Cơ hội rộng mở cho người học ở lĩnh vực STEM và bán dẫn

Nhân lực chất lượng cao thuộc lĩnh vực STEM sẽ gia tăng nhanh và mạnh

TS. Hoàng Anh Đức, Đại học RMIT đặt câu hỏi với Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn:Hiện nay, sinh viên và lực lượng có trình độ sau đại học theo học các lĩnh vực toán học, vật lý, sinh học, hóa học, kỹ thuật và công nghệ then chốt chưa nhiều. Trong khi đó, đây là nhóm đối tượng và lĩnh vực quan trọng để tham gia phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Chính phủ đã và sẽ có những cơ chế, chính sách gì mang tính đột phá để có thể gia tăng nhiều hơn nữa đối tượng này theo học các lĩnh vực trên?

Khẳng định vấn đề TS. Hoàng Anh Đức đặt raxác đáng, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, nói đến phát triển đất nước, cầnnhiều nhóm nhân lực vàmỗi nhóm nhân lực có một vai trò riêng, đều có đóng gópquan trọng. Những khối ngànhsư phạm, y dược, quốc phòng, an ninh, luật, quản trị kinh doanh, tài chính… đều có vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước.

Tuy nhiên,muốn phát triển nhanh và bền vững, thu hút các doanh nghiệp FDI, cũng như các doanh nghiệp trong nước trong các lĩnh vực khoa học công nghệ, kỹ thuật, đặc biệt kỹ thuật cao, yêu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vựcSTEM, bao gồm khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học, cần số lượng lớn và chất lượng cao hơn nữa, mới có thể đáp ứng được sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn dẫn chứng, hiện nay, tỉ lệ nhập học của sinh viên tham gia vào các ngành học STEM và bậc đại học bình quân hằng năm từ 28-30%. Trong khi đó, tỉ lệ này ở Hàn Quốc 35%, Đức 39%, Phần Lan 36%... Tỉ lệ của Việt Nam không kém quá nhiều so với các nước có công nghiệp và kỹ thuật phát triển, nhất là trong bối cảnh Việt Namcó một trăm triệu dân. Tỉ lệ 30% trong số trong học sinh nhập học đại học hằng năm là 600.000 kkhôgnhỏ. Tuy nhiên, trước yêu cầu phát triển nhanh và mạnh của đất nước,số lượng này cầntăng mạnh hơn nữa.

Trong năm 2024, tỉ lệ học sinh nhập học của khối ngành STEM bậc đại học đã gia tăng đáng kể. Trong số hơn 600.000 sinh viên nhập học, đã có hơn 200.000 sinh viên khối ngành STEM. Tăng 10% so với năm trước.Như vậy, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đã có tác động định hướngquan trọng đối với học sinh, người học.

Theo người đứng đầu ngành Giáo dục, Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đang khuyến khích học sinh theo học ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán. Đặc biệt với môn toán, học sinh Việt Namkhông thua kém so với các nước trên thế giới. Đội tuyển thi Olympic Toán quốc tế của Việt Namthường xuyên đứng trong Top 10 các quốc gia có kết quả tốt nhất trên toàn thế giới.

Với số lượng học sinh vào học bậc phổ thông các trường chuyên và vào đại học như vậy, có thể tin tưởng rằng nguồn nhân lực chất lượng cao thuộc lĩnh vực STEM trong tương lai sẽ gia tăng nhanh và mạnh, về chất lượng", Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo khẳng định.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết thêm,số lượng nhân lực trong lĩnh vực STEM còn phát triển mạnh và đầy triển vọng: Trong chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo của Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ ký ban hành cách đây vài tháng, đặt mục tiêu đến năm 2030, tổng quy mô đào tạo bậc đại học có thể đạt đến 1 triệu sinh viên theo học khối ngành STEM. Khisố này được công bố, các quốc gia trên thế giới, nhất là các quốc gia ít dân số, có nhiều bình luận tích cực. Trên cơ sở đó, khối học viên theo học ngành STEM bậc sau đại học năm 2024, tỉ lệ bậc thạc sĩ tăng tới 34% và bậc tiến sĩ tăng 33%, với tổng số trên 600 nghiên cứu sinh đã theo học và chuẩn bị luận văn tiến sĩ. Riêng với khối ngành sư phạm, tổng số nghiên cứu sinh làm trong lĩnh vực STEM đã tăng lên con số 350 nghiên cứu sinh theo học tiến sĩ.

Thủ tướng Chính phủ cũng đang giaongành Giáo dục và Đào tạo chuẩn bị đề án đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao để phát triển các lĩnh vực công nghệ cao, trong đónhiều chính sách sẽ được đưa ra để động viên, khuyến khích các bạn trẻ tham gia học các lĩnh vực này, bao gồm những chính sách hỗ trợ học bổng cho người học, các chế độ khuyến khích, cũng như các chế độ thu hút các chuyên gia ở nước ngoài vào làm việc.

Bên cạnh đó, nhiều trường đại học ngoài công lập đã nắm bắt được xu thế phát triển của thế giới, định hướng của Việt Nam và nhiều trường đã đầu tư phòng thí nghiệm, tăng cường tuyển sinh, mời các chuyên gia.

Cơ hội rộng mở với nhân lực ngành công nghệ bán dẫn

Theo Giảng viên Đinh Gia Ninh, Phòng thí nghiệm Vật liệu và Cấu trúc, Đại học Bách khoa Hà Nội, Công nghệ bán dẫn thực sự đang là cuộc cách mạng nâng cao vị thế Việt Nam trên thị trường quốc tế. Vậy, Bộ Giáo dục và Đào tạo có chính sách, kế hoạch gì để hỗ trợ các trường đại học, cao đẳng trong việc tuyển sinh, đào tạo ngành công nghệ bán dẫn và trí tuệ nhân tạo trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ hiện nay?

Về vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, dịp cuối năm 2024 vừa qua, sau khi ký ban hành chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn, Thủ tướng cũng đã ký một chương trình phát triển nhân lực cho ngành bán dẫn đến năm 2030, với định hướng đến năm 2050. Trong đó, chương trình đề ra nhiều giải pháp để có thể đào tạo nhanh chóng, đảm bảo số lượng kỹ sư trong các lĩnh vực, đặc biệt là thiết kế vi mạch và nhiều chuyên ngành liên quan, trong đó có tập trung đầu tư để phát triển 4 trung tâm và 18 trường đại học công đã tham gia đào tạo trong lĩnh vực này, Đề án đang bắt đầu được triển khai.

Ngay trong năm 2024, số sinh viênđăng ký vào học các chương trình đào tạo liên quan đến ngành vi mạch bán dẫn, bao gồm cả lĩnh vực thiết kế vi mạch cho đến các ngành gần và phù hợp đạtxấp xỉ 20.000 sinh viên. Trong đó, số lượng sinh viên vào học tại Đại học Bách khoakhá nhiều. Các trường cũng đang chủ động, kể cả trường công và trường tư như Trường Đại học CMC, Trường Đại học Phenikaa, FPT... Các trường đã đầu tư nguồn lực kinh phí lớn để mua sắm các phòng thí nghiệm hiện đại, có kết nối với các trường đại học quốc tế để nhanh chóng.

Chỉ sau hơn một năm triển khai, các trường đã có thể thiết kế chương trình và khẩn trương tuyển sinh những khóa đầu tiên. Chương trình đào tạo ngành vi mạch bán dẫn không chỉ có ngành thiết kế vi mạch, mà còn nhiều lĩnh vực khác như điện tử, công nghệ thông tin, AI… Do đó, đối với học viên, việc khuyến khích học sinh không chỉ dừng lại ở chế độ học bổng và các ưu đãi,cả hệ thống truyền thông và tư vấn tuyển sinh cũng đang nỗ lực khuyến khích học sinh có hiểu biết và quyết tâm đăng ký học các ngành liên quan đến lĩnh vực này.

Bộ trưởng nhấn mạnh, quyền lợi của người học là một vấn đề, nhưng các doanh nghiệp cũng có trách nhiệm tham gia vào công tác đào tạo, bảo đảmquyền lợi của người học. Các trường cũng chủ động trong việc mời các chuyên gia nước ngoài đến làm việc.

Ngoài ra, sinh viên các ngành khác như điện tử hay công nghệ thông tin, đặc biệt là năm thứ ba và năm thứ tư, có thể được phép chuyển đổi sang học các ngành liên quan đến vi mạch bán dẫn. Trường Đại học Bách khoa cũng là một trong những đơn vị năng động trong việc này. Các trường đại học cũng tăng cường khối liên kết quốc tế để học sinh trong quá trình học tập có cơ hội học tập và làm việc ở nước ngoài trong một thời gian ngắn. Nhiều công ty nước ngoài đã đăng ký tiếp nhận sinh viên tốt nghiệp, nếu không làm việc tại Việt Nam, họsẵn sàng sử dụng nguồn nhân lực này cho sản xuất, nghiên cứu và thiết kế, vi mạch bán dẫn ở nước ngoài.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định, đây là cơ hội mở ra cho việc lao động trong nước, cũng như làm việc trên thị trường lao động thế giới, giúp Việt Namcó những thế hệ người lao động ở nước ngoài với chất lượng cao bằng công nghệ, kỹ thuật, trí tuệ để thay thế cho những giai đoạn Việt Nam xuất khẩu lao động có tính chất giản đơn.

Bộ trưởng cũng cho biết, các cơ sở giáo dục đại học đang đề xuất nhiều chính sách khuyến khích người học sau khi hoàn thành chương trình cử nhân có thể tiếp tục học sau đại học trong nước và quốc tế.