AI "xâm nhập" văn hóa đọc trường học: Đối thủ hay là bạn?

Thông tin trên được ông Kenny Nguyễn, Giám đốc kỹ thuật Công ty công nghệ Cốc Cốc, đưa ra tại tọa đàm "AI và văn hóa đọc" trong khuôn khổ Ngày hội sách và văn hóa đọc, do Trường THCS và THPT Nguyễn Siêu (Hà Nội) tổ chức ngày 26/4.

Khi tìm Nguyễn Du, AI cho ra kết quả Nguyễn Khải

Tại tọa đàm, khi chuyên gia đưa ra câu hỏi tác dụng của AI đối với văn hóa đọc, nhất là trong môi trường học đường, hàng loạt cánh tay giơ lên. Hầu hết học sinh cho biết, các em thường xuyên sử dụng AI (trí tuệ nhân tạo) trong học tập.

"Khi muốn tìm hiểu cuốn sách nào đó, em sử dụng ChatGPT để tra cứu nội dung thay vì mất thời gian nghiền ngẫm hàng trăm trang", một học sinh nhà trường cho hay.

Ông Kenny Nguyễn cho biết, không thể phủ nhận tác dụng của AI trong việc đọc sách. Nó mang lại sự tiện lợi cho người đọc, cho phép người đọc tiếp cận mọi lúc mọi nơi, nâng cao trải nghiệm việc vừa nghe, vừa đọc.

AI cũng giúp cá nhân hạn hẹp thời gian có thể lựa chọn nội dung đọc nhanh chóng, tóm tắt nội dung và thông điệp của các cuốn sách ngắn gọn, dễ hiểu.

Với các thuật toán, AI có thể phân tích hành vi, sở thích đọc của người dùng để đưa ra gợi ý các cuốn sách phù hợp với "gu" người đọc.

Với nhiều tác dụng mang lại, việc lạm dụng AI trong đọc sách nói riêng và học tập nói chung đang là xu hướng chủ yếu của giới trẻ.

Mặc dù vậy, sự phụ thuộc quá mức vào AI khiến người đọc không còn khả năng tư duy độc lập và đối mặt với thông tin.

Một nữ sinh cho hay, em thường dùng ChatGPT để tìm kiếm thông tin nhưng khi tìm kiếm một tác phẩm của Nguyễn Du nhưng kết quả lại cho ra tác giả Nguyễn Khải.

"Nếu phụ thuộc hoàn toàn vào AI để tìm kiếm thông tin thật tai hại. Việc sử dụng AI tìm kiếm thông tin có thể khiến người đọc tiếp cận quan điểm một chiều, hạn chế tư duy", nữ sinh nói.

Đặc biệt, AI khiến độc giả mất thói quen phản biện thông tin dẫn đến tiếp nhận thông tin thụ động. Người đọc dễ rơi vào áp lực từ công nghệ AI, giảm sự thư giãn từ thói quen đọc sách truyền thống.

3C trong sử dụng trí tuệ nhân tạo

Cũng theo ông Kenny Nguyễn, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào AI, để trí tuệ nhân tạo "dắt mũi", người đọc nói chung và học sinh nói riêng có thể biến AI thành bạn dựa trên nguyên tắc 3C: Cân bằng, chủ động, có đạo đức.

Theo đó, người đọc tìm cách cân bằng giữa việc sử dụng công nghệ mới và việc giữ gìn giá trị của đọc sách truyền thống. Người đọc nên chủ động tìm hiểu và lựa chọn sách thông minh, không chỉ dựa vào gợi ý của AI.

"AI đã trở thành một phần không thể thiếu để phát triển văn hóa đọc nói chung và học sinh nói riêng, giúp cải thiện cả chất lượng và số lượng người tiếp cận kiến thức. Quá trình đọc không chỉ giúp cá nhân tiếp cận kiến thức mà còn kích thích tư duy phản biện và sáng tạo.

Mặc dù vậy, tốt nhất người dùng AI nên để công nghệ phục vụ lợi ích của người dùng, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào nó. AI được áp dụng cho các công việc lặp đi lặp lại sẽ phù hợp nhưng sự yêu thích và đam mê không thể tìm thấy ở AI", ông Kenny Nguyễn nói.