Hàn Quốc và cuộc đua trở thành nhà buôn vũ khí lớn nhất thế giới

Trong bối cảnh phương Tây tăng cường trang bị vũ khí cho Ukraine và căng thẳng gia tăng ở các điểm nóng khác như Triều Tiên và Biển Đông, Bộ Quốc phòng Hàn Quốc (HQ) cho biết doanh số bán vũ khí của nước này đã đạt hơn 17 tỉ USD vào năm 2022 (từ mức 7,25 tỉ USD năm 2021).

Hàn Quốc đang dần trở thành nhà buôn vũ khí lớn nhất thế giới.

Thỏa thuận vũ khí “khủng” với Ba Lan

HQ có thỏa thuận vũ khí trị giá 13,7 tỉ USD với Ba Lan - thỏa thuận lớn nhất từ trước đến nay của Seoul, được xem như nền móng cho sự phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp quân sự nước này.

Năm 2022, Seoul đã ký thỏa thuận bán cho Ba Lan - thành viên chủ chốt của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) - hàng trăm bệ phóng tên lửa Chunmoo, xe tăng K2, pháo tự hành K9 và máy bay chiến đấu FA-50.

Giới chức HQ và Ba Lan tin rằng thỏa thuận sẽ giúp hai nước chinh phục thị trường vũ khí châu Âu (vượt ra ngoài cuộc chiến ở Ukraine) vì Seoul có thể cung cấp vũ khí chất lượng cao nhanh hơn các nước khác, còn Ba Lan có thể cung cấp năng lực sản xuất và “cửa ngõ” vào thị trường châu Âu.

Các kỹ sư của công ty Hanwha Aerospace đang làm việc trên một bộ phận của lựu pháo tự hành K-9 tại nhà máy ở TP Changwon (HQ) ngày 16-3. Ảnh: REUTERS

Hãng tin Reuters đã liên hệ với các quan chức chính phủ và các nhà điều hành công ty quân sự trực tiếp tham gia vào thỏa thuận trên để xin bình luận.

Ông Oh Kyeah-wan - giám đốc công ty công nghiệp hàng không vũ trụ Hanwha Aerospace (HQ) nói: “Cộng hòa Czech, Romania, Slovakia, Phần Lan, Estonia, Latvia, Lithuania và những nước khác từng nghĩ chỉ mua các sản phẩm quốc phòng ở châu Âu, nhưng giờ đây, bạn có thể mua chúng với giá thấp và được giao hàng nhanh chóng từ các công ty HQ”.

Ông Lukasz Komorek - Giám đốc Văn phòng Dự án Xuất khẩu tại Tập đoàn Vũ khí Ba Lan cho biết, thỏa thuận trên đã lập ra liên doanh giữa các công ty HQ và Ba Lan để chế tạo vũ khí, bảo dưỡng máy bay chiến đấu và tạo cơ sở để mở rộng sang các nước châu Âu khác.

Thỏa thuận bao gồm việc chế tạo vũ khí của HQ theo giấy phép ở Ba Lan, dự kiến bao gồm 500/820 xe tăng và 300/672 lựu pháo sẽ được sản xuất tại các nhà máy Ba Lan từ năm 2026.

“Chúng tôi không muốn chỉ đóng vai trò là nhà thầu phụ, nhà cung cấp chuyển giao công nghệ và người mua. Chúng tôi có thể tạo ra sức mạnh tổng hợp và sử dụng kinh nghiệm của mình để chinh phục thị trường châu Âu” - ông Komorek nói thêm.

Tuy nhiên, thỏa thuận Ba Lan làm trung gian bán vũ khí của HQ vẫn có những hạn chế nhất định.

Ông Sash Tusa - nhà phân tích quốc phòng và hàng không vũ trụ tại trung tâm nghiên cứu Agency Partners (Anh) lập luận rằng dù Seoul và Warsaw đều có nền công nghiệp quốc phòng vững chắc, nhưng các kế hoạch dài hạn sẽ gặp trở ngại. Theo ông, nguyên nhân là do “các luồng gió chính trị” có thể thay đổi, làm giảm nhu cầu đối với các loại vũ khí như lựu pháo và xe tăng.

Ông Tusa cũng cho rằng ngay cả khi sản xuất và nhu cầu ổn định, các nước châu Âu có thể muốn có các thỏa thuận riêng với HQ giống như Ba Lan đã làm thay vì thông qua Warsaw để mua vũ khí bởi vì các thỏa thuận hợp tác sản xuất có thể tạo ra việc làm và kích thích ngành công nghiệp quốc phòng trong nước.

Giao hàng nhanh chóng

Một khẩu lựu pháo tự hành K-9 tại nhà máy Hanwha Aerospace ở TP Changwon (HQ) ngày 16-3. Ảnh: REUTERS

Reuters đưa tin, nhà máy Hanwha Aerospace ở HQ đã sử dụng 6 robot khổng lồ và hơn 150 công nhân để đáp ứng đơn hàng của Ba Lan.

Với nhu cầu ngày càng tăng, giám đốc sản xuất Cha Yong-su cho biết công ty dự kiến sẽ bổ sung thêm khoảng 50 công nhân và nhiều dây chuyền sản xuất hơn. Ông tiết lộ rằng các robot xử lý khoảng 70% công việc với pháo K9 và có thể làm việc trung bình 8 giờ/ngày, thậm chí có thể suốt ngày đêm nếu cần.

“Về cơ bản, chúng tôi có thể đáp ứng mọi đơn hàng” - ông Cha nhấn mạnh.

Theo các quan chức Ba Lan, yếu tố khiến HQ nổi bật chính là nước này có thể cung cấp các đơn hàng nhanh hơn bất kỳ quốc gia nào. Lô hàng đầu tiên gồm 10 xe tăng K2 và 24 pháo tự hành K9 đã đến Ba Lan vào tháng 12, chỉ vài tháng sau khi các thỏa thuận được ký kết. Ít nhất 5 xe tăng nữa cùng 12 khẩu pháo cũng được chuyển giao sau đó.

Trong khi đó, Đức - một nhà sản xuất vũ khí lớn khác, vẫn chưa giao bất kỳ chiếc nào trong số 44 xe tăng Leopard mới mà Hungary đặt hàng vào năm 2018, nhà phân tích cấp cao Oskar Pietrewicz tại Viện Quan hệ Quốc tế Ba Lan cho biết.

Ông nói: “Sự quan tâm của các quốc gia đối với lời đề nghị vũ khí của HQ sẽ tăng lên khi so sánh với năng lực sản xuất hạn chế của ngành công nghiệp quốc phòng Đức - vốn là nhà cung cấp vũ khí chính trong khu vực”.

Giới chức HQ cho rằng mối quan hệ chặt chẽ giữa quân đội nước này và ngành công nghiệp vũ khí đã giúp sắp xếp ổn thỏa các đơn hàng trong nước và quốc tế, thúc đẩy việc xuất khẩu và mở rộng sản xuất cho các doanh nghiệp.

Một giám đốc điều hành của một công ty quốc phòng châu Âu chia sẻ với Reuters với điều kiện giấu tên vì tính nhạy cảm của vấn đề: “Họ [HQ] chuẩn bị mọi thứ trong vài tuần hoặc vài tháng, điều mà chúng tôi sẽ mất hàng năm”.

Một yếu tố khác thúc đẩy quá trình sản xuất vũ khí nhanh chóng của HQ đó là Triều Tiên.

Ông Cho Woorae - phó chủ tịch chiến lược và kinh doanh toàn cầu của công ty hàng không và quốc phòng của HQ Korea Aerospace Industries nói rằng căng thẳng liên tục với Bình Nhưỡng khiến các dây chuyền sản xuất quân sự của Seoul hoạt động liên tục và vũ khí cũng được phát triển, thử nghiệm và nâng cấp trong các tình huống áp lực cao.

