Phòng chống đuối nước cho học sinh: Việc làm thường xuyên, liên tục

Ngày 31/12/2024, Phó Thủ tướng Lê Thành Long ký ban hành Quyết định 1717 phê duyệt Chương trình tăng cường giáo dục kiến thức, kỹ năng phòng chống đuối nước cho học sinh giai đoạn 2025 - 2035 (Quyết định 1717). Theo ông Nguyễn Nho Huy - Phó Vụ trưởng Vụ Học sinh, sinh viên (Bộ GD&ĐT), để đạt mục tiêu đề ra, ngành Giáo dục đã có nhiều giải pháp nhằm tăng cường giáo dục kiến thức, kỹ năng phòng chống đuối nước cho học sinh, nhất là dịp nghỉ hè.

Nhiệm vụ trọng tâm

- Thời gian qua, công tác chỉ đạo, tuyên truyền, nâng cao kỹ năng phòng chống đuối nước cho học sinh được Bộ GD&ĐT triển khai ra sao, thưa ông?

- Công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho học sinh về phòng chống đuối nước là nhiệm vụ thường xuyên được Bộ GD&ĐT chỉ đạo trong kế hoạch phòng chống tai nạn thương tích, đuối nước trẻ em, học sinh hằng năm, trong hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ theo năm học và tập trung vào một số nội dung cụ thể như:

Chỉ đạo các sở GD&ĐT, nhà trường, cơ sở giáo dục mở đợt cao điểm, phát động, tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn về phòng chống đuối nước; xây dựng các chuyên đề phòng chống đuối nước thông qua tình huống thực tế và tổ chức tuyên truyền, giáo dục kịp thời cho học sinh trong hoạt động giáo dục của nhà trường, đặc biệt vào dịp học sinh nghỉ hè.

Tổ chức lồng ghép trong hoạt động giáo dục, giờ học giáo dục thể chất, tiết học cuối trước khi học sinh tan trường; thường xuyên nhắc nhở, hướng dẫn học sinh chủ động phòng, tránh đuối nước trên đường đi học và khi tham gia hoạt động tại cộng đồng; khuyến khích nhà trường, cơ sở giáo dục tăng cường xã hội hóa, phối hợp với gia đình tổ chức dạy bơi an toàn cho học sinh trong và ngoài nhà trường.

- Triển khai Quyết định 1717, Bộ GD&ĐT hướng đến nhiệm vụ trọng tâm nào?

- Bộ GD&ĐT đã phê duyệt Quyết định 631/QĐ-BGDĐT ngày 6/3/2025 ban hành Kế hoạch triển khai Quyết định 1717/QĐ-TTg ngày 31/12/2024. Nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2025 là xây dựng và ban hành Chương trình dạy bơi an toàn cho học sinh ngoài giờ lên lớp.

Mục tiêu chung của Chương trình này nhằm trang bị cho học sinh kiến thức, kỹ năng bơi an toàn, phòng chống đuối nước để góp phần nâng cao sức khỏe, năng lực phòng ngừa, bảo vệ bản thân và hỗ trợ người khác trong phòng chống đuối nước.

Cụ thể, ở cấp tiểu học sẽ bước đầu trang bị cho học sinh kiến thức về phòng chống đuối nước; hình thành kỹ năng cơ bản về bơi an toàn, kỹ năng an toàn trong môi trường nước; giáo dục nâng cao ý thức tự rèn luyện các phẩm chất, năng lực phòng chống đuối nước. Biết bơi ít nhất một kiểu bơi cơ bản.

Ở cấp THCS, học sinh được tiếp tục củng cố, hoàn thiện kỹ năng bơi cơ bản, nâng cao thể lực; trang bị kỹ năng tự bảo vệ và ứng phó với tình huống dưới nước; biết, hiểu và vận dụng được các bước cứu hộ an toàn khi thấy người bị đuối nước. Hình thành ý thức trách nhiệm với cộng đồng về phòng chống đuối nước. Thành thạo ít nhất một kỹ thuật bơi.

Với học sinh THPT cần hoàn thiện và nâng cao kỹ năng bơi, kỹ năng an toàn trong môi trường nước; biết, hiểu và vận dụng được việc tự cứu khi gặp sự cố trong môi trường nước. Thành thạo ít nhất một kỹ thuật bơi, kỹ năng cứu hộ an toàn và biết cách thực hiện quy trình các bước sơ cấp cứu ban đầu người bị đuối nước. Nâng cao ý thức trách nhiệm với cộng đồng trong phòng chống đuối nước.

