Làm sao thoát bài toán loay hoay kiếm người học?
Năm học 2020 - 2021, theo báo cáo của Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, Bộ LĐ-TB&XH, hệ thống trường nghề trong cả nước tuyển sinh được 1,95 triệu người học, đạt 85,14% kế hoạch. Trong số đó, 1,65 triệu người tốt nghiệp, thiếu 20% so với mục tiêu kế hoạch đặt ra.
Thực tế, từ năm học 2019 - 2020, khi dịch Covid-19 bắt đầu bùng phát, tỉ lệ tuyển sinh của các trường nghề có dấu hiệu chững lại và sụt giảm, dù chính sách phân luồng học sinh sau THCS, đào tạo nghề cho lao động nông thôn được các địa phương đặc biệt đẩy mạnh.
Năm học 2020 - 2021, hàng loạt các trường trung cấp nghề, TCCN tại TPHCM thiếu hụt nguồn tuyển khi chỉ tuyển được 40 - 50% tổng chỉ tiêu, cá biệt có trường chỉ tuyển được hơn 90 học sinh cho hệ trung cấp nghề chính quy.
Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, Bộ LĐ-TB&XH cho rằng, nguyên nhân chủ yếu khiến trường nghề không tuyển đủ người học xuất phát từ bối cảnh dịch. Việc đào tạo phải chuyển sang hình thức trực tuyến, gây khó khăn trong thực hành, thực tập tại doanh nghiệp; hoạt động tư vấn, hướng nghiệp cho học sinh không đạt hiệu quả như mong muốn. Ngoài ra, việc đi lại của người học đến các địa phương còn khó khăn, ngân sách Nhà nước đầu tư cho giáo dục nghề nghiệp còn hạn chế.
ThS Đặng Văn Sáng - Hiệu trưởng Trường Trung cấp Bách khoa TPHCM - cho rằng, cái khó trong tuyển sinh trung cấp nghề hiện nay đến từ việc người học không thích học nghề khi cánh cổng vào CĐ, ĐH ngày càng dễ. Học sinh theo học nghề hiện nay, chủ yếu đến từ nhóm đối tượng phân luồng (sau THCS và học sinh hệ GDTX), còn với học sinh tốt nghiệp THPT là rất ít.
“Nhiều học sinh có tâm lý vẫn coi học nghề là điều gì đó không phù hợp với tuổi trẻ. Chúng tôi nhận thấy nhiều em học nghề bậc trung cấp năm thứ nhất còn có tâm lý chán nản, dễ thôi học. Nhà trường đã đưa ra nhiều giải pháp để giải tỏa tâm lý, thu hút học sinh. Tuy nhiên, không thể chối bỏ sự thật là tỉ lệ học sinh rẽ hướng học nghề ngày một bị sụt giảm dù nhiều trường thực hiện chính sách hỗ trợ học phí rất tốt”, ThS Sáng chia sẻ.
Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp đặt ra mục tiêu tuyển sinh năm 2022 là tuyển 2,15 triệu học viên (tăng 10% so với mức 1,95 của năm ngoái), nâng số người tốt nghiệp lên 2,24 triệu (tăng 600.000 người so với năm 2021). Để thực hiện kế hoạch này, Tổng cục lên phương án gắn kết chặt chẽ với cộng đồng doanh nghiệp và cơ quan liên quan, hình thành hệ sinh thái tư vấn, hướng nghiệp và vị trí thực tập cho người học. Với các trường học, Tổng cục khuyến khích việc thực hiện mô hình đào tạo theo đơn đặt hàng, thỏa thuận hợp tác đào tạo và chuyển giao nhân lực cho doanh nghiệp theo vị trí việc làm… để tăng thêm sức hút với người học.
TS Lê Lâm - Chủ tịch HĐQT Trường Trung cấp Đại Việt TPHCM - cho rằng, việc thiếu nguồn tuyển thường xuyên có thể dẫn tới nhiều tác động về lâu dài cho đơn vị, đặc biệt với những cơ sở giáo dục nghề nghiệp tư nhân, khi họ phải tự cân đối tất cả các khoản chi tiêu hằng năm như tiền mặt bằng, cơ sở vật chất, lương giáo viên...