3 cách giúp học sinh, sinh viên đẩy lùi “bắt cóc trực tuyến”

Thông tin trên được đưa ra tại buổi phát động chiến dịch “không một mình - cùng nhau an toàn trực tuyến”, do Bộ Công an phối hợp cùng Trường phổ thông liên cấp Wellspring, tổ chức tại Hà Nội ngày 11/10, nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng, đặc biệt trẻ em và thanh thiếu niên trong thế giới số.

Nhiều vụ bắt nạt trên mạng khiến trẻ tự tử

Mở đầu buổi phát động, Đại tá, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Quân, Giám đốc Trung tâm huấn luyện, Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05) đưa ra hình ảnh một người lớn dắt tay trẻ em đi trong thế giới số.

Theo chuyên gia này, sở dĩ ông đưa hình ảnh này bởi không gian mạng tựa như môi trường sống. Trong cuộc sống, trẻ em ra đường phải có người lớn dắt, trẻ ngã phải có người bế thì ở môi trường mạng cũng vậy, các em cần có người lớn cầm tay hướng dẫn vào mạng an toàn, đúng hướng.

Cũng theo Đại tá Nguyễn Hồng Quân, người lớn còn gặp rất nhiều cuộc gọi, thậm chí sập bẫy lừa đảo. Với trẻ em, do thiếu kiến thức và sự va chạm cuộc sống nên các em sẽ gặp vô vàn các rủi ro trên không gian mạng, chẳng hạn các cuộc gọi lừa đảo, gặp thông tin xấu độc, bị bắt nạt hay xâm hại tình dục…

“Chúng ta không cực đoan cấm các con vào mạng bởi đây là kho tri thức vô vàn nhưng các em cần được người lớn hướng dẫn.

Cha mẹ không nên coi thường việc trẻ bị bắt nạt trên không gian mạng. Nhiều vụ các em bị bắt nạt, chế diễu, chỉ trích, miệt thị…, trên mạng xã hội dẫn đến tự tử.

Một số em ban đầu chỉ trò chuyện bình thường với người lạ trên mạng, sau đó bị dẫn dụ lộ ra bộ phận nhạy cảm, từ đó bị khống chế khiến các em sợ hãi”, Đại tá Nguyễn Hồng Quân cho biết.

Trung tá Nguyễn Tiến Cường, Trưởng phòng 3, Cục an ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05) cũng chia sẻ, có 3 điều đang ảnh hưởng đến an toàn trực tuyến của các con.

Thứ nhất là bong bóng thông tin. Các em lướt mạng tìm kiếm thông tin mà không để ý cái gì sẽ diễn ra tiếp theo. Những gì các con xem, nghe và đọc sẽ hình thành bong bóng. Khi vào mạng xã hội, bong bóng đó sẽ xuất hiện và học sinh không kiểm soát được. Đây là mối nguy tiềm ẩn, không dễ thấy.

Thứ hai, trẻ em cũng giống người lớn, dễ gặp các mối đe dọa trực tuyến khiến các em đối diện nhiều nguy cơ.

Thứ 3, các con và cả phụ huynh đều rơi vào tình trạng tiếp cận rất nhiều điều thú vị trên mạng xã hội nhưng thiếu kỹ năng an toàn để bảo vệ bản thân trước hiểm họa ấy.

Trẻ thiếu điểm tựa trên mạng xã hội

Theo Đại tá Nguyễn Hồng Quân, để phòng ngừa, trẻ cần gia đình, phụ huynh đồng hành, đồng thời các em cần được trang bị kỹ năng số.

Học sinh, sinh viên cần tạo thói quen trực tuyến lành mạnh, sử dụng mật khẩu mạnh cho các ứng dụng trực tuyến, không chia sẻ thông tin cá nhân quá mức và cẩn thận với các liên kết và tệp tải về.

Đặc biệt, trẻ cần cẩn trọng với bạn bè ảo. Nhiều đối tượng lừa đảo núp dưới hình ảnh của một người quen biết nào đó, thậm chí là nghệ sĩ hay người nổi tiếng để dẫn dụ các em vào nội dung độc hại mà không hề hay biết.

“Chúng tôi từng gặp trường hợp trẻ 12 tuổi bị người lạ quen qua mạng xã hội dẫn dụ đến nơi hẻo lánh. Thậm chí có trẻ bị bắt nạt dẫn đến tự tử bằng thuốc ngủ rồi tự quay phim đưa lên mạng xã hội. Mặc dù những học sinh này đã được lực lượng công an ngăn chặn nhưng đây là bài học rất đắt giá cho giới trẻ”, Đại tá Nguyễn Hồng Quân cho hay.

Lời khuyên của chuyên gia đưa ra trong trường hợp này, khi phát hiện các tình huống nguy hiểm, các em không nên chịu đựng một mình mà hãy liên hệ đến cơ quan chức năng để truy tìm và hỗ trợ, đừng ngần ngại!

Chia sẻ với phóng viên Dân trí, Trung tá Nguyễn Tiến Cường cho rằng, trẻ chưa có điểm tựa trên mạng xã hội. Nhiều khi các em gặp đối tượng xấu nhưng không biết phản ánh đến đâu, gọi điện thoại đến đường dây nóng nhiều khi không được tiếp nhận ngay lập tức.

Chẳng hạn ở nước ngoài, ở một số nền tảng số, tại góc màn hình có các nút SOS để trẻ bấm vào ngay khi phát hiện ra thông tin mất an toàn. Tại Việt Nam, các nền tảng số chưa hỗ trợ đến mức này, các em vẫn chưa có điểm tựa trên mạng xã hội.

Vì vậy chuyên gia này khuyến nghị, các nền tảng số cần trang bị thêm nhiều chức năng để bảo vệ trẻ em an toàn hơn trên mạng xã hội. Đặc biệt, khi cảm thấy có nguy cơ mất an toàn, các em tuyệt đối không chịu đựng một mình mà hãy báo ngay với người thân để kịp thời ngăn chặn.

Trước đó, ngày 10/10, tại lễ phát động chiến dịch “không một mình”, Thiếu tướng Nguyễn Xuân Minh, Cục trưởng Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05, Bộ Công an) cho biết, hơn 77% trẻ em và thanh thiếu niên Việt Nam sử dụng Internet hàng ngày.

Thống kê của các cơ quan chức năng, gần đây công an đã ghi nhận hàng chục nghìn lượt phản ánh về lừa đảo trực tuyến mỗi năm.

Năm 2025 nổi lên xu hướng nguy hiểm, “bắt cóc trực tuyến” nhằm vào học sinh, sinh viên - những người thiếu kỹ năng sống và dễ bị thao túng tâm lý.

Chỉ trong sáu tháng đầu năm 2025, đã xảy ra hàng chục vụ việc trẻ em, thanh thiếu niên bị lừa đảo, xâm hại hoặc dụ dỗ qua không gian mạng, nhiều vụ để lại hậu quả nghiêm trọng về tinh thần và an toàn của các em.

“Bắt cóc trực tuyến” là thủ đoạn nguy hiểm mới, nơi tội phạm dùng công nghệ để thao túng tâm lý, ép nạn nhân cắt đứt liên lạc với gia đình, biến các em thành “tù nhân tinh thần” từ xa nhằm tống tiền hoặc buôn người. Thiệt hại tài chính lên tới hàng tỷ đồng, chưa kể những tổn thương tâm lý kéo dài.