Gửi bình luận
Tại các tỉnh Tây Nguyên cũng đang diễn ra tình trạng người dân phá cây cà phê, cây hồ tiêu trong vườn để trồng xen sầu riêng. Đến hết năm 2022, ước tính cả nước có hơn 110.000ha trồng sầu riêng, vượt xa so định hướng phát triển khoảng 65 - 75.000ha của Bộ NN&PTNT tại đề án “Phát triển cây ăn quả chủ lực toàn quốc đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”.
Nguy cơ sầu riêng thành “sầu chung”
Giá tăng, diện tích sầu riêng tăng nhanh nhưng chưa thể đảm bảo chắc chắn rằng cảnh trồng - chặt không tái diễn khi nông dân phát triển cây trồng chạy theo giá cả thị trường. Bài học từ những năm trước về việc mít, thanh long, khoai lang, dưa hấu chất đống ở chợ, giá rẻ như cho hay mới đây là cam sành rớt giá còn 1.000 - 2.000 đồng/kg, rụng đầy vườn phải chờ giải cứu.
Anh Huỳnh Tấn Lộc, Giám đốc HTX Ngũ Hiệp (huyện Cai Lậy, Tiền Giang) cho biết, hơn 10 năm trồng và kinh doanh sầu riêng, anh chưa từng thấy trái sầu riêng có giá bán hấp dẫn như giai đoạn hiện nay.
Theo anh Lộc, những năm trước giá sầu riêng nghịch mùa dao động từ 60.000 - 80.000 đồng/kg, cao nhất khoảng 115.000 đồng/kg (cắt tại vườn). Đến năm 2020, ảnh hưởng của xâm nhập mặn nên sầu riêng thất mùa. Sang năm 2021, vì dịch bệnh nên sức tiêu thụ loại trái cây đặc sản này cũng chậm, có lúc chỉ còn 35.000 đồng/kg.
"Từ tháng 7/2022 nhờ Nghị định thư xuất khẩu sầu riêng chính ngạch sang Trung Quốc được ký, giá cả mặt hàng này có sự thay đổi. Mặt khác, thời điểm này Thái Lan chưa có sầu riêng nên Trung Quốc vẫn đang tiêu thụ sầu riêng Việt Nam là chủ yếu. Đây cũng là nguyên nhân khiến giá sầu riêng liên tục tăng", Giám đốc HTX sầu riêng Ngũ Hiệp cho hay.
Tuy nhiên, trước việc diện tích sầu riêng tăng liên tục trong các năm qua, anh Lộc cũng tỏ ra lo lắng trước nguy cơ cung vượt cầu như đã từng diễn ra với các loại trái cây khác.
“Giá sầu riêng đang "hot", giá cây giống cũng tăng. Thấy nông dân trồng nhiều quá tôi cũng sợ cung vượt cầu nhưng thật sự cũng không nói trước được điều gì. Giờ thị trường ngoài xuất khẩu là Trung Quốc, cũng có thêm một số nước nên thị trường nên cũng không thể nói trước được”, ônh Lộc nói.
Tại một hội thảo về cây sầu riêng ở Tiền Giang mới đây, đại diện Viện Cây ăn quả miền Nam cảnh báo, việc ồ ạt chuyển sang cây sầu riêng nguy cơ làm vỡ quy hoạch vùng trồng lúa. Mặt khác, người dân đã nhiều năm trồng lúa, khi chuyển sang cây sầu riêng sẽ không có đủ kinh nghiệm, mua giống không đảm bảo, vùng đất không thích hợp cho loại cây này thì hiệu quả sẽ không như kỳ vọng.
Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT) cũng vừa có văn bản gửi Sở NN&PTNT các tỉnh, thành phố phía Nam về việc phát triển cây sầu riêng, khuyến cáo phát triển sầu riêng ồ ạt sẽ dẫn đến hậu quả khó lường.
Hiện nay tại các địa phương thuộc vùng ĐBSCL, Đông Nam Bộ và Tây Nguyên, cây sầu riêng vẫn đang có hiện tượng phát triển nóng, đặc biệt là mở rộng diện tích ở các vùng có điều kiện đất đai, sinh thái không phù hợp. Có nơi phá cây cà phê, hồ tiêu trong vườn trồng xen sầu riêng; chuyển đổi đất lúa để trồng cây sâu riêng.
Một vườn sầu riêng ở Tiền Giang chết khô trong đợt hạn mặn năm 2020.
Cục Trồng trọt cho rằng, việc tăng diện tích một cách ồ ạt, thiếu kiểm soát, theo phong trào, không theo định hướng, khuyến cáo của các cơ quan quản lý, cơ quan chuyên môn sẽ dẫn đến hậu quả khó lường, cung vượt quá cầu, dư thừa, “dội chợ” và nghiêm trọng hơn là tại các vùng không phù hợp như vùng nhiễm mặn, nhiễm phèn, vùng không chủ động được tưới, tiêu sẽ gây thiệt hại nghiệm trọng về năng suất và chất lượng sầu riêng của Việt Nam.
Để phát triển sầu riêng bền vững, hiệu quả, phù hợp với định hướng phát triển chung của ngành, Cục Trồng trọt đề nghị các Sở NN&PTNT các tỉnh, thành phố phía Nam tuyên truyền, phổ biến, nhằm từng bước thay đổi thói quen, nhận thức sản xuất theo phong trào, theo số đông; việc phát triển cây trồng nói chung và sầu riêng nói riêng cần theo định hướng thị trường, theo định hướng của các cơ quan quản lý.
Thay vì tăng diện tích, sản lượng cần tập chung tổ chức lại sản xuất, liên kết sản xuất, chuẩn hóa quy trình sản xuất từ lúc canh tác, thu hoạch đến chế biến, vận chuyển, phân phối nhằm nâng cao giá trị gia tăng.
"Các địa phương triển khai đề án Phát triển cây ăn quả chủ lực đến năm 2025 và 2030; trong đó tập trung định hướng, tích hợp phát triển cây ăn quả trong quy hoạch tỉnh; đề xuất cơ chế, chính sách; thu hút doanh nghiệp đầu tư cơ sở chế biến liên kết với nông dân, hợp tác xã, tổ hợp tác xây dựng vùng trồng cây ăn quả tập trung; xây dựng mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói; áp dụng quy trình công nghệ canh tác tiên tiến, an toàn", Cục Trồng trọt lưu ý.
Cục Trồng trọt cũng khuyến nghị các tỉnh, thành phố khẩn trương thực hiện kế hoạch chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa. Theo đó, lập và trình UBND tỉnh, thành phố ban hành kế hoạch chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất trồng lúa; trong đó cần định hướng rõ các vùng lợi thế, vùng phù hợp đối với các cây trồng chuyển đổi; trong đó lưu ý với cây sầu riêng; hướng dẫn, kiểm tra, giám sát việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất trồng lúa.
Các địa phương cũng cần tăng cường quản lý, thanh tra, kiểm tra chất lượng giống cây sầu riêng; thẩm định, công nhận cây đầu dòng, vườn cây đầu dòng sầu riêng; phổ biến áp dụng quy trình thực hành nông nghiệp tốt trong vùng sản xuất tập trung, mã số vùng trồng, nâng cao chất lượng, đảm bảo an toàn thực phẩm. Tổ chức liên kết với doanh nghiệp đóng gói, chế biến, tiêu thụ, xuất khẩu; xây dựng thương hiệu và nâng cao giá trị và hiệu quả sản xuất.