Ngoài ra, xung đột tại Ukraine cũng làm tăng nhu cầu về vũ khí.

Phó giám đốc của Cơ quan quản lý chương trình mua sắm quốc phòng HQ (DAPA) Kim Hyoung Cheol cho biết Ba Lan đã mua vũ khí của HQ từ trước đó, nhưng đẩy mạnh nhu cầu từ sau xung đột.

Bên cạnh đó, một điểm hấp dẫn khác của vũ khí HQ chính là chúng có thiết kế để tương thích với các hệ thống của Mỹ và NATO.

Pháo K9 của HQ sử dụng đạn 155mm tiêu chuẩn NATO, có hệ thống điều khiển hỏa lực được vi tính hóa dễ dàng tích hợp vào mạng lưới chỉ huy và kiểm soát, đặc biệt là chúng mang lại hiệu suất tương đương với loại pháo đắt tiền hơn của phương Tây.

Theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), Seoul hiện là nhà cung cấp vũ khí lớn thứ ba cho NATO và các quốc gia thành viên, chiếm 4,9% lượng mua vũ khí - đứng sau Mỹ (65%) và Pháp (8,6%).

Liên doanh sản xuất

Các quan chức HQ nói với Reuters rằng họ đã thuyết phục Ba Lan sản xuất vũ khí của HQ tại các nhà máy Ba Lan để giúp việc giao hàng ở thị trường châu Âu dễ dàng hơn.

Tuyên bố của Bộ Quốc phòng HQ cho biết: “Chính phủ HQ đang thúc đẩy ngoại giao quân sự và hợp tác quốc phòng để mối quan hệ với nước mua có thể phát triển xa hơn nữa chứ không chỉ là mối quan hệ người bán-người mua”.

Ông Oh của công ty Hanwha Aerospace cho biết công ty này đã vận hành các thỏa thuận chia sẻ công nghệ thành công ở Ấn Độ, Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ.

“Vì vậy, tôi không nghĩ có nhiều điều phải lo lắng” - ông nói thêm.

Nỗ lực một thập niên

Trong năm qua, HQ đã phóng tên lửa vũ trụ tự sản xuất đầu tiên, chứng kiến chuyến bay đầu tiên của máy bay chiến đấu tàng hình đa năng KF-X của mình và công bố các thỏa thuận vũ khí trị giá hàng tỉ USD.

Giới quan sát nhận xét rằng những tiến bộ trên là dấu ấn của cả một thập niên nổ lực và thế giới đã đánh giá thấp năng lực sản xuất vũ khí của HQ trong một thời gian dài.

Tháng trước, Tổng thống HQ Yoon Suk-yeol nói rằng Seoul có thể mở rộng hỗ trợ cho Kiev ngoài viện trợ nhân đạo và kinh tế nếu Ukraine bị tấn công dân sự quy mô lớn.

Kể từ đó, Seoul đã phê duyệt một số thành phần vũ khí của HQ để sử dụng ở Ukraine.

Trong bối cảnh châu Á đẩy mạnh xây dựng vũ khí do lo ngại về an ninh cũng như cạnh tranh Mỹ-Trung, doanh số bán vũ khí của HQ cho khu vực chiếm 63% xuất khẩu quốc phòng của nước này giai đoạn 2018-2022,

Malaysia năm nay đã mua gần 1 tỉ USD tiêm kích FA-50 từ HQ. Seoul cũng đang chạy đua để giành được hợp đồng cung cấp phương tiện chiến đấu bộ binh cho Úc trị giá 12 tỉ USD.

Một quan chức ngoại giao (giấu tên) của HQ cho biết: “Các nước châu Á coi chúng tôi là một đối tác rất hấp dẫn cho các thỏa thuận quốc phòng vì tất cả đều muốn tìm cách phòng thủ trước những căng thẳng gia tăng”.

“Chúng tôi là đồng minh của Mỹ, nhưng không phải là Mỹ” - vị quan chức nói thêm.