Gửi bình luận
Lễ hội đền Trần Thương, tưởng niệm 725 năm lễ giỗ Đức thánh Trần - Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn sẽ khai hội bằng chương trình nghệ thuật “Âm vang Trần Thương - Ngàn năm sử tích”.
Theo ban tổ chức, bên cạnh tiếp tục kế thừa nghi thức truyền thống, sự kiện này vừa tri ân tiền nhân vừa thôi thúc thế hệ trẻ thêm tự hào, trách nhiệm gìn giữ di sản văn hóa lịch sử.
Lễ hội đền Trần Thương được tổ chức thường niên vào trung tuần tháng 8 âm lịch tại xã Trần Thương (Ninh Bình). Khu vực đền trước đây là trung tâm của sáu con ngòi nhỏ (gọi là Lục Đầu Khê). Nơi đây có địa thế đẹp, giàu nguồn lương thực, vẫn được lưu truyền trong dân gian rằng: “Cá Nhân Đạo, gạo Trần Thương” cùng câu thơ khắc trên bức châm tại đền: “Trần Thương dư phúc địa, trà thảo tứ thời xuân”, nghĩa là đất Trần Thương lắm phúc, hoa quả bốn mùa xuân. Cũng từ đây, đường thủy thuận lợi vừa có thể theo sông Long Xuyên ra sông Hồng xuống cửa Hữu Bị, Tuần Vường vào sông Châu Giang hoặc vừa có thể ngược sông Hồng đi Thăng Long rồi xuôi ra biển.
Tương truyền, trên đường đi đánh quân Nguyên - Mông lần 2, Quốc công tiết chế Hưng Đạo Đại vương thấy địa thế nơi đây hiểm yếu, bèn đặt 6 kho lương để phục vụ cuộc kháng chiến. Sau khi chiến thắng trở về, ngài đã cắm sinh phần, lấy đây làm dân “tạo lệ” và từ đó xuất hiện thôn Trần Thương cùng các thôn khác như: Đội Xuyên, Hoàng Xá, Khu Mật… - những tên cổ gắn với việc đồn trú của quân đội nhà Trần.
Đền Trần Thương hiện nay được đặt trên kho lương chính, thờ vị anh hùng dân tộc Quốc công tiết chế Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn cùng gia quyến và các tướng lĩnh có công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên - Mông. Trong dân gian có câu: “Sinh Kiếp Bạc, thác Trần Thương, hương Bảo Lộc” - thêm một lần khẳng định cùng với các địa danh Kiếp Bạc (Hải Dương cũ), Bảo Lộc (Nam Định cũ) thì Trần Thương cũng là một trong ba nơi có liên quan mật thiết đến cuộc đời và sự nghiệp Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn.
Được xây dựng từ thời hậu Lê, ngôi đền có tuổi đời hàng trăm năm mang dáng vẻ cổ kính tọa lạc trên đất thiêng “Hình nhân bái tướng”, “Ngũ mã thất tinh”, được xây kiểu “Tứ thủy quy đường”. Đền gồm các hạng mục: Nghi môn ngoại, đường chính đạo, nghi môn nội, sân và bình phong, đền chính, nhà mẫu, giếng nước, đến nay vẫn lưu giữ được những giá trị kiến trúc nghệ thuật cổ truyền độc đáo. Điển hình như phần trang trí kiến trúc thể hiện các đề tài, họa tiết được chạm khắc công phu, tỉ mỉ với kỹ thuật chạm (kênh bong, chạm chìm, chạm nổi); kỹ thuật bào trơn, đóng bén, tạo các loại mộng, xử lý vật liệu gỗ, vật liệu truyền thống (vôi, cát, gạch...).
Cùng với đó, di tích này hiện còn lưu giữ hơn 200 di vật, cổ vật, đồ thờ tự đẹp, có giá trị nghệ thuật cao, phong phú về thể loại, đa dạng về chất liệu. Như các đồ thờ có: tượng, khám, ngai, ấn cùng kiệu, hệ thống bát biểu, câu đối, đại tự. Đồ giấy có 38 đạo sắc phong. Đồ gốm sứ có lục bình, bát hương, bát đĩa, chén, nậm rượu. Đồ đá như rùa, nghê, voi, đỉnh hương, nhang án… Các chất liệu khác bằng bạc, đồng như kiếm bạc vỏ đồi mồi, vòng và chén bạc, lọ đồng,…
Với giá trị đặc biệt tiêu biểu, di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật đền Trần Thương được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt (tại Quyết định số 2367/QĐ-TTg, ngày 23/12/2015).
Từ bao đời nay, nhân dân Trần Thương cùng các địa phương như Kiếp Bạc, Bảo Lộc thờ Quốc công tiết chế Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn, mở hội vào dịp trung tuần tháng 8 (âm lịch). Đền Trần Thương khai hội từ ngày 18 đến 20 và là điểm quan trọng của lộ trình khách hành hương, chiêm bái tôn vinh vị anh hùng dân tộc, ban những điều tốt lành, mong làm việc thiện. Lễ hội diễn ra nhiều hoạt động văn hóa dân gian đặc sắc, độc đáo vừa mang ý nghĩa cầu cho mưa thuận, gió hòa, “Phong đăng, hòa cốc”, “Quốc thái dân an” vừa nhắc nhở đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”.
Vừa qua, tại hội nghị triển khai Lễ hội truyền thống đền Trần Thương và tưởng niệm 725 năm ngày mất của Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn, lãnh đạo xã Trần Thương cho biết, lễ hội năm nay tiếp tục kế thừa nghi thức truyền thống, đồng thời tăng cường công tác giáo dục lịch sử - văn hóa cho học sinh thông qua các hoạt động trải nghiệm, diễn xướng dân gian và nghi thức truyền thống. “Đền Trần Thương là nơi in dấu Hào khí Đông A, là không gian tín ngưỡng đặc biệt gắn với truyền tích kho lương thời Trần. Chúng tôi tổ chức lễ hội không chỉ để tri ân tiền nhân, mà còn để lớp trẻ thêm tự hào, thêm trách nhiệm gìn giữ di sản văn hóa cội nguồn”, ông Thạch Ngọc Anh - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Trần Thương nói.
Nghệ nhân dân gian Phạm Hải Hưng - Thủ nhang đền Trần Thương cho biết, lễ hội có sự khởi động xã hội hóa mạnh mẽ, nhưng phần lễ vẫn tuyệt đối giữ nguyên sự linh thiêng, không thương mại hóa. Từ sự lan tỏa của lễ hội, mọi người biết đến miền sử tích kho lương đất Việt và cùng “thắp nén tâm nhang, trân trọng di sản văn hóa, lịch sử gắn liền với Hào khí Đông A”.
Một trong những hoạt động nổi bật là đêm khai hội với chương trình nghệ thuật “Âm vang Trần Thương - Ngàn năm sử tích”, diễn ra tối ngày 9/10 (tức 18/8 Ất Tỵ) tại quảng trường đền Trần Thương. Theo tổng đạo diễn, Thạc sĩ Lê Thế Song, chương trình do Công ty cổ phần tổ chức sự kiện SHB Việt Nam sản xuất với tiêu chí là sự kiện nghệ thuật chính sử đảm bảo sự tôn nghiêm mà vẫn lôi cuốn, cảm xúc. “Với hệ thống sân khấu gần 700 m², âm thanh - ánh sáng - màn hình led và kỹ xảo thị giác hiện đại, “Âm vang Trần Thương - Ngàn năm sử tích” sẽ mở ra không gian sử thi, hòa quyện nghệ thuật truyền thống với kỹ thuật công nghệ trình diễn hiện đại”, ông Song cho biết.
Từ truyền tích Bà Chúa Miễu, kho lương triều Trần đến hình tượng Hưng Đạo Đại vương, Phật hoàng Trần Nhân Tông… và vùng đất Trần Thương hôm nay, chương trình tái hiện câu chuyện bền bỉ của ý chí - trí tuệ - lòng dân bằng ngôn ngữ nghệ thuật truyền thống kết hợp đương đại. Về âm nhạc có chất nhạc kịch của tuồng, đậm chất thi ca Phật pháp và cả sự phối mới dân ca Hà Nam với hát chèo, hát xẩm theo phong cách âm nhạc biến tấu dân gian đương đại… Nhất là, việc sử dụng âm nhạc trong giá hầu Đức Thánh Trần để sân khấu hóa một đoạn Đức Thánh Trần hiển thánh do nghệ nhân dân gian Phạm Hải Hưng cùng nhóm múa chuyên nghiệp trình diễn.
Bên cạnh đó là những màn múa tâm linh huyền thoại, khắc họa sự linh thiêng của vùng đất; ca sĩ hát trên nền trống hội được dàn dựng kết hợp múa rồng dây và múa lụa, múa hình thể… Kỹ thuật ánh sáng hiện đại như trình diễn nghệ thuật Lighting Show, kỹ xảo, 3D… đem đến hình ảnh miền đất Trần Thương sống động mà huyền diệu. Đó là vùng đất thuở khai thiên lập địa, với sự xuất hiện của thần Lửa, thần Nước, thần Sông, thần linh thổ địa; sức mạnh của Lửa, của Nước trong cuộc phân tranh tự nhiên. Nối tiếp đó là những dấu chân người Việt cổ theo con đường nước là những dòng sông, hình thành làng mạc, bãi bờ, nghề nông tang… Và cả sự giao hòa của dòng Đại Hoàng Giang (sông Hồng) cùng Tiểu Hoàng Giang (sông Châu) kiến tạo nên một vùng quần cư sông nước, khởi nguồn đất đồng Chiêm đến miền đất Lục Đầu Khê (6 con ngòi nhỏ như 6 con Rồng Chầu) cùng đất địa linh in dấu tích của các bậc Thánh nhân hộ quốc. Ngoài ra, nhiều di sản văn hóa của Ninh Bình cũng được quảng bá như: Tràng An, Bích Động, Vân Phong, chùa Bái Đính, chùa Tam Chúc, trống Đọi Tam, khu đền Bảo Lộc, Phủ Dày, núi Đọi, sông Châu…
Chương trình có sự tham gia của gần 400 nghệ sĩ, diễn viên chuyên và không chuyên, trong đó có các nghệ sĩ NSND: Tự Long, Thúy Ngần, Trọng Bình; các NSƯT như Việt Hoàn, Lê Hằng và các ca sĩ Quách Mai Thy, Ngọc Anh, Hồng Nhung, Đắc Tuyên, Thi Thương, Lê Huy… Là người thể hiện hình tượng Phật hoàng Trần Nhân Tông, NSND Trọng Bình chia sẻ đó là niềm hạnh phúc, vinh dự lớn. “Vua Trần Nhân Tông là vị vua anh minh, quyết đoán và cũng rất nhân hậu, từ bi. Người đã cùng quan tướng nhà Trần đánh thắng giặc Nguyên - Mông, sau nhường ngôi để lên Yên Tử tu hành, lập ra tông phái Trúc Lâm vang danh đến hôm nay”, NSND Trọng Bình chia sẻ.
Từ định hướng gắn di sản với đời sống cộng đồng, theo ban tổ chức, cùng với các hoạt động như triển lãm ảnh - tư liệu về đền Trần Thương, trưng bày sản vật địa phương, lễ hội còn có những sân chơi dành cho học sinh như tour trải nghiệm “dấu chân Lục Đầu Khê” và 40 học sinh tiểu học sẽ tham gia biểu diễn cùng nghệ sĩ trong chương trình nghệ thuật khai hội.
Theo ông Lê Đức Nhượng - Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Trần Thương, quy mô lễ hội năm nay dự báo đón hàng trăm nghìn lượt khách, vì vậy công tác an ninh, phòng cháy chữa cháy, y tế và phân luồng giao thông đã được chuẩn bị bài bản. Kỳ vọng về chương trình nghệ thuật khai hội sẽ chạm tới khán giả trẻ đồng thời biến không gian di tích thành trải nghiệm văn hóa sống, ông Nhượng nhấn mạnh: “Khi tiếng trống hội vang lên, “Âm vang Trần Thương” sẽ không chỉ là một chương trình biểu diễn nghệ thuật mà là nhịp đồng vọng giữa quá khứ và hiện tại - để Hào khí Đông A tiếp tục soi sáng bước đi mới của quê hương trong kỷ nguyên hội nhập. Trong chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa, những lễ hội mang bản sắc và chiều sâu như Trần Thương không chỉ gia tăng sức hấp dẫn du lịch của Ninh Bình, mà còn củng cố “sức mạnh mềm” của địa phương - nơi di sản là nguồn lực, cộng đồng là chủ thể và sáng tạo là động lực”.
“Chúng ta tự hào về vùng đất địa linh nhân kiệt nên càng phải trách nhiệm gìn giữ và lan tỏa giá trị văn hóa - lịch sử của đền Trần Thương. Lễ hội 2025 là dịp cộng hưởng nguồn lực, kết nối cộng đồng, bồi đắp bản sắc - để mỗi người dân, nhất là giới trẻ, thấy mình trong dòng mạch truyền thống và tương lai”. - Bí thư Đảng ủy xã Trần Thương - Thạch Ngọc Anh
