Hướng dẫn 3 cách xử lý hạ đường huyết ở người tiểu đường

Hạ đường huyết là một biến chứng nguy hiểm thường gặp ở người mắc bệnh tiểu đường. Nếu không được xử lý hạ đường huyết ở người tiểu đường kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến co giật, hôn mê, thậm chí tử vong. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu như run tay, vã mồ hôi, hoa mắt và có phương pháp can thiệp đúng là vô cùng quan trọng. Bài viết sau sẽ hướng dẫn cách xử trí khi bị tụt đường huyết, đồng thời cung cấp các biện pháp phòng ngừa hiệu quả giúp người bệnh kiểm soát tốt đường huyết và bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Nguyên nhân gây hạ đường huyết ở người tiểu đường

Hạ đường huyết ở người tiểu đường có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân, chủ yếu liên quan đến việc mất cân bằng giữa insulin, chế độ ăn uống và hoạt động thể chất. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến:

• Dùng quá liều insulin hoặc thuốc hạ đường huyết: Đây là nguyên nhân hàng đầu gây tụt đường huyết. Người bệnh có thể tiêm quá liều hoặc uống thuốc không đúng chỉ định, dẫn đến lượng đường trong máu giảm nhanh chóng.
• Bỏ bữa, ăn không đúng giờ hoặc ăn quá ít: Khi không nạp đủ carbohydrate, cơ thể không có đủ nguồn năng lượng để duy trì mức đường huyết ổn định, đặc biệt nếu vẫn dùng thuốc hoặc insulin như thường lệ.
• Vận động quá sức mà không điều chỉnh ăn uống hoặc liều thuốc: Tập thể dục mạnh hoặc kéo dài mà không tăng lượng thức ăn hoặc giảm liều insulin sẽ làm tiêu hao nhiều glucose, dẫn đến hạ đường huyết.
• Uống rượu bia khi đói: Rượu có thể ức chế chức năng gan trong việc giải phóng glucose, khiến đường huyết tụt nhanh chóng, nhất là khi không ăn trước đó.
• Một số nguyên nhân khác: Bệnh lý kèm theo, sốt cao, suy thận hoặc dùng một số loại thuốc khác có thể ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa glucose trong cơ thể.

Dấu hiệu bị hạ đường huyết

Triệu chứng sớm và nhẹ

Ở giai đoạn đầu, người bị hạ đường huyết thường cảm thấy đói cồn cào, run tay chân, vã mồ hôi lạnh, hồi hộp, tim đập nhanh. Một số người có cảm giác lo âu, mệt mỏi đột ngột, mất tập trung hoặc cáu gắt vô lý.

Những biểu hiện này là tín hiệu cảnh báo rằng lượng đường trong máu đang giảm xuống dưới mức bình thường. Nếu được phát hiện kịp thời và bổ sung đường ngay, người bệnh có thể phục hồi nhanh chóng mà không gặp biến chứng nghiêm trọng.

Triệu chứng rối loạn tâm thần, hành vi

Khi đường huyết tiếp tục giảm mà không được xử lý, người bệnh có thể rơi vào trạng thái lú lẫn, nói nhảm, không nhận biết được xung quanh, thậm chí có hành vi bất thường như đi lang thang, gắt gỏng hoặc không kiểm soát được cảm xúc.

Một số trường hợp có thể bị mất phương hướng, không nhận ra người quen hoặc quên vị trí đang đứng. Những triệu chứng này cho thấy hệ thần kinh trung ương đã bị ảnh hưởng, cần xử lý nhanh chóng để tránh biến chứng nặng hơn.

Triệu chứng nặng và nguy hiểm

Ở mức độ nghiêm trọng, người bệnh có thể bị co giật, mất ý thức hoặc hôn mê sâu. Đây là tình trạng cấp cứu y tế do não không đủ glucose để hoạt động. Nếu không được xử trí kịp thời, hạ đường huyết nặng có thể gây tổn thương não vĩnh viễn hoặc tử vong.

Do đó, khi gặp người có dấu hiệu ngất xỉu hoặc co giật, nghi do tụt đường huyết, cần nhanh chóng gọi cấp cứu và tuyệt đối không cố cho ăn uống nếu họ đã mất ý thức.

