Sách giáo khoa Công nghệ 5 bộ Cánh Diều: Tăng cường trải nghiệm, hoạt động cho học sinh

PV: Thưa PGS.TS Nguyễn Trọng Khanh, thầy có thể cung cấp những thông tin chung về SGK Công nghệ 5 bộ Cánh Diều?

PGS.TS Nguyễn Trọng Khanh: SGK Công nghệ 5 bộ Cánh Diều là sự tiếp nối kiến thức các em học sinh đã được học ở các lớp trước (lớp 3, lớp 4). Sách được Công ty cổ phần Đầu tư Xuất bản - Thiết bị Giáo dục Việt Nam (VEPIC) phối hợp với Nhà xuất bản Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện nhằm phát triển năng lực và phẩm chất học sinh, đáp ứng yêu cầu cần đạt trong Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) 2018 môn Công nghệ.

Theo tinh thần của Quyết định số 2904/QĐ-BGDĐT ngày 07/10/2022 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, môn Tin học và Công nghệ cấp Tiểu học có thể được tách thành hai phân môn: Tin học và Công nghệ (Tin học) và Tin học và Công nghệ (Công nghệ) và có thể được gọi tắt là môn Tin học và môn Công nghệ.

Để tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà trường và giáo viên trong giảng dạy, Công ty VEPIC đã tổ chức biên soạn và xuất bản hai cuốn sách giáo khoa độc lập là SGK Tin học 5 và SGK Công nghệ 5.

Trong quá trình biên soạn SGK Công nghệ 5, nhóm tác giả chúng tôi bám sát nội dung và yêu cầu cần đạt trong chương trình môn học; theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh và đảm bảo các yếu tố sau: Tính hiện đại, cập nhật, tương ứng với sự phát triển của khoa học, kĩ thuật và công nghệ; tính khái quát, đơn giản, gần gũi với đời sống thực tiễn nhằm tạo hứng thú và thuận lợi trong học tập cho học sinh; chú trọng cung cấp kiến thức qua kênh chữ kết hợp với kênh hình; phù hợp năng lực nhận thức của học sinh; tạo thuận lợi cho nhà trường và giáo viên trong việc lập kế hoạch dạy học và tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên tổ chức hoạt động học tập cho học sinh; hình thức cuốn sách trình bày đẹp, in màu, kết hợp hài hòa kênh chữ và kênh hình, tạo hứng thú và thuận lợi trong học tập cho học sinh.

PV: Sách có cấu trúc như thế nào, thưa thầy?

PGS.TS Nguyễn Trọng Khanh: Tương tự như hai cuốn SGK Công nghệ 3 và Công nghệ 4 bộ Cánh Diều, SGK Công nghệ 5 có cấu trúc gồm ba phần chính:

Phần đầu gồm có: Lời nói đầu, Hướng dẫn sử dụng sách và Mục lục. Trong đó, trang hướng dẫn sử dụng sách giới thiệu kí hiệu (gồm 8 lô gô) của các hoạt động dạy học được sử dụng trong các bài học giúp cho thầy trò thuận tiện hơn khi sử dụng sách và thực hiện các hoạt động dạy học.

Phần cuối là Bảng giải thích một số thuật ngữ được sử dụng trong sách nhưng chưa có điều kiện giải thích cặn kẽ trong bài học, giúp thầy và trò thuận tiện hơn khi sử dụng sách.

Phần nội dung chính (phần giữa): Có nội dung bám sát chương trình môn học, được chia thành 2 chủ đề với 10 bài học. Chủ đề 1 Công nghệ và đời sống gồm 7 bài học: Công nghệ trong đời sống, Sáng chế công nghệ, Nhà sáng chế, Thiết kế sản phẩm công nghệ, Dự án: Em tập làm nhà thiết kế, Sử dụng điện thoại và Sử dụng tủ lạnh; Chủ đề 2 Thủ công kĩ thuật gồm 3 bài học: Lắp ráp mô hình xe điện chạy bằng pin, Mô hình máy phát điện gió và Mô hình điện mặt trời.

Cấu trúc thời lượng 2 chủ đề tạo thuận lợi cho giáo viên khi lập kế hoạch dạy học môn học. Để tạo điều kiện cho giáo viên tổ chức hoạt động dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập, phát triển phẩm chất và năng lực học sinh, thời lượng các bài học được phân bổ từ hai tiết trở lên.

PV: Nội dung của SGK Công nghệ 5 Cánh Diều được thiết kế như thế nào để đảm bảo học sinh lĩnh hội được kiến thức, thưa thầy?

