Kể chuyện non sông bằng sơn mài

Dự án triển lãm tranh sơn mài nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 không chỉ là một cuộc ra mắt tranh, mà là hành trình đối thoại giữa nghệ thuật trẻ và những di sản thiêng liêng của dân tộc.

Tái hiện lịch sử bằng sơn mài Việt

Khi cả dân tộc cùng nhìn về cội nguồn, kỷ niệm những lát cắt lịch sử thì nghệ thuật lặng lẽ nói lên những điều không thể diễn đạt bằng lời. Triển lãm “Mùa Xuân Độc lập” của họa sĩ trẻ Chu Nhật Quang sắp diễn ra sẽ là những câu chuyện thật đẹp về giang sơn gấm vóc, tái hiện lịch sử hào hùng của dân tộc.

Ẩn mình trong con ngõ nhỏ giữa lòng Hà Nội, xưởng tranh của họa sĩ trẻ Chu Nhật Quang không chỉ là nơi nghệ thuật sơn mài được sáng tác, mà còn được gìn giữ và tái sinh theo cách đầy mới mẻ.

Những tấm vóc sơn mài khổ lớn, mảng màu trầm ấm đậm chất Á Đông xen lẫn nét hiện đại đầy phá cách được chính tay họa sĩ tỉ mẩn qua từng công đoạn, từ gắn vỏ trứng, dán vàng, mài lớp đến đánh bóng.

Là thế giới của những cây cọ, tấm vóc, nhưng cũng là nơi chứa đựng cả tuổi thơ theo ông nội phục chế tranh, những ngày cùng cha về làng nghề múa rối và cả giấc mơ lớn về một thế hệ nghệ sĩ trẻ mang sơn mài đi xa hơn, kể câu chuyên rành mạch hơn về lịch sử dân tộc.

Họa sĩ Chu Nhật Quang nói rằng, vào dịp kỷ niệm Ngày Quốc khánh 2/9, chúng ta thường được thấy, được nghe và tham gia những sự kiện âm nhạc, hội nghị, lễ diễu binh. Nhưng năm nay, anh muốn kể lại câu chuyện lịch sử ấy bằng ánh vàng son và nét tinh tế của sơn mài Việt.

“Triển lãm lần này, tôi vẽ bằng sự lắng nghe, lắng nghe những thanh âm rất khẽ của đất nước vọng lên từ chiều sâu ký ức, rồi tái hiện chúng bằng lớp màu trầm mặc và ánh kim của thời gian. Mỗi tác phẩm tôi tạo ra không chỉ để người xem nhìn thấy, mà để cảm và nhớ”, họa sĩ Chu Nhật Quang bày tỏ.

Để tìm kiếm cảm hứng cho chủ đề tranh lần này, họa sĩ đã đến thăm nhiều địa điểm liên quan tới Chủ tịch Hồ Chí Minh - những nơi mang đậm dấu ấn lịch sử mà khi đặt chân đến, Chu Nhật Quang như cảm nhận được hơi thở, tiếng nói của cha ông.

Với họa sĩ, khoảnh khắc người thanh niên Nguyễn Tất Thành bước chân lên con tàu Amiral Latouche-Tréville tại bến Nhà Rồng, không chỉ là một sự kiện, mà là một vết khắc ánh sáng mở ra cả bầu trời dân tộc.

“Bác Hồ tìm đường cứu nước” là bức tranh vẽ về một người nhưng chứa bóng hình của dân tộc. Bóng lưng của người thanh niên ấy nhỏ bé giữa trời nước, nhưng đằng sau là những biểu tượng lớn lao. Bến Nhà Rồng, nơi mọi chia ly bắt đầu nhưng cũng là nơi khát vọng hòa hợp được ươm mầm.

Cột cờ Hà Nội ẩn hiện như một điểm đến xa xôi nhưng mãnh liệt, nơi lá cờ đỏ sao vàng một ngày sẽ tung bay giữa trời tự do. Thành cổ Quảng Trị như tiếng vọng chiến công của thế hệ hậu sinh đã nối tiếp lý tưởng Bác Hồ.

Trong tranh, không có gương mặt rõ ràng của Bác, chỉ có dáng đứng hướng ra biển lớn. Nhưng chính sự “thiếu” ấy lại khiến người xem phải nhìn vào chính mình để tự hỏi: Nếu sống vào thời đó, ta có đủ can đảm rời bến như Người? “Tôi không chỉ vẽ lịch sử, tôi vẽ ý chí được truyền thừa, vẽ niềm tin bất diệt. Một chuyến tàu âm thầm chở theo cả tương lai đất nước”, họa sĩ Chu Nhật Quang chia sẻ.

Non sông qua lớp mài gấm vóc

“Phượng hoàng” lại là một tác phẩm như khúc tráng ca không lời được họa sĩ thắp lên từ ký ức về Huế 1975. Giữa nền trời cuộn xoáy sắc đỏ son và vàng quỳ, Cố đô Huế như một nhân chứng vừa trầm mặc vừa kiêu hãnh. Đoàn quân tiến vào thành không chỉ mang súng đạn, mà mang theo ý chí của triệu con người nguyện hiến thân vì sự toàn vẹn.

Phía bên trái, một phượng hoàng rực cháy dang rộng đôi cánh, không phải để bay đi mà để che chở. Hình tượng linh thiêng ấy như bước ra từ huyền sử, soi rọi từng bước chân người lính, chứng giám cho sự hy sinh, tiếp nối khát vọng thống nhất từ nghìn xưa vọng lại.

Chu Nhật Quang không sao chép lịch sử. Anh đắp sử bằng sơn ta, mài sử bằng vỏ trứng, thổi hồn bằng ánh nhìn của một người trẻ sống giữa thời bình, nhưng chưa bao giờ thôi đau đáu về những ngày bão lửa.

Mỗi thớ vóc, mỗi mảng màu đều được chồng lớp bằng thời gian và lặng im, khiến ánh sáng trong tranh không tỏa ra từ sắc màu mà tỏa ra từ tâm khảm người xem. Triển lãm lần này sẽ không đơn thuần chỉ là những tác phẩm hội họa, mà là không khí hào hùng của một thời đại.

Sinh năm 1995 tại Hà Nội, Chu Nhật Quang là nghệ sĩ trẻ với nền tảng học vấn và tư duy sáng tạo phong phú. Anh đã theo học Khoa Hội họa tại Trường Santa Ana, California, Hoa Kỳ từ năm 2013 đến 2018, và tốt nghiệp cử nhân thiết kế ứng dụng tại Đại học RMIT, Melbourne, Úc vào năm 2023.

Tư duy hội họa của Chu Nhật Quang được hình thành và phát triển từ môi trường gia đình giàu truyền thống nghệ thuật, kết hợp với ảnh hưởng của phong cách hội họa phương Tây và các kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực thiết kế đồ họa, vẽ hoạt họa và 3D.

Là con trai của họa sĩ, NSƯT Chu Lượng - nguyên Giám đốc Nhà hát Múa rối Thăng Long, và cháu nội của họa sĩ - Nghệ nhân Nhân dân Chu Mạnh Chấn, Chu Nhật Quang thừa hưởng dòng máu nghệ thuật và tiếp tục cống hiến qua những tác phẩm độc đáo.

Nguồn cảm hứng lớn nhất của anh luôn hướng về quê hương, các tác phẩm của anh bắt nguồn sâu sắc từ di sản phong phú của hội họa sơn mài Việt Nam. “Tôi mong muốn gìn giữ những tinh hoa của sơn mài Việt Nam, đồng thời nhận ra nhu cầu phải phát triển.

Để kết nối quá khứ với hiện tại, tôi khám phá những cách thức tích hợp các chất liệu hiện đại. Sự tiếp cận giữa truyền thống và đổi mới không chỉ để phát triển, mà còn để tôn bản sắc nghệ thuật Việt Nam”, họa sĩ Chu Nhật Quang khẳng định.