Rầm rộ mua bán sổ BHXH

Trong bối cảnh nhiều người lao động (NLĐ) lâm vào cảnh mất việc do các doanh nghiệp (DN) bị giảm đơn hàng, tình trạng mua bán sổ BHXH trên các trang mạng xã hội đang diễn ra sôi động hơn bao giờ hết. Chỉ cần gõ từ khóa "mua bán sổ BHXH" vào mục tìm kiếm trên trang Facebook thì hiện ra hàng loạt fanpage với các tiêu đề như "Thanh lý sổ BHXH trước hạn và xử lý lỗi", "Hỗ trợ cầm + thanh lý BHXH", "Cần bán sổ BHXH", "Thu mua sổ BHXH trước hạn"… với số lượng thành viên mỗi nhóm từ hàng trăm đến hàng chục ngàn người.

Mua bán công khai

Một số fanpage có số lượng thành viên khủng như "Hỗ trợ thanh lý sổ BHXH" có khoảng 28.000 thành viên, "Thanh lý và cầm sổ BHXH" có 26.000 thành viên, "Mua bán BHXH trước hạn" 15.000 thành viên… Trên trang tin của các hội nhóm này tràn ngập các lời rao mua, bán, thanh lý, cầm cố sổ BHXH trên phạm vi toàn quốc. Ở một số trang, ngay sau khi đăng ký thành viên thành công, người tham gia sẽ lập tức được thêm tên vào nhóm trò chuyện chung để tương tác với bên mua và bán.

Người lao động nên đến cơ quan BHXH để được tư vấn, hướng dẫn để tránh thiệt thòi quyền lợi

Khi chúng tôi thử đăng một thông tin cần bán sổ BHXH trên trang "Thanh lý và cầm sổ BHXH" thì nhận được hàng loạt lời mời chào của các đối tượng thu mua sổ. Qua trao đổi, một số đối tượng thu mua cho hay ngoài sổ BHXH không bị lỗi nhưng chưa đến hạn rút BHXH một lần, họ mua cả các sổ BHXH bị lỗi như sổ bị trùng số, sổ chưa gộp, chưa chốt, sai thông tin cá nhân, sổ có thời gian nợ hay sổ đến hạn không rút được bị cơ quan BHXH trả về… Điều kiện kèm theo là có thời gian đóng trên 2 năm và ngừng tham gia BHXH trên 6 tháng. Tuy nhiên, cũng có một số nơi thu mua cả sổ BHXH vừa chốt.

Trong vai người có sổ BHXH đến hạn nhưng không thể rút BHXH một lần do đã hưởng sai chế độ BHXH một lần trước đó và hiện bị cơ quan BHXH từ chối giải quyết, chúng tôi đã liên hệ với một người mua có tên tài khoản là B.T qua ứng dụng Zalo. Bà T. khẳng định sổ BHXH bị lỗi này giải quyết được, thời gian giải quyết trong vòng 1 tháng nhưng chủ sổ phải nộp lại số tiền đã hưởng sai cho cơ quan BHXH.

Để minh chứng cho việc đã giải quyết được cho các trường hợp bị truy thu tương tự, bà T. đã gửi cho chúng tôi hình ảnh chụp tin nhắn phản hồi đã nhận tiền của một người đã bán sổ BHXH trước đó. Khi chúng tôi bày tỏ e ngại liệu có phải trả lại tiền không khi bên mua không thể nhận chế độ từ cơ quan BHXH, bà T. quả quyết sẽ không có tình huống đó xảy ra vì trước khi mua sẽ kiểm tra sổ, giải quyết được mới thu mua.

Giải ngân rốt ráo

Khi thử lấy một lý do khác là sổ BHXH có thời gian đóng trùng BHXH 3 năm vì cho người nhà mượn hồ sơ xin việc, không thể hưởng BHXH một lần và liên hệ với một đối tượng thu mua khác tên M. thì chúng tôi cũng nhận được kết quả tương tự, đó là "giải quyết được" và "nhận tiền trong 1 phút 30 giây".