Hiện Bộ GD&ĐT tổ chức xin ý kiến các sở GD&ĐT, cơ sở giáo dục đối với dự thảo Chương trình dạy bơi an toàn cho học sinh và dự kiến ký ban hành trong quý 4 năm 2025. Bộ GD&ĐT tiếp tục chỉ đạo việc bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn dạy bơi an toàn cho đội ngũ giáo viên cốt cán, từ đó nhân rộng việc bồi dưỡng, tập huấn cho giáo viên các địa phương. Như vậy, khi thực hiện, chúng ta có đầy đủ căn cứ pháp lý chỉ đạo, triển khai về dạy bơi, phòng chống đuối nước cho học sinh.

Nhận diện thách thức

- Giải pháp nhằm thực hiện mục tiêu đến 2030, mỗi trường có ít nhất 2 giáo viên được bồi dưỡng, cấp chứng nhận và có năng lực tổ chức dạy bơi an toàn cho học sinh là gì?

- Theo báo cáo của các sở GD&ĐT, đa số giáo viên môn Giáo dục thể chất có thể dạy bơi. Hiện có khoảng 60% thầy cô dạy môn này được tập huấn về dạy bơi và kỹ năng phòng chống đuối nước, sơ cấp cứu ban đầu. Tuy nhiên, tỷ lệ giáo viên có chứng nhận hoàn thành tập huấn huấn luyện viên hoặc hướng dẫn viên môn bơi theo quy định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cấp còn thấp so với nhu cầu thực tế. Đây là tình trạng phổ biến ở nhiều địa phương, nhất là tỉnh vùng khó khăn, miền núi.

Trong những năm qua, Bộ GD&ĐT phối hợp chặt chẽ với Cục Thể dục thể thao, Hiệp hội Thể thao dưới nước Việt Nam và các đơn vị liên quan rà soát, từng bước hoàn thiện hệ thống tài liệu và tổ chức tập huấn đội ngũ giáo viên cốt cán cho các sở GD&ĐT.

Trên cơ sở đó, địa phương căn cứ vào chỉ tiêu được Thủ tướng Chính phủ giao tại Quyết định 1717 chủ động phối hợp với sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hiệp hội Thể thao dưới nước Việt Nam để tăng cường công tác tập huấn, bồi dưỡng nhằm đạt được các chỉ tiêu về tỷ lệ giáo viên được cấp chứng nhận dạy bơi an toàn.

Sau khi Chương trình dạy bơi an toàn cho học sinh được phê duyệt, Bộ GD&ĐT tiếp tục tăng cường, chú trọng đẩy mạnh công tác tập huấn cốt cán và chỉ đạo, hướng dẫn các sở GD&ĐT chú trọng công tác bồi dưỡng, tập huấn để đến 2030, phấn đấu mỗi trường có 2 giáo viên được cấp chứng nhận dạy bơi an toàn.

Áp dụng nhiều giải pháp

- Từ thực tế đặt ra, theo ông, giải pháp để triển khai hiệu quả Quyết định 1717 của Thủ tướng là gì?

- Chúng ta cần tập trung vào một số nhóm giải pháp gồm: Tổ chức truyền thông nâng cao nhận thức và trách nhiệm về phòng chống đuối nước học sinh. Xây dựng, chuẩn hóa nội dung, số hóa các tài liệu truyền thông phù hợp với từng đối tượng cán bộ quản lý, giáo viên; cha mẹ học sinh; học sinh theo từng cấp học.

Hằng năm thực hiện đợt cao điểm, lễ phát động triển khai công tác truyền thông, giáo dục nâng cao nhận thức để học sinh biết và tuân thủ các quy định về phòng chống đuối nước, nhất là nhận biết các địa điểm mất an toàn, tiềm ẩn nguy cơ đuối nước đến từng lớp học trước khi học sinh nghỉ hè, lễ, Tết.

Thực hiện lồng ghép nội dung giáo dục kiến thức, kỹ năng phòng chống đuối nước cho học sinh trong bài giảng các môn học, hoạt động giáo dục liên quan. Xây dựng nội dung, tài liệu giáo dục kiến thức, kỹ năng phòng chống đuối nước cho học sinh phù hợp với từng cấp học. Tổ chức sân chơi, cuộc thi tìm hiểu kiến thức, kỹ năng về phòng chống đuối nước.

Xây dựng tài liệu, hướng dẫn cho giáo viên về dạy bơi an toàn; hướng dẫn tự chọn học bơi trong môn Giáo dục thể chất và công nhận kết quả học bơi của học sinh ở ngoài nhà trường. Xây dựng chương trình, tài liệu, hướng dẫn kiểm tra, đánh giá kết quả và tổ chức dạy bơi an toàn cho học sinh phổ thông trong nhà trường ngoài giờ trên lớp.

