Tại những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề do biến đổi khí hậu như Bangladesh hay Philippines, người dân đã triển khai những mô hình bền vững, từ trường học nổi đến làng cá thân thiện môi trường, biến những hành động trước đây chỉ là lựa chọn thành phương án sinh tồn, giúp ứng phó thiên tai và bảo vệ tài nguyên cho tương lai.
Ở các quốc gia phát triển, sống xanh có thể được coi là một lựa chọn cá nhân: dùng túi giấy thay túi nylon, đi xe đạp thay xe hơi hay lắp đặt hệ thống điện mặt trời để giảm phát thải carbon. Đây là lối sống gắn với nhận thức về tính bền vững.
Tuy nhiên, ở những khu vực nằm ở “tuyến đầu” của biến đổi khí hậu, sống xanh là bắt buộc. Bangladesh, Philippines và một số quốc đảo ở Thái Bình Dương đang chứng kiến sự chuyển dịch rõ rệt này, trong bối cảnh thiên tai, nước biển dâng và thiếu hụt tài nguyên.
Bangladesh là một trong những quốc gia chịu tác động nặng nề nhất từ biến đổi khí hậu. Hàng năm, lũ lụt và bão khiến hàng triệu người mất nhà cửa, đồng ruộng bị ngập mặn. Trước nguy cơ này, người dân đã tìm cách sống chung với thiên nhiên.
Nhiều công trình kiến trúc như nhà ở, trường học… được xây dựng từ vật liệu tái chế, thậm chí có khả năng nổi khi lũ lụt. Ví dụ, trường học nổi gồm hai tầng: tầng 1 là phòng học kiêm nơi sinh hoạt chung, tầng 2 là thư viện. Nhờ đó, học sinh vẫn đến lớp ngay cả trong mùa mưa khi các làng xóm bị chia cắt bởi nước dâng.
Tại Philippines, mỗi năm, nước này hứng chịu trung bình 20 cơn bão lớn, buộc cộng đồng phải sống chung với thiên tai. Người dân chủ động phân loại rác, tái chế vật liệu xây dựng, tận dụng năng lượng mặt trời để giảm phụ thuộc vào lưới điện dễ hư hỏng khi bão lũ. Trên các đảo nhỏ, mô hình “làng cá bền vững” được triển khai, hạn chế khai thác tận diệt và nuôi trồng thủy sản trong lồng bè thân thiện môi trường, vừa bảo tồn nguồn lợi, vừa đảm bảo sinh kế.
Điểm đáng chú ý ở các quốc gia chịu ảnh hưởng khí hậu là nhiều giải pháp sống xanh khởi nguồn từ sáng kiến cộng đồng, không chỉ dựa vào chính sách. Ở Bangladesh, các tổ chức phi chính phủ phối hợp với dân làng xây hệ thống lọc nước mưa, giúp hàng chục nghìn hộ gia đình có nước sạch, thay vì phải mua nước đóng chai.
Người dân Philippines, sau nhiều năm đối mặt bão lớn, học cách dự trữ lương thực theo phương pháp truyền thống, giảm thiểu phụ thuộc vào hàng hóa nhập khẩu vốn dễ bị gián đoạn khi thiên tai xảy ra.
Song song với đó, chính phủ ban hành chính sách thúc đẩy lối sống bền vững và tạo điều kiện để các tổ chức cộng đồng tham gia. Bangladesh khuyến khích năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện mặt trời hộ gia đình. Philippines đưa nội dung biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường vào chương trình học phổ thông, giúp trẻ hình thành ý thức sống xanh từ nhỏ.
Biến đổi khí hậu khiến các khái niệm như “tái chế”, “tiết kiệm tài nguyên”, “sống hài hòa với thiên nhiên” trở thành lối sống thực tế, không còn là khẩu hiệu. Sống xanh giờ đây không chỉ là lựa chọn, mà là con đường duy nhất để tồn tại.
Bangladesh
- Chương trình điện năng lượng mặt trời độc lập lớn nhất thế giới (2021) cung cấp điện cho 16% dân số nông thôn, giúp 20 triệu người tiếp cận nguồn điện (Ngân hàng Thế giới).
- Hơn 600 nghìn ha rừng được quản lý bền vững thông qua các chương trình cộng đồng.
- Năm 2023, đầu tư vào năng lượng sạch đạt khoảng 334 triệu USD, tăng 3,64% so với năm 2022.
Philippines
- Năng lượng tái tạo chiếm 53% cơ cấu điện, trong đó 66,8% là năng lượng xanh.
- Hơn một nghìn nông trại đô thị áp dụng công nghệ thủy canh, tiết kiệm đến 90% lượng nước so với nông nghiệp truyền thống.
- Hơn 10 nghìn người được đào tạo bài bản để tăng khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu.