Nơi mệnh danh là 'Làng giáo viên'

Thầy Lê Trọng Nam cho biết: “Hàng năm, cứ đến ngày 20/11, làng tổ chức dâng hương tưởng nhớ các vị hiền tài của đất nước ở Văn Thánh, đồng thời tổ chức tuyên dương khen thưởng học sinh ưu tú, cấp phát học bổng cho học sinh nghèo hiếu học của làng, tổ chức tọa đàm về nghề giáo”.

Ngôi nhà rường hơn 100 tuổi của thầy giáo già Lê Trọng Đào là địa chỉ quen thuộc của nhiều thế hệ học trò, nơi gặp gỡ của các đồng nghiệp, là điểm đến tham quan của du khách gần xa.

Hễ đến ngày lễ, tết cổ truyền của dân tộc thì ngôi nhà của thầy Đào lại nườm nượp khách vào ra, mà đa phần là các thế hệ thầy, cô giáo và sinh viên sư phạm, họ đến để “ôn cố, tri tân” hàn huyên tâm sự về nghề dạy học.

Thầy Đào tâm sự: “Chọn nghề là vốn tự thân, chứ không thể gượng ép. Thuở xưa tôi thích nghề dạy học. Nay mấy đứa con tôi cũng rứa, nó đều chọn ngành sư phạm. Nghề dạy học tuy không sang giàu nhưng đa phần dân làng quê tôi đều trân quý, quyết tâm theo đuổi đến cùng”.

Cảm nhận đầu tiên khi đặt chân đến mỗi ngôi nhà ở Phước Tích là lòng mến khách, phong thái nói năng nho nhã, nhẹ nhàng của chủ nhân; những chiếc bàn cũ kỹ, cái giá oằn mình vì những cuốn sách dày cộm.

Quan sát thấy có cuốn đã cũ mèm, nhuộm màu thời gian, có quyển đã hỏng bìa nhưng vẫn được chủ nhân nâng niu, cất giữ cẩn thận như là… báu vật. Điều đó thể hiện rất rõ ý thức, thái độ sống của dân làng nơi đây là đặc biệt coi trọng sự học, coi trọng cái chữ.

Miếu thờ ngài Khổng Tử ở làng cổ Phước Tích – hễ có con dân trong làng thi đỗ đạt cao đều đến đây dâng hương, đảnh lễ.

Trong số đội ngũ thầy giáo của làng đã và đang công tác ở nhiều tỉnh, thành, có nhiều gương mặt tiêu biểu như NGND.PGS.TS Trương Thế Kỷ, nguyên giảng viên Trường Đại học Y Dược TPHCM; PGS.TS Trương Việt Anh, giảng viên Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TPHCM; GS.TS Trương Thế Chữ, nguyên giảng viên Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (tiền thân của Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội); PGS.TS Lê Trọng Khoan, giảng viên Trường Đại học Y Dược Huế…

Ông Hoàng Tấn Minh - Trưởng làng Phước Tích cho biết: “Tuy dân số và diện tích của làng không nhiều nhưng làng có hàng trăm người làm giáo viên, trong số đó có hàng chục giáo sư, tiến sĩ đang tham gia giảng dạy, nghiên cứu khoa học ở nhiều trường đại học, học viện trong cả nước. Chính họ đã góp phần làm rạng rỡ, cho ‘Làng giáo viên’ Phước Tích.

Dân làng Phước Tích luôn tự hào khi truyền tai nhau câu ca: “Tú tài lấy triêng mà gạt/ Cử nhân lấy trạc mà khiêng”. Được biết, “triêng” là đòn gánh và “trạc” là dụng cụ khiêng đất, gồm một tấm đan bằng nan tre dày, buộc hai đòn tre hai bên. Xưa khi đong lúa, người ta thường dùng cái ống tre để gạt phần lúa thừa trên cái thùng gỗ hay hộc gỗ.

Ở Phước Tích, do người đỗ tú tài nhiều quá nên phải dùng đòn gánh thay cho ống tre để gạt. Những làng khác có người đỗ cử nhân, dân làng thường dùng kiệu để rước. Còn ở Phước Tích nhiều người đỗ cử nhân, không đủ kiệu nên phải thay bằng trạc để đi đón.