Ông Nguyễn Văn Cường có trình độ Tiến sĩ Luật Kinh tế, Cử nhân báo chí, Cao cấp lý luận chính trị.
Trong quá trình công tác, ông Nguyễn Văn Cường đã trải qua nhiều vị trí, trong các lĩnh vực khác nhau tại Văn phòng Chính phủ, Thành uỷ Hà Nội, Văn phòng Quốc hội, như: Chuyên viên, Chuyên viên chính, Chuyên viên cao cấp; Phó Vụ trưởng Vụ Tổng hợp, Hàm Vụ trưởng Vụ Kinh tế tổng hợp, Thư ký Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ; Trợ lý Bí thư Thành ủy Hà Nội.
Cùng với Tổng Thanh tra Chính phủ là ông Đoàn Hồng Phong, Thanh tra Chính phủ hiện có năm phó tổng, gồm các ông: Đặng Công Huẩn, Bùi Ngọc Lam, Dương Quốc Huy, Lê Sỹ Bảy, Nguyễn Văn Cường.