Hãy để con trẻ lớn lên trong yêu thương và an toàn

Khi nụ cười che giấu nỗi đau

“Không ít học sinh đến trường với nụ cười trên môi nhưng trong lòng lại chất chứa nỗi đau. Các em vui đùa cùng bạn bè nhưng có thể đang tự hỏi liệu ngày mai còn có thểtiếp tục hay không. Đó không phải là giả định bi quan mà là thực tế đang diễn ra”, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Quỳnh Anh, Chủ nhiệm bộ môn Tâm lý học, Khoa Khoa học, Kỹ thuật và Công nghệ, Đại học RMIT Việt Nam chia sẻ.

Theo Tiến sĩQuỳnh Anh, các con số nghiên cứu gần đây cho thấy có nhiều vấn đề về tâm lý tuổi học tròđáng lo ngại. Một nghiên cứu trên hơn 1.500 học sinh THPT tại Việt Nam ghi nhận, gần 1/3 từng nghĩ đến việc kết thúc cuộc sống và 1/8 đã lên kế hoạch cụ thể. Những khảo sát khác cũng cho thấy từ 11% - 16,9% trẻ vị thành niên có suy nghĩ này chỉ trong vòng 12 tháng trước đó.

“Đằng sau những con số ấy là những trải nghiệm thật sự, là những sinh linh đang vật lộn với nỗi đau tinh thần và cảm giác không ai hiểu mình”, bà Quỳnh Anh nhấn mạnh. Theo đó, những lý do khiến các em có những suy nghĩ tiêu cực là áp lực học tập, kỳ vọng gia đình, so sánh bản thân với người khác, hình ảnh trên mạng xã hội hay những mâu thuẫn ở trường lớp. Tất cả kết hợp lại, trở thành gánh nặng vượt quá sức chịu đựng của một tâm hồn non trẻ.

Ở góc nhìn của một chuyên gia tâm lý, Tiến sĩ Quỳnh Anh khẳng định, mỗi người lớn đều có thể là "chiếc phao cứu sinh" cho một đứa trẻ. Cha mẹ, thầy cô, bạn bè và cộng đồng, tất cả đều nắm giữ quyền năng gieo hy vọng chỉ bằng một hành động giản dị.

“Mỗi lần cha mẹ lắng nghe con bằng cả trái tim, một hạt giống hy vọng được gieo trồng. Mỗi lần thầy cô chọn động viên thay vì trách mắng, một cuộc đời có thể rẽ sang hướng tươi sáng hơnvà mỗi lần cộng đồng nói về sức khỏe tinh thần trẻ em, sự kỳ thị lại giảm bớt”, bà Quỳnh Anh chia sẻ thêm.

Lắng nghe để gieo hy vọng

Từ những gì quan sát và nghiên cứu, Tiến sĩNguyễn Ngọc Quỳnh Anh đề xuất năm hướng hành động quan trọng, không chỉ là khuyến nghị học thuật mà là những việc làm cụ thể mà bất kỳ gia đình, trường học hay cộng đồng nào cũng có thể bắt đầu ngay từ hôm nay.

Trước hết, trường học cần trở thành nơi an toàn. Một lời nói ân cần, một cử chỉ cảm thông của giáo viên có thể vực dậy học sinh trong cơn khủng hoảng. Ngược lại, sự lạnh lùng, trách mắng hay những lời cay nghiệt có thể làm tổn thương sâu sắc và đẩy trẻ vào bóng tối.

Thứ hai, trẻ cần được trang bị trí tuệ cảm xúc. Khi biết gọi tên cảm xúc, hiểu nhu cầu của bản thân và kiềm chế phản ứng, trẻ ít có xu hướng coi cái chết như một lối thoát. Những lớp học chánh niệm, liệu pháp nghệ thuật, hoạt động ngoại khóa hay nhóm bạn đồng trang lứa không chỉ là trò chơi, mà chính là “sợi dây cứu sinh” giúp trẻ vượt qua giông bão tinh thần.

Thứ ba, cha mẹ cần được đồng hành. Trẻ em lớn lên trong vòng tay ấm áp, trong sự chấp nhận vô điều kiện sẽ có nền tảng cảm xúc vững vàng hơn. Ngược lại, sự phán xét và áp đặt dễ khiến các em thêm cô đơn, thu mình. “Điều trẻ cần không phải là những lời răn dạy khắt khe mà là sự lắng nghe chân thành”, bà Quỳnh Anh nhấn mạnh.

Thứ tư, cần bình thường hóa việc tìm kiếm hỗ trợ tâm lý. Tham vấn cần được nhìn nhận giống như việc đi khám bác sĩ khi cơ thể ốm đau. Một đứa trẻ bước vào phòng tham vấn không phải yếu đuối mà đó là biểu hiện của sức mạnh, dám đối diện khó khăn và tìm kiếm sự giúp đỡ.

Và cuối cùng, phải phá vỡ sự im lặng. Trầm cảm, lo âu hay khủng hoảng tinh thần không nên bị xem là điều cấm kỵ hay xấu hổ. Khi cộng đồng có thể cởi mở nói về những vấn đề này, trẻ sẽ nhận ra rằng mình không đơn độc, và việc tìm kiếm giúp đỡ là hoàn toàn bình thường, thậm chí đáng trân trọng.

Theo Tiến sĩQuỳnh Anh, năm giải pháp trên không chỉ là định hướng lý thuyết mà là lời kêu gọi hành động cho tất cả những ai đang ở quanh một đứa trẻ. Từ cha mẹ trong gia đình, giáo viên trên bục giảng, đến cộng đồng trong từng khu phố, tất cả đều có thể góp phần tạo ra một môi trường yêu thương và an toàn để trẻ lớn lên.

Một ánh nhìn dịu dàng, một cái ôm đúng lúc, hay một câu hỏi quan tâm tưởng chừng nhỏ bé nhưng có thể thay đổi cả một cuộc đời. “Điều quan trọng nhất là để trẻ em cảm nhận được rằng các em không đơn độc. Con được yêu thương, được trân trọngvà thế giới này tốt đẹp hơn vì có con”, bà Quỳnh Anh cho biết.