PGS.TS Nguyễn Trọng Khanh: Như tôi vừa nói, SGK Công nghệ 5 bộ Cánh Diều được viết dựa trên Chương trình GDPT 2018 môn Công nghệ và theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh, trong đó có năng lực công nghệ, là năng lực đặc thù của môn học. Vì vậy, cấu trúc nội dung sách được viết vừa bám sát nội dung, yêu cầu cần đạt của chương trình, vừa tạo thuận lợi cho việc tổ chức hoạt động học tập cho học sinh. Cụ thể là:

Với chủ đề Công nghệ và cuộc sống, học sinh lớp 5 sẽ trải qua các hoạt động: Khởi động để tạo tâm thế học tập cho học sinh; Hình thành kiến thức, kĩ năng có các hoạt động Khám phá để học sinh hình thành kiến thức mới và hoạt động Thực hành để học sinh củng cố kiến thức và hình thành kĩ năng mới; Luyện tập được thiết kế dưới dạng Trò chơi nhẹ nhàng, hấp dẫn giúp tạo hứng thú cho học sinh khi củng cố kiến thức, rèn luyện và phát triển kĩ năng đã học; Vận dụng giúp học sinh vận dụng kiến thức đã học để xử lí tình huống trong cuộc sống, phát triển năng lực giải quyết vấn đề.

Trong mỗi bài học có thêm mục Em có biết? để giới thiệu thêm những thông tin bổ ích, hấp dẫn có liên quan đến nội dung bài học vừa tạo hứng thú học tập vừa mở rộng kiến thức cho các em. Để giúp học sinh nắm chắc kiến thức chủ yếu, trọng tâm của bài học, mỗi bài học còn có mục Kiến thức cốt lõi.

Trong Chủ đề 2: Thủ công kĩ thuật, mục tiêu và nội dung chủ yếu là trải nghiệm và thực hành. Tuy nhiên ở 2 bài cuối có mục tiêu về kiến thức công nghệ nên bài học cũng có một phần nội dung được cấu trúc giống với các bài ở Chủ đề 1.

Nhìn chung, trọng tâm của Chủ đề 2 là thực hành, tạo ra sản phẩm nên cấu trúc các bài chủ yếu tập trung vào quá trình tiến hành làm một sản phẩm. Học sinh sẽ thực hiện 4 nhiệm vụ học tập chủ yếu sau: Tìm hiểu sản phẩm mẫu (nhận biết về cấu tạo, kích thước, hình dạng và yêu cầu kĩ thuật của sản phẩm); Chuẩn bị chi tiết và dụng cụ (định hướng cho học sinh lựa chọn được những chi tiết, vật liệu, dụng cụ cần thiết để tạo ra sản phẩm); Lắp ráp mô hình (hướng dẫn học sinh thực hiện các thao tác lắp ráp để tạo ra sản phẩm); Báo cáo, đánh giá và hoàn thiện sản phẩm (học sinh giới thiệu sản phẩm, đánh giá sản phẩm của mình, của bạn).

Như chúng ta đã thấy, với Chủ đề 2 hoàn toàn có thể áp dụng giáo dục STEM vào giảng dạy các bài học. Bởi trong phần này, kiến thức có liên quan đến kiến thức Toán, Tự nhiên và Xã hội, Khoa học,… Đây là hoạt động giúp thầy cô tăng cường kiến thức cho học sinh.

PV: SGK Công nghệ 5 lần đầu được giảng dạy trên toàn quốc, đội ngũ biên soạn sách có những hỗ trợ gì cho giáo viên trong quá trình giảng dạy?

PGS.TS Nguyễn Trọng Khanh: Cùng với SGK, chúng tôi cũng biên soạn sách giáo viên và vở bài tập Công nghệ 5.

Sách giáo viên với cách biên soạn mới như phân tích mục tiêu năng lực, phẩm chất cụ thể; gợi ý tổ chức hoạt động học tập cho học sinh, gợi ý trả lời tất cả các câu hỏi được nêu ra trong SGK. Như thế sẽ giúp giáo viên thuận lợi khi lập kế hoạch bài dạy, thuận lợi trong tổ chức dạy học và kiểm tra đánh giá theo quy định mới của bộ Giáo dục và Đào tạo.

Cuốn Vở bài tập trình bày các câu hỏi, bài tập bám sát yêu cầu cần đạt của chương trình, mục tiêu của các bài trong SGK sẽ giúp học sinh ôn tập củng cố kiến thức, rèn luