Chứng chỉ hành nghề: Soi chiếu từ các nước

Mỹ: Khác nhau giữa các tiểu bang

Bà Claudia Lyles - Giám đốc điều hành Trường Bán công Học viện Keystone ở Philadelphia cho biết sẽ thiếu khôn ngoan khi theo đuổi nghề giáo viên mà lại không quan tâm đến việc giúp đỡ mọi người, hoặc không hòa hợp với trẻ em.

Là tiến sĩ giáo dục, khi đánh giá các ứng viên cho vị trí giảng dạy, bà đặc biệt bị thu hút bởi những người có nhiều kinh nghiệm làm việc phục vụ. Bởi, theo bà Lyles, giáo viên và nhà giáo dục thực hiện công việc phục vụ cộng đồng. “Dạy học không khô khan như các ngành nghề khác. Chúng tôi luôn quan tâm đến học sinh của mình, với cộng đồng xung quanh và các gia đình”, bà Lyles chia sẻ.

Theo các chuyên gia, có nhiều cách để một người bước vào nghề dạy học. Một số người vào lĩnh vực này ngay sau khi nhận được bằng cử nhân giáo dục, thường mất 4 năm. Những người khác quyết định trở thành giáo viên sau khi theo đuổi sự nghiệp ngoài lĩnh vực giáo dục. Ngoài ra, không phải tất cả chương trình đào tạo giáo viên đều giống nhau. Một số chương trình đào tạo có trụ sở tại các trường đại học, số khác được kết nối với mạng lưới trường bán công.

Ông Wortham - Hiệu trưởng Trường Giáo dục và Phát triển Con người Lynch của Đại học Boston giải thích, các chương trình đào tạo giáo viên tại trường đại học thường bao gồm khóa học lý thuyết, xoay quanh sự phát triển của trẻ và lịch sử, tâm lý học, triết lý giáo dục.

Giảng viên dạy chương trình đó thường là sự kết hợp của các nhà giáo dục và nhà nghiên cứu. Tuy nhiên, chương trình không liên kết với trường đại học có xu hướng ít tập trung vào các cuộc thảo luận và tranh luận về lý thuyết. Phần lớn giảng viên tại các chương trình đó là nhà giáo dục.

Tại Mỹ, giáo viên không bắt buộc phải có bằng đại học chuyên ngành giáo dục để giảng dạy K-12 (từ mẫu giáo đến lớp 12). Tuy nhiên, thông thường, các giáo viên K-12 phải hoàn thành chương trình đào tạo giáo viên được tiểu bang chấp thuận, cho dù chương trình đó có cấp bằng chính thức hay không. Qua đó, để đủ điều kiện được cấp giấy phép của tiểu bang.

Mặc dù các yêu cầu với giấy phép giảng dạy khác nhau giữa các tiểu bang, nhưng những bằng cấp sau đây thường là bắt buộc đối với nghề dạy học: Bằng cử nhân; Hoàn thành chương trình đào tạo giáo viên được nhà nước phê duyệt; Kiểm tra lý lịch thành công; Đạt chứng chỉ giáo viên phổ thông hoặc kỳ thi cấp giấy phép hành nghề; Đạt điểm cao trong bài kiểm tra môn học tập trung vào lĩnh vực trọng tâm của giáo viên.

Thông thường, chương trình đào tạo giáo viên bao gồm thời gian học trên lớp và thực tập (ít nhất ba lần). Lần đầu để quan sát, ghi chép tìm hiểu nên không nhất thiết phải là cấp hay khối mình định dạy, chủ yếu để hình dung về công việc trong trường học và môi trường sư phạm. Lần thứ hai để bắt đầu tham gia ngày làm việc thực sự của giáo viên (giúp chuẩn bị giấy tờ, phụ giảng). Lần thứ ba, quan trọng nhất, vì được tính vào điểm tổng kết, bước quan trọng quyết định một người có làm được giáo viên không.

Thực tập xong, ứng viên cần chuẩn bị hồ sơ tốt nghiệp và xin việc dưới sự chỉ bảo của giáo viên hướng dẫn (thường đó là những nhà giáo đang dạy, hiệu trưởng hoặc trưởng phòng giáo dục). Sau đó, phải thi đầu ra (Praxis II - content knowledge). Sau khi thi đỗ Praxis II, đã thực tập đủ giờ và ít nhất được điểm B trở lên, trường sẽ làm hồ sơ xin Giấy phép dạy học.

Cách khác để trở thành giáo viên là tay ngang, chuyển ngành. Tức là làm một nghề khác rồi mới xin vào giảng dạy trong trường học, không học qua chương trình đào tạo giáo viên. Những người này thường làm trong lĩnh vực tâm lý học, xã hội học hay người giỏi ngoại ngữ như tiếng Tây Ban Nha... Họ được nhận vào làm tại trường, nhưng vẫn phải đi học để lấy đủ chứng chỉ như trên.

Tại Canada, để trở thành giáo viên, cần ít nhất bằng cử nhân từ 3 đến 4 năm. Ảnh minh họa: INT

Nhật Bản: Chứng chỉ riêng cho từng cấp học

Ở Nhật Bản, giáo viên trường công phải tốt nghiệp chương trình đào tạo đại học được Bộ Giáo dục phê duyệt. Cùng đó, phải có chứng chỉ giảng dạy cho một cấp học cụ thể (tiểu học, trung học cơ sở hoặc trung học phổ thông) và một môn học cụ thể.

Tuy nhiên, chứng chỉ giảng dạy bậc tiểu học không được chia thành các môn học. Trong các chương trình đào tạo giáo viên, người học phải đạt được một số tín chỉ khóa học bắt buộc và thực hiện khóa thực tập tại trường trong vài tuần, dưới sự giám sát của giáo viên nhà trường.

Hội đồng giáo dục của mỗi tỉnh hoặc khu vực sẽ cấp chứng chỉ giảng dạy. Giáo viên phải vượt qua kỳ thi tuyển dụng do hội đồng giáo dục địa phương tổ chức. Sau đó, giáo viên cần hoàn thành thời gian làm việc có điều kiện 1 năm. Trong thời gian này, các giáo viên mới được hội đồng địa phương đào tạo trên phạm vi rộng; được nhận chứng chỉ sau khi đạt các yêu cầu.

Trong các chương trình đào tạo giáo viên, sinh viên đại học phải đạt được số tín chỉ bắt buộc liên quan đến từng môn học. Năm 2003, Nhật Bản thiết lập một hệ thống phát triển chuyên môn mới. Theo đó, tất cả giáo viên có 10 năm kinh nghiệm đều được đào tạo, tùy theo khả năng và năng khiếu cá nhân, trong các lĩnh vực như giảng dạy khóa học và hướng dẫn học sinh.

Hội đồng giáo dục địa phương cung cấp các khóa học và hội thảo để nâng cao khả năng giảng dạy. Đồng thời, giúp giáo viên phát triển kiến thức giáo dục hữu ích cho công việc. Nghiên cứu bài học (Jyugyou kenkyu) là một loại hình đào tạo phổ biến, đặc biệt dành cho giáo viên tiểu học được thiết kế để giúp cải thiện kỹ năng giảng dạy.

Giáo viên trường công Nhật Bản phải tốt nghiệp chương trình đào tạo giáo viên được Bộ Giáo dục phê duyệt. Ảnh minh họa: INT

Canada: Bằng cấp liên quan đến môn học

Tại Canada, để trở thành giáo viên, cần ít nhất bằng cử nhân. Lý tưởng nhất là bằng cấp liên quan đến môn học mà giáo viên muốn dạy - ví dụ như bằng Lịch sử dành cho giáo viên Lịch sử, nhưng điều này không bắt buộc.

Hầu hết sinh viên sẽ theo học chương trình cử nhân, tốt nghiệp sau 4 năm và sau đó vào trường đại học sư phạm. Tuy nhiên, một số trường đại học ở Canada cung cấp chương trình giáo dục song song, cho phép người học lấy hai bằng cấp cùng lúc. Đồng thời, người học có thể tham gia vào trải nghiệm giảng dạy thực tế trên lớp. Sau khi tốt nghiệp, người học sẽ nhận được chứng chỉ giảng dạy.

Một trong hai bằng cấp của người học sẽ là Cử nhân Giáo dục (BEd), trong khi bằng còn lại thuộc lĩnh vực chủ đề tự chọn, ví dụ như Lịch sử). Các chương trình giáo dục song song thường mất khoảng 6 năm để hoàn thành, trong đó 4 năm cho hai bằng cử nhân và 2 năm cho giáo dục (đào tạo giáo viên). Các chương trình này được cho là mang tính cạnh tranh khá cao.

Ngoài ra, mọi người cũng có thể theo học cao đẳng sư phạm. Đây là một thuật ngữ không chính thức để chỉ chương trình giáo dục sau đại học mà một người cần hoàn thành để trở thành giáo viên. Hầu hết ứng viên sẽ phải học 1 hoặc 2 năm ở trường cao đẳng sư phạm sau khi tốt nghiệp chương trình cử nhân.

Để có thể nộp đơn vào Bộ Giáo dục hoặc Trường Cao đẳng Sư phạm địa phương, cần có điều kiện như: Hoàn thành bằng đại học ít nhất ba năm, hoàn thành chương trình giáo dục giáo viên 1 hoặc 2 năm (cao đẳng sư phạm). Ngoài ra, đơn vị tuyển dụng kiểm tra một số tài liệu phổ biến khác bao gồm: Kiểm tra lý lịch tội phạm; Bảng điểm học tập từ trường đại học và cao đẳng sư phạm; Chuyên môn.

Chứng chỉ hành nghề cho nhà giáo ở Australia có 2 loại. Ảnh minh họa: INT

Australia: Gia hạn hằng năm

Ở hầu hết tiểu bang và vùng lãnh thổ của Australia có hai con đường phổ biến để trở thành giáo viên: Hoàn thành bằng sư phạm 4 năm, tùy thuộc vào nơi học, đào tạo để trở thành giáo viên mầm non, tiểu học, trung học. Hoặc, hoàn thành bằng đại học về một chuyên ngành cụ thể như khoa học hoặc âm nhạc cộng với bằng sư phạm sau đại học.

Cơ quan cấp phép đăng ký hành nghề nhà giáo khác nhau ở mỗi bang. Ví dụ ở bang Victoria, cơ quan có thẩm quyền là Viện Giảng dạy Victoria (Victorian Institute of Teaching). Đơn vị này cung cấp hướng dẫn để giáo viên có thể đăng ký hành nghề.

Tiến sĩ Matthew Thomas - giảng viên cao cấp Trường Giáo dục, Đại học Deakin cho biết: Đối với những người đã hoàn thành một bằng đại học không liên quan đến giảng dạy, nếu muốn làm giáo viên thì cần học thêm bằng thạc sĩ giáo dục để đáp ứng được yêu cầu.

Để đảm bảo các tiêu chuẩn về đọc viết và tính toán của tất cả giáo viên Australia, sinh viên đăng ký vào một chương trình giáo dục hoặc trình độ giảng dạy phải vượt qua bài kiểm tra đọc viết, tính toán quốc gia. Sau khi hoàn thành chứng chỉ giảng dạy, người học cần duy trì đăng ký trong suốt sự nghiệp giảng dạy.

Cấp chứng chỉ hành nghề cho nhà giáo ở Australia có 2 loại cấp phép.

Đăng ký tạm thời dành cho giáo viên (Provisional registration) có 4 loại: Người sắp tốt nghiệp chương trình giáo dục giáo viên cơ bản; những giáo viên mới vào nghề đã hoàn thành chương trình học ở tiểu bang hoặc nước ngoài; giáo viên có kinh nghiệm nhưng ngừng giảng dạy từ 5 năm trở lên và hiện muốn quay lại giảng dạy; giáo viên có kinh nghiệm đã giảng dạy ở quốc gia khác và hành nghề giáo viên quốc tế trong 5 năm trở lên. Đăng ký tạm thời được cấp trong 2 năm. Phải gia hạn mỗi năm 1 lần.

Đối với giáo viên có chứng chỉ chính thức, họ đã đạt được trình độ “thành thạo” theo tiêu chuẩn chuyên nghiệp dành cho giáo viên của Australia (Australian Professional Standards for Teachers - APST) và đã chứng minh được sự phù hợp để giảng dạy thông qua thực hành chuyên môn và học tập chuyên môn. (Full registration).

Những người này có thể giảng dạy tại bất kỳ trường tiểu học hoặc trung học nào ở Victoria hay cơ sở giáo dục chuyên biệt. Đối với giáo viên có chứng chỉ hành nghề chính thức cần gia hạn đăng ký định kỳ. Việc duy trì đăng ký thể hiện sự phát triển không ngừng trong quá trình hành nghề và phát triển chuyên môn của giáo viên.