Gửi bình luận
Những vấn đề khó xử
Tuy nhiên, bên cạnh rủi ro cá nhân, một kỳ nghỉ tới Afghanistan đặt du khách vào tình thế khó xử về vấn đề đạo đức du lịch. Các chuyến đi có thể giúp hợp pháp hóa một chính quyền đã đàn áp dân thường hay bạn có thể đi du lịch đến một quốc gia mà không cần chứng thực hiện trạng? Du lịch có thể giúp cải cách đất nước thông qua tiếp xúc với khách quốc tế nhiều hơn và triển vọng mang lại lợi ích kinh tế không? Hay du lịch giải trí vốn không nhạy cảm ở một quốc gia có vấn đề về nhân đạo quy mô lớn như Afghanistan?
Lâu đài cổ ở Helman hấp dẫn du khách. Ảnh: Twiiter.
Arash Azizzada, đồng Giám đốc của “Afghanistan vì một ngày mai tốt đẹp hơn”, một tổ chức cộng đồng và vận động người Mỹ gốc Afghanistan, cho biết: “Du lịch đến Afghanistan là hết sức phức tạp và thường sặc mùi kích động tàn bạo”. Ông đặc biệt chỉ trích những YouTuber và các TikTokkers, những người đã đến thăm đất nước này một cách độc lập kể từ năm 2021 và chia sẻ trực tuyến các báo cáo “du lịch cực đoan”; các video được đăng có tiêu đề như “Tôi đã đi bắn súng với Taliban” và “Tôi đã tham gia một cuộc diễu hành cùng quân Taliban”.
Azizzada cho hay: “Chúng tôi rất lo lắng khi thấy các vlogger du lịch phương Tây tự do lang thang khắp đất nước trong khi phụ nữ Afghanistan bị cấm đến các công viên công cộng, trường học và trường đại học. “Chưa kể đến việc các nhà báo Afghanistan cũng như các vlogger Afghanistan đồng nghiệp của họ đang bị Taliban bỏ tù, đánh đập và trừng phạt một cách tùy tiện. Thay vì làm điều trên, đi du lịch đến Afghanistan nên nói chuyện với những người dân đã phải chịu sự cai trị tàn ác của Taliban”.
Cả hai nhà điều hành Safarat và Untamed Borders đều lập luận rằng, thay vì tham gia vào hoạt động du lịch cực đoan hoặc đen tối, họ đang tập trung vào lịch sử và văn hóa của Afghanistan, khuyến khích đối thoại và quan trọng là mang lại nguồn thu nhập trực tiếp cho các gia đình Afghanistan, trong đó có nhiều người đã mất việc, mất thu nhập sau sự tiếp quản của Taliban. Các chuyến đi của Safari sử dụng nhà dân ở bất cứ nơi nào có thể. Sheffer cho rằng: “Tôi cho rằng bạn có thể nói rằng chúng tôi đang hỗ trợ Taliban vì chúng tôi đang giúp đất nước trở nên đáng sống hơn. Nhưng chúng tôi sẽ không thể thay đổi hành vi của Taliban bằng cách trừng phạt người dân Afghanistan”.
Đến Afghanistan có các chuyến bay thẳng đến Kabul từ Dubai, Islamabad và Istanbul; thị thực có thể được cấp trong vòng 24 giờ. Các công ty lữ hành cho biết, bất chấp sự đàn áp của Taliban đối với phụ nữ, các nữ du khách phương Tây có thể tự do đi lại, đội khăn trùm đầu và mặc quần áo rộng rãi. Quy định phụ nữ phải có nam giới đi kèm không có tác động thực tế vì các nhóm du lịch luôn đi cùng nhau. Sheffer cho biết ý tưởng chuyển sang lĩnh vực du lịch là kết quả của một cuộc trò chuyện trong quán rượu. Sheffer nói: “Tôi đã nói: “OK”, tôi sẽ quay lại vào tuần tới, hãy đi cùng tôi và nói chuyện với mọi người. Chuyến đi đó không bao giờ xảy ra nhưng ý tưởng đưa mọi người “đến tận nơi để nhìn tận mắt” đã bị mắc kẹt”.
Anh định cư ở Afghanistan một phần vì, mặc dù đã có hơn 25 chuyến đi làm báo tới đất nước này, anh cảm thấy rằng việc gắn bó với quân đội Afghanistan hoặc quân đội Hoa Kỳ đã khiến anh chỉ có một phần kinh nghiệm về đất nước này. Anh ấy nhớ lại chuyến thăm thị trấn Ghazni với một vị tướng Hoa Kỳ, trong đó có cả nhóm bị tấn công trong chớp nhoáng. “Thật kỳ lạ khi quay lại đó ngay bây giờ và đi lang thang qua khu chợ với những người bán hàng muốn nói chuyện và giao lưu với bạn”.
Bánh mỳ nổi tiếng ở Zabul. Ảnh: BBC.
Untamed Borders, đơn vị tổ chức các chuyến đi thường xuyên đến Afghanistan từ năm 2008 đến năm 2020, đã khởi động lại hoạt động vào tháng 9 và cho biết, họ sẽ đón từ 50 đến 60 khách du lịch đến đó trong năm nay. Cũng như các tour du lịch văn hóa, đơn vị cung cấp các chuyến đi trượt tuyết đến vùng núi Koh-e-Baba (do một nữ hướng dẫn viên người Slovenia đảm nhận). Safarat đã thực hiện hai chuyến đi riêng nhỏ; chuyến đi theo nhóm tới hai trong số tám địa điểm vào tháng tới vẫn vắng khách, với chi phí 4.900 USD/ người, chuyến khởi hành thứ hai vào tháng 9. Một công ty khác, Wild Frontiers, cho biết họ hy vọng sẽ khởi động lại các chuyến đi vào năm tới.
Trước khi Liên Xô tấn công, Afghanistan được coi là điểm du lịch nổi bật với đường mòn hippie và một số công ty lữ hành đã khởi động lại các chuyến đi vào năm 2002 sau khi Taliban bị lật đổ. Trong số đó có Hinterland Travel, do Geoff Hann quá cố điều hành, ông được coi là hướng dẫn viên du lịch mạo hiểm nhất thế giới, người đã qua đời năm ngoái ở tuổi 85 sau khi bị đột quỵ khi đang dẫn đầu một chuyến đi ở Iraq.
Hann đã thực hiện các chuyến đi đến Afghanistan trong 40 năm nhưng bị thương vào năm 2016, cùng với 5 người trong nhóm của mình, khi chiếc xe buýt nhỏ mà họ đang đi qua Herat bị tấn công và bốc cháy. Sau đó, chia sẻ trên Mirror, ông bày tỏ sự khó chịu khi một số khách hàng đòi lại tiền của họ: “Có bao nhiêu người đi nghỉ và bị Taliban bắn? Họ có thể ăn tối với câu chuyện đó trong nhiều năm”.
