Pháp rút quân khỏi Niger, cán cân ảnh hưởng sẽ thay đổi

AP lưu ý đến thực tế những người tiền nhiệm của ông Macron - bao gồm các tổng thống François Hollande, Nicolas Sarkozy, Jacques Chirac và François Mitterrand - đều đã phát động các hoạt động quân sự mới của Pháp trên lục địa châu Phi nhưng thời ông Macron thì không.

Quyết định rút quân khỏi Niger được cho sẽ làm giảm thêm ảnh hưởng của Pháp ở khu vực. Trước khi đi đến quyết định chấm dứt hiện diện quân sự ở Niger, Pháp cũng đã rút quân khỏi hai nước láng giềng của Niger là Mali và Burkina Faso. Pháp cũng đình chỉ các hoạt động quân sự với Cộng hòa Trung Phi. Theo giới quan sát, việc Pháp giảm dần hiện diện quân sự ở khu vực đồng nghĩa với việc ảnh hưởng của phương Tây ở đây dần bị thu hẹp.

Theo Reuters, ảnh hưởng của Pháp đối với các thuộc địa cũ ở Tây Phi đang trên đà suy yếu, đặc biệt trong những năm gần đây. AP dẫn nhận định của nhiều chuyên gia rằng kỷ nguyên của Pháp với tư cách là “hiến binh” của châu Phi cuối cùng có thể đã kết thúc.

Ông Peter Pham, cựu đặc phái viên của Mỹ tại khu vực Sahel của châu Phi (Sahel là một dải đất bán khô cằn trải dài khắp lục địa, nằm trên sa mạc Sahara), nhấn mạnh rằng thời thế đã thay đổi. Nhà nghiên cứu Andrew Lebovich thuộc Viện Clingendael (Hà Lan, nghiên cứu quan hệ quốc tế) cho rằng quyết định của ông Macron đánh dấu sự chấp nhận “thực tế khắc nghiệt đối với Pháp trong khu vực và có thể đặt ra một số giới hạn đối với việc triển khai của Mỹ ở Niger”.

Tính tới thời điểm này, Pháp duy trì hơn 5.500 quân trên khắp sáu quốc gia châu Phi, trong đó có hơn 3.000 quân đóng tại các căn cứ thường trực ở Gabon, Djibouti, Senegal và Bờ Biển Ngà, cộng với khoảng 2.500 quân tham gia hoạt động quân sự ở Chad và Niger.

Cán cân ảnh hưởng sẽ khác

Trong khuôn khổ kỳ họp Đại hội đồng Liên hợp quốc (LHQ) tại New York (Mỹ) ngày 21-9, đại diện chính quyền quân sự Niger cáo buộc Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres cản trở sự tham gia đầy đủ của quốc gia Tây Phi này tại cuộc họp, việc này nhằm xoa dịu Pháp và các đồng minh. Cũng tại kỳ họp này, ông Bassolma Bazié, Quốc vụ khanh Burkina Faso, chỉ trích nhiều tổ chức và nhiều nước lớn vì “sự đạo đức giả ngoại giao”.

Phát biểu tại kỳ họp Đại hội đồng LHQ ngày 21-9, Tổng thống Guinea Mamadi Doumbouya nhấn mạnh rằng ông từ chối ảnh hưởng của phương Tây ở lục địa hơn tỉ dân này, bác bỏ nỗ lực của phương Tây và các nước phát triển khác nhằm can thiệp vào các thách thức chính trị của châu Phi.

Trong khi đó, ảnh hưởng của một số nước ngoài khối phương Tây, đặc biệt là Nga ngày càng tăng ở châu Phi. Cờ Nga xuất hiện rất nhiều trong các cuộc biểu tình trên đường phố Niamey thời gian qua. Lực lượng lính đánh thuê Wagner hiện diện tại nhiều nước châu Phi như Mali, CHDC Trung Phi, Libya. Một số nước phương Tây cho biết Wagner cũng hiện diện ở Sudan nhưng Wagner không thừa nhận.

Trước khi qua đời trong vụ tai nạn máy bay ở Nga tháng trước, trùm Wagner - ông Yevgeny Prigozhin công bố đoạn video được cho quay ở châu Phi, trong đó nhân vật này nói về việc làm cho nước Nga trở nên vĩ đại hơn trên tất cả châu lục và giúp châu Phi tự do hơn. Giới quan sát cho rằng các nước phương Tây đang lo ngại rằng Niger có thể theo chân Mali và thay thế lực lượng phương Tây bằng lính Wagner.

Chính phủ Burkina Faso do chính quyền quân sự lãnh đạo đang cởi mở hơn với Nga để hỗ trợ nước này chống khủng bố. Thời gian gần đây, Burkina Faso đón loạt chuyến thăm của nhiều thành viên cấp cao của Bộ Quốc phòng Nga và của Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov. Trước Đại hội đồng LHQ, ông Bazié bác thông tin rằng Burkina Faso đã chính thức thiết lập quan hệ với Tập đoàn Wagner, song có nói thêm rằng Burkina Faso sẽ “mua tài sản quốc phòng từ bất kỳ ai, dù là Nga, Iran, Thổ Nhĩ Kỳ, Azerbaijan, Cuba, Nicaragua hay Bắc Triều Tiên…”