Gửi bình luận
Ngày 11/12, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) tổ chức sự kiện công bố kết quả làm chủ, áp dụng thành công quy trình công nghệ giám định ADN mới (NGS–SNP) và trao kết quả xác định danh tính liệt sĩ.
Đây là hoạt động đặc biệt ý nghĩa hướng tới kỷ niệm 50 năm thành lập Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam, chào mừng 81 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam, đồng thời thể hiện sự tri ân sâu sắc đối với những anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc.
Quy trình công nghệ NGS–SNP là thành quả của quá trình nghiên cứu bền bỉ của các cán bộ Trung tâm Giám định AND, Viện Sinh học (VAST) với sự hợp tác chặt chẽ của các chuyên gia di truyền - pháp y quốc tế thuộc Ủy ban Quốc tế về Người Mất tích (ICMP).
Tập thể các nhà khoa học hai bên đã cùng nghiên cứu, lựa chọn và hoàn thiện quy trình công nghệ giám định phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam.
Hoạt động này nằm trong khuôn khổ Dự án hợp tác giữa Việt Nam và Hoa Kỳ về "Nâng cao năng lực giám định nhận dạng người mất tích trong chiến tranh", do Viện Sinh học, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam chủ trì.
Quy trình công nghệ giám định ADN mới là sự kết hợp của việc tối ưu phương pháp tách chiết ADN, sử dụng bộ chỉ thị đa hình nucleotide đơn (SNP) của hệ gen nhân, kỹ thuật giải trình tự gen thế hệ mới (Next Generation Sequencing - NGS), hệ thống phần mềm quản lý và khớp nối dữ liệu.
Đặc biệt, quy trình công nghệ này cho phép xác định chính xác quan hệ huyết thống theo cả dòng cha và dòng mẹ tới 4-5 thế hệ, đặc biệt phù hợp với các mẫu hài cốt liệt sĩ đã chôn cất lâu năm, chỉ có khả năng thu hồi ADN chất lượng kém và bị đứt gãy nhiều (kích thước trung bình khoảng 50-70 bp), thường không thành công với các phương pháp giám định đang sử dụng.
Quy trình công nghệ giám định mới được áp dụng tại Nghĩa trang Liệt sĩ Trà Lĩnh (tỉnh Cao Bằng) trên 58 mẫu hài cốt. Gần 90% trên tổng số mẫu đã thu được dữ liệu chỉ thị SNP đủ tiêu chuẩn để so sánh, đối khớp phục vụ định danh. Trong đợt phân tích đối khớp đầu tiên đã xác định chính xác danh tính của hai liệt sĩ là Liệt sĩ Hoàng Văn Hòa và Liệt sĩ Trần Văn Can.
Việc làm chủ và áp dụng thành công quy trình công nghệ mới giúp giải quyết các hạn chế của quy trình giám định nhận dạng hài cốt liệt sĩ bằng ADN ty thể, mở ra hướng giải quyết triệt để "các nút thắt kỹ thuật" tồn tại nhiều năm trong công tác xác định danh tính hài cốt liệt sĩ tại Việt Nam (các mẫu hài cốt phân hủy nặng, thiếu thông tin thực chứng, hoặc không còn thân nhân gần).
Phát biểu tại buổi lễ, GS.TS Chu Hoàng Hà, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Namkhẳng định đây là sự kiện mang ý nghĩa đặc biệt sâu sắc, không chỉ thể hiện sự tri ân đối với những anh hùng đã hy sinh vì Tổ quốc, mà còn đánh dấu bước tiến quan trọng trong nỗ lực ứng dụng các công nghệ hiện đại phục vụ nhiệm vụ cao cả và nhân văn này.
Ông nhấn mạnh rằng các phương pháp giám định ADN, trong đó giám định ADN thi thể là công nghệ quan trọng, góp phần xác định được danh tính cho nhiều liệt sĩ.
Tuy nhiên, cùng với thời gian, các hạn chế kỹ thuật của phương pháp này ngày dần bộc lộ rõ do nhiều yếu tố như: Mẫu hài cốt thường đã phân hủy nặng do điều kiện khí hậu nhiệt đới nóng ẩm; dữ liệu di truyền thu được ít và độ phân ly không đủ cao; xác suất trùng hợp ngẫu nhiên trong quần thể lớn và nhiều trường hợp thân nhân gần với liệt sỹ đã không còn các thông tin thực chứng hỗ trợ.
Những yếu tố đó khiến việc xác định danh tính gặp nhiều khó khăn, lượng hồ sơ tồn đọng lớn mà quy trình công nghệ giám định hiện đang sử dụng không thể giải quyết
Việc tìm kiếm và ứng dụng quy trình công nghệ mới, hiện đại theo trình độ thế giới, có khả năng thu nhận lượng thông tin di truyền dữ liệu thông tin lớn hơn, áp dụng được với các mẫu xương bị phân huỷ nặng, cho độ tin cậy khoa học cao hơn và có thể áp dụng khi thiếu các thông tin thực chứng hỗ trợ.
Đây không chỉ là nhu cầu mà là đòi hỏi bắt buộc của thực tiễn đặc thù của công tác giám định ADN xác định danh tính liệt sỹ Việt Nam mà chúng ta cần phải vượt qua để thực hiện được mục tiêu quốc gia về xác định danh tính hàng trăm nghìn liệt sĩ còn thiếu thông tin.
Theo Ban Chỉ đạo quốc gia 515, hiện nay cả nước còn hơn 300.000 hài cốt liệt sĩ chưa xác định được danh tính và gần 200.000 liệt sĩ chưa được quy tập và Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ hoàn thành giám định ADN cho khoảng 20.000 mẫu hài cốt liệt sĩ.
Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam sẽ tiếp tục hoàn thiện và chuẩn hóa quy trình giám định ADN; đồng thời phối hợp chặt chẽ với Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Nội vụ, Bộ Y tế và các cơ quan liên quan để mở rộng ứng dụng công nghệ mới tại nhiều nghĩa trang trên toàn quốc nhằm góp phần hoàn thành mục tiêu của Đảng và Chính phủ về công tác định danh liệt sĩ còn thiếu thông tin.
