Gửi bình luận
Theo giới thiệu của cán bộ Phòng Tổ chức hành chính Nhà máy Thủy điện Hòa Bình, chúng tôi tìm gặp cựu người nhái Nguyễn Hồng Quân, người đặt nền móng cho phân đội thợ lặn sau này. Trong căn nhà nhỏ ở phường Quỳnh Lâm, thành phố Hòa Bình, mặc dù đã nghỉ hưu, vui thú điền viên, song mỗi khi nhắc đến, những kỷ niệm trong anh về nghề lại ùa về.
Hai người nhái Trần Văn Hoàng và Thái Bá Sỹ.
Nhớ lại những ngày “đốt đuốc” tìm người kế cận, người nhái kỳ cựu Nguyễn Hồng Quân chia sẻ đây là nhiệm vụ vô cùng khó khăn. Sau khi Thủy điện Hòa Bình sắp đi vào hoạt động (năm 1986), đội hình người nhái thành lập với gần chục thành viên. Để đáp ứng nhiệm vụ cấp bách khi đó, ông cùng một số đồng nghiệp được cử sang Nga đào tạo và trở thành lực lượng nòng cốt sau này. Vì nhiệm vụ đặc thù, vô cùng nguy hiểm nên trong suốt 25 năm liền, công ty không tuyển dụng được nhân lực mới. Lực lượng người nhái dần mai một, người chuyển công tác, người nghỉ chế độ mà không có lực lượng kế cận. Đầu năm 2011, ông được giao trực tiếp tìm kiếm người nhái bổ sung từ khắp mọi miền đất nước. Người ta chỉ ông đến Bộ Tư lệnh quân chủng Hải quân. Khi gặp và trực tiếp trao đổi với một số chiến sỹ, nhận thấy nguyện vọng của họ sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự, ánh mắt ông rực sáng. Niềm tin về đội ngũ kế cận trẻ, nhiệt huyết trào dâng trong ông. Thế rồi các “lính trẻ” Thái Bá Sỹ, Trần Văn Hoàng, Nguyễn Xuân Vương lần lượt đầu quân cho công ty.
“Tre già, măng mọc, đó là quy luật cuộc sống, cũng là quá trình vận động để xây dựng biệt đội người nhái sông Đà ngày càng lớn mạnh hơn” - ông Quân đúc kết.
Tiếp câu chuyện, ông Quân cho biết: Dù có được đeo lên người những thiết bị hỗ trợ tối tân nhất thì ở Việt Nam không nhiều người có thể lặn được ở độ sâu 60 mét. Ngâm mình ở độ sâu đó, con người không thể chịu được áp lực của nước bên trên, chỉ một lỗi cực nhỏ của thiết bị lặn hay sức khỏe không đảm bảo là người lặn có thể bị phọt máu tai, mắt, mũi, thậm chí mắt có thể lồi ra và chết ngay sau đó. Nếu có được trang bị các thiết bị lặn của Mỹ, Nga thì sau mỗi buổi lặn, người nhái phải chui ngay vào buồng giảm áp từ 3 đến 6 tiếng, chờ cơ thể thích nghi dần với sự thay đổi của áp suất. Vậy mà "Biệt đội nhái cá" tại Thủy điện Hòa Bình hằng ngày vẫn âm thầm làm công việc tưởng như không thể với một người bình thường đó.
Nhắc lại kỷ niệm về nghề, đó là sự cố ngừng phát điện đột ngột cả hệ thống điện miền Bắc xảy ra vào mùa hè năm 1994 chỉ một thời gian ngắn sau khi Nhà máy Thủy điện Hòa Bình chính thức vận hành. Tất cả cán bộ của ngành điện vô cùng hoang mang, không hiểu vì lý do gì mà một công trình thế kỷ lại có thể gặp sự cố đặc biệt nghiêm trọng như vậy. Lực lượng an ninh, bảo vệ nhà máy được huy động, túc trực 24/24h sẵn sàng chiến đấu. Bởi lúc đó rộ lên nhiều tin đồn đã có kẻ chống phá. Biết bao câu hỏi được người ta ném mất tăm xuống dòng nước cuồn cuộn réo ầm ầm. Ngay lập tức, lực lượng người nhái được triệu tập. Biết bao hy vọng được đặt cả vào những con người đặc biệt này.