Hướng dẫn 3 cách xử lý hạ đường huyết ở người tiểu đường

Cách xử lý hạ đường huyết ở người tiểu đường ở mức nhẹ và còn tỉnh táo

Khi người bệnh có dấu hiệu nhẹ như run tay, đói, vã mồ hôi nhưng vẫn tỉnh táo, cần nhanh chóng bổ sung 15g carbohydrate hấp thu nhanh.

Ví dụ: 3–4 viên glucose, 1 thìa đường, 120 ml nước ngọt có đường hoặc 1 thìa mật ong. Sau đó chờ 15 phút, kiểm tra lại đường huyết.

Nếu vẫn dưới 70 mg/dL, tiếp tục bổ sung thêm. Sau khi ổn định, nên ăn nhẹ như bánh mì, trái cây để duy trì mức đường huyết. Đây là bước quan trọng để ngăn hạ đường huyết tái diễn sau xử lý ban đầu.

Xử lý khi người bệnh bị rối loạn ý thức hoặc không thể tự ăn

Nếu người bệnh có biểu hiện lú lẫn, không phản ứng đúng hoặc không thể nuốt an toàn, tuyệt đối không cho uống đường hay ăn bất kỳ thứ gì. Trong trường hợp này, nếu đã được hướng dẫn trước, người thân có thể tiêm glucagon (1mg) – một hormone làm tăng đường huyết, nếu có sẵn.

Sau đó đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để được theo dõi và điều trị. Đây là tình huống khẩn cấp, cần được xử trí chuyên môn nhanh chóng để tránh tổn thương não hoặc biến chứng nặng.

Gọi cấp cứu và hỗ trợ y tế khi người bệnh hôn mê hoặc co giật

Nếu người bệnh bất tỉnh, co giật, không thể tiêm glucagon hoặc không đáp ứng sau xử lý ban đầu, cần lập tức gọi cấp cứu (115). Trong khi chờ nhân viên y tế đến, hãy đặt người bệnh nằm nghiêng để tránh hít phải dịch nôn. Tuyệt đối không cố ép uống hoặc đút thức ăn vì có thể gây sặc.

Cung cấp thông tin y tế về bệnh tiểu đường, thuốc đang dùng cho nhân viên cấp cứu. Xử lý đúng cách trong “thời gian vàng” sẽ giúp hạn chế tối đa biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng.

Cách phòng ngừa bị tụt đường huyết

• Người bệnh cần dùng thuốc hạ đường huyết hoặc insulin đúng theo chỉ định của bác sĩ, tuyệt đối không tự ý tăng liều dù đường huyết cao. Sử dụng thuốc sai cách là nguyên nhân hàng đầu gây tụt đường huyết nguy hiểm.
• Không được bỏ bữa, nhất là sau khi đã dùng thuốc. Cần ăn đầy đủ chất bột đường trong mỗi bữa và có thêm bữa phụ nếu tập thể dục hoặc làm việc nặng. Luôn chuẩn bị sẵn đồ ăn nhẹ như bánh quy, trái cây, sữa tươi để bổ sung khi cần.
• Đo đường huyết tại nhà giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường, từ đó điều chỉnh chế độ ăn hoặc thuốc hợp lý. Người bệnh nên ghi chép kết quả để bác sĩ theo dõi dễ dàng hơn.
• Rượu có thể làm giảm khả năng duy trì đường huyết của gan, đặc biệt nguy hiểm nếu uống khi không ăn.
• Luôn dự phòng trong túi xách để xử trí kịp thời khi có dấu hiệu tụt đường huyết đột ngột.

Hạ đường huyết là một tình trạng nguy hiểm ở người tiểu đường, nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời có thể dẫn đến hôn mê hoặc tử vong. Vì vậy, người bệnh cần trang bị đầy đủ kiến thức để nhận biết triệu chứng, xử trí đúng cách và chủ động phòng ngừa hiệu quả. Việc tuân thủ chế độ ăn uống, dùng thuốc hợp lý và theo dõi đường huyết thường xuyên là chìa khóa để kiểm soát bệnh an toàn. Gia đình và người xung quanh cũng nên biết cách hỗ trợ, giúp người bệnh sống khỏe mạnh và phòng tránh các biến chứng không mong muốn.