Về thủ tục mua bán thì các đối tượng thu mua khá thống nhất đó là chủ sổ BHXH phải có căn cước công dân (CCCD) gắn chip và thực hiện giao dịch trực tiếp tại phòng công chứng. Theo đó, trước tiên, bên bán phải chụp hình sổ BHXH gửi cho bên mua để kiểm tra thông tin và định giá. Sau khi thống nhất giá, 2 bên sẽ đến phòng công chứng để công chứng giấy ủy quyền làm thủ tục hưởng chế độ BHXH một lần và thanh toán tiền cho người bán. CCCD của chủ sổ sẽ bị bên mua giữ lại cho đến khi họ hoàn tất thủ tục tại cơ quan BHXH và được giải quyết chế độ.

Cực chẳng đã mới phải bán sổ BHXH - đó là tâm sự của những NLĐ rao bán sổ BHXH, bởi lẽ so với giá trị thật ứng với thời gian tham gia BHXH, số tiền họ nhận được rất thấp. Anh H.N, công nhân một doanh nghiệp may tại tỉnh Bình Dương, cho biết vừa bán sổ BHXH cách đây khoảng 1 tháng. Với hơn 11 năm đóng, nếu chờ đủ thời gian để rút BHXH một lần (12 tháng sau khi nghỉ việc), anh sẽ được nhận khoảng 90 triệu đồng.

Tuy nhiên, khi bán sổ BHXH, anh chỉ nhận được 36 triệu đồng. Vợ chồng anh N. đều là công nhân, có 2 con nhỏ và đang thuê trọ. Thời gian qua, do ít việc nên thu nhập hằng tháng của anh chỉ hơn 5 triệu đồng, không đủ chi tiêu. Nợ nần chồng chất nên trước đó anh phải cầm sổ BHXH với giá 15 triệu đồng nhưng không có tiền chuộc.

Qua mạng xã hội, anh N. quen với một người từng bán sổ BHXH, được người này cho mượn tiền chuộc sổ và giới thiệu "cò" mua sổ BHXH. Sau đó, "cò" đã dẫn anh N. đến gặp người mua tại huyện Củ Chi, TP HCM. Giá bên mua trả cho anh N. là 50 triệu đồng nhưng anh phải chi lại cho "cò" 10 triệu đồng và người giới thiệu 4 triệu đồng. "Người mua sổ nói nếu đến hạn rút BHXH một lần tôi cùng họ đi làm thủ tục và ký giấy tờ sẽ được trả 5 triệu đồng cùng CCCD đang giữ" - anh N. cho hay.

Đủ chiêu trò o ép

Một cò mua bán sổ BHXH tên G.T cho hay hầu hết người rao mua sổ BHXH trên mạng xã hội đều là người trung gian, kiếm người bán để hưởng tiền chênh lệch. Thông thường, giá bán sổ dao động từ khoảng 30%-60% giá trị thật nhưng mức phổ biến là khoảng 50%, trong đó người bán hưởng 40%, "cò" hưởng 10%. Giá thu mua cao hay thấp tùy thuộc vào tình trạng sổ (lỗi hay không lỗi), thời gian đóng và thời điểm chốt sổ BHXH… "Giá thu mua thấp vì người mua phải mất thời gian chờ đợi đến khi đủ điều kiện được giải quyết chế độ. Mặt khác, họ cũng phải đối mặt với rủi ro khi NLĐ bán sổ xong lại tham gia tiếp BHXH nên không thể rút BHXH một lần được. Cho nên, CCCD của chủ sổ được giữ lại một mặt để làm thủ tục rút BHXH một lần tại cơ quan BHXH, một mặt là ngăn NLĐ tiếp tục đi làm, đóng BHXH" - G.T giải thích.