Đang trong lúc căng thẳng nhất, người quản lý báo cáo rằng: Thiết bị không đủ vì đang được gửi đi bảo dưỡng. Không còn cách nào khác, họ tức tốc liên lạc với đội thợ lặn đến từ đất cảng Hải Phòng để hỗ trợ. Không còn nhiều thời gian, đội thợ lặn Hải Phòng phối hợp với lực lượng Nhà máy Thủy điện Hòa Bình nhanh chóng được giao làm nhiệm vụ. Đáy hồ sâu hơn 60 mét, đèn pin 1.000W chỉ như một đốm sáng le lói dưới lòng sông. Các chuyên gia, bác sĩ chăm sóc ứng cứu theo dõi từng động tác qua chiếc camera. Cuối cùng thì ở độ sâu 44 mét, tấm lưới khổng lồ ngăn giữa hồ nước 9 tỷ mét khối và tổ máy đã bị phá tan hoang hiện ra. Tín hiệu camera bị gián đoạn, liên tục là tín hiệu cấp cứu được báo lên. Các thợ lặn bị rối dây lặn, nước ục vào mũ lặn, đây là một tình huống vô cùng nguy cấp.
Trong lúc "ngàn cân treo sợi tóc" đó, người nhái Đinh Hồng Quân đã đưa ra phương án là sẽ mượn đồ lặn ở Viện Hải dương học để trực tiếp cùng anh em xuống giải cứu cỗ máy đang chết tắc. Thế rồi, người nhái Quân cũng liều mình tiếp cận tấm lưới bị xé.
"Tôi vô cùng bàng hoàng khi nhận ra ở độ sâu 44 mét ấy, tấm lưới bảo vệ cao 33 mét, nặng hơn 1 tấn, gồm 11 tầng thiết kế đã bị phá toang”. Sau nhiều giờ đồng hồ, anh phát hiện nguyên nhân gây ra sự cố là do mưa lũ, củi, gỗ từ thượng nguồn đổ về làm ùn tắc ở cửa tấm lưới chắn rác của nhà máy. Củi và gỗ bịt kín cửa cống, kín đến mức nước không vào được các tuyến năng lượng. Bên trong, các cỗ máy vẫn hoạt động nên tạo ra một áp lực lớn khiến tấm lưới bị phá toang. Hàng nghìn mét khối gỗ cứ thế chui vào một số tổ máy khiến hệ thống bị tê liệt.
“Sự cố được khắc phục hoàn toàn, dòng điện được cấp trở lại làm tất cả mọi người, từ lãnh đạo công ty đến đội ngũ công nhân vui mừng khôn xiết, ôm chầm lấy nhau, nước mắt giàn giụa, tràn ngập hạnh phúc - ông Quân nhớ lại.
Nhắc về nghề thợ lặn, chúng tôi liên tưởng câu hát “Ai cũng chọn việc nhẹ nhàng, gian khổ sẽ dành phần ai”, họ sẵn sàng lựa chọn phần việc gian khổ, nguy hiểm để bảo vệ an toàn công trình thủy điện, mang dòng điện tỏa sáng khắp mọi miền đất nước. Những người nhái trẻ như: Thái Bá Sỹ, Nguyễn Xuân Vương, Trần Văn Hoàng... lại tiếp tục chinh phục miền đất mới, từ Thủy điện Sơn La, Thủy điện Lai Châu, Na Hang (Tuyên Quang), Huổi Na (Nghệ An)... và sang cả các thủy điện nước bạn Lào, Campuchia. Họ làm việc với một niềm tự hào được đắm mình dưới dòng nước sâu thẳm, dưới đáy những hồ thủy điện để sửa chữa, khắc phục sự cố các công trình quan trọng bậc nhất của đất nước. Hành trình giải cứu thủy điện lập nên chiến công của những người nhái sông Đà cứ dài thêm mãi.