Đối với các trường chưa đủ điều kiện tổ chức dạy bơi an toàn cho học sinh trong nhà trường cần phối hợp, liên kết dạy bơi theo cụm trường tại địa phương hoặc phối hợp với cha mẹ học sinh, liên kết với các bể bơi ngoài nhà trường để tổ chức dạy bơi an toàn cho học sinh theo chương trình, tài liệu hướng dẫn, có sự phối hợp, giám sát, đánh giá của nhà trường.

- Địa phương cần phát huy vai trò như thế nào trong việc đầu tư cơ sở vật chất để nâng cao hiệu quả công tác giáo dục, phòng chống đuối nước cho trẻ?

- Bên cạnh rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách cho việc tổ chức dạy bơi an toàn trong trường học thì vấn đề đầu tư cơ sở vật chất, bể bơi và kinh phí chi thường xuyên cho các nhà trường cũng vô cùng quan trọng.

Mỗi địa phương cần xây dựng kế hoạch, từng bước đầu tư xây dựng, lắp đặt và duy trì hoạt động hiệu quả các bể bơi trong trường học (bao gồm cả bể bơi cố định hoặc bể bơi di động và trang thiết bị, dụng cụ học bơi, cứu đuối, công trình phụ trợ liên quan) để phục vụ dạy bơi an toàn, phòng chống đuối nước cho trẻ em, học sinh trên địa bàn.

Đồng thời, bố trí nguồn kinh phí chi thường xuyên cho việc duy trì hoạt động các bể bơi được đầu tư trong nhà trường hoặc cộng đồng; đảm bảo tổ chức hoạt động thường xuyên, khai thác tối đa công năng sử dụng đúng mục đích. Huy động sự đóng góp của gia đình khi tổ chức khóa học bơi an toàn dành cho học sinh trong nhà trường theo định mức quy định của cơ quan có thẩm quyền.

Huy động, thu hút đầu tư của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp để xây dựng bể bơi và phối hợp khai thác, sử dụng hiệu quả bể bơi theo quy định. Thực hiện lồng ghép hiệu quả với các chương trình, đề án đã được Chính phủ phê duyệt; đặc biệt đối với địa phương, vùng khó khăn thực hiện lồng ghép sử dụng tốt nguồn kinh phí của các Chương trình mục tiêu quốc gia đang thực hiện, bảo đảm đồng bộ, hiệu quả trong quá trình triển khai Chương trình.

Phối hợp liên ngành

- Ngoài những giải pháp trên, ông đánh giá ra sao về sự cần thiết của phối hợp liên ngành trong công tác phòng chống đuối nước cho học sinh?

- Chúng ta cần xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả giữa ngành Giáo dục với ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Y tế, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam và các tổ chức đoàn thể liên quan khác; gắn kết việc tổ chức giáo dục kiến thức, kỹ năng phòng chống đuối nước, dạy bơi an toàn với công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em, phòng chống tai nạn thương tích trẻ em và tổ chức luyện tập, thi đấu môn bơi của học sinh.

Huy động sự tham gia của các tổ chức quốc tế, tổ chức xã hội, doanh nghiệp, cá nhân liên quan hỗ trợ xây dựng, lắp đặt bể bơi, trang thiết bị luyện tập, cứu đuối; bồi dưỡng, tập huấn giáo viên; tổ chức các hoạt động truyền thông và hỗ trợ xây dựng mô hình điểm về tổ chức dạy bơi an toàn, phòng, chống đuối nước cho học sinh.

Các tổ chức quốc tế như UNICEF, Quỹ Từ thiện Bloomberg đóng vai trò quan trọng để hỗ trợ triển khai hiệu quả Chương trình phòng chống đuối nước cho học sinh. Thông qua việc hỗ trợ về nhân lực, tài chính và kỹ thuật, các tổ chức này góp phần nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo dục và y tế, xây dựng cơ sở vật chất cần thiết và đảm bảo sự tham gia của cộng đồng trong việc bảo vệ trẻ em khỏi nguy cơ đuối nước.

Trong đó có hình thức hỗ trợ xây dựng và triển khai các chương trình đào tạo cho cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên y tế trường học về kỹ năng phòng chống đuối nước và sơ cấp cứu. Hỗ trợ kỹ thuật và chuyên môn, cung cấp chuyên gia và tài liệu hướng dẫn để nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo dục và y tế trong việc thực hiện chương trình.

Hỗ trợ về tài chính dưới dạng tài trợ và huy động nguồn lực từ các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước để thực hiện các hoạt động của chương trình tại địa phương, cơ sở giáo dục. Hỗ trợ đầu tư xây dựng bể bơi trong trường học và cộng đồng, đặc biệt ở vùng khó khăn, để đảm bảo điều kiện dạy bơi an toàn cho học sinh.

- Trân trọng cảm ơn ông!