Dịp này tôi và các cộng sự được làm một công việc thú vị: Đến thăm, tìm hiểu chương trình của một số nhà trường THPT. Tôi tự nhận mình là người “đưa tin”, khi cứ cố tình đưa thêm những mong muốn của mình vào mỗi cuộc phỏng vấn. Chẳng hạn, tôi có chia sẻ với các hiệu trưởng về việc cho học sinh “học qua công việc” để mong rằng sau đây họ sẽ nghiên cứu triển khai.
“Học qua công việc” là gì? Là nhà trường phối hợp với các đơn vị sản xuất, dịch vụ… (sau đây tôi gọi chung là doanh nghiệp) tổ chức cho học sinh lao động, vừa học vừa được trả lương. Nhưng đây không phải là lao động thông thường. Để tạo ra một “công việc” này, thì nhà trường và doanh nghiệp phải hợp tác cùng nhau, để “công việc” này vừa là một dự án học tập. Chẳng hạn, học sinh lớp 11 có thể làm công việc “lập trình” cho một công ty công nghệ thông tin. Công ty đó sẽ cùng với nhà trường thỏa thuận:
+ Nội dung lập trình (để nó sát/ bổ trợ/ bồi dưỡng/ thay thế với những gì em học sinh đó học, cả về ý nghĩa xã hội).
+ Thời gian lao động (để không ảnh hưởng đến sức khỏe và các nội dung học tập khác).
+ Ghi nhận thay thế kết quả học tập.
+ Tính lương cho các em phù hợp.
+ Bảo đảm môi trường lao động không ảnh hưởng xấu đến sự phát triển tâm sinh lý của các em.
Đây là một phương pháp giáo dục thể hiện phương châm “học đi đôi với hành”, và phù hợp với các em học sinh THPT. Các em cần sẵn sàng cho nghề nghiệp tương lai, và cực kì thích được hòa mình vào cuộc sống xã hội.
Nhiều người lầm tưởng rằng cách học này chỉ phù hợp với trường dạy nghề. Tôi xin thưa, ngay cả trường chuyên cũng nên thử áp dụng. Tôi thấy một số học sinh sớm được tiếp xúc với những người thành danh trong lĩnh vực của họ, làm trợ lí cho những người ấy thì đã học được rất nhiều. Ví dụ, nhờ “đánh máy và tập viết kịch bản” cho một chương trình phát thanh mà người đó rất thành thạo và trưởng thành, và chúng ta đã biết, nhiều em học sinh đã đăng được bài trên những tạp chí uy tín, có những phát minh, sáng chế…
Các văn bản pháp lí như Luật Giáo dục, đề án dạy nghề, Chương trình GD phổ thông mới... đã tạo điều kiện cho các nhà trường được tự chủ trong chương trình giáo dục. Tôi hy vọng mỗi nhà trường sẽ đưa thêm vào chương trình trường mình những hoạt động giáo dục mới mẻ, có ý nghĩa cho mỗi học sinh, thay vì quá tập trung vào một chiến lược “học tốt để thi đỗ đại học”, và không còn sợ các kỳ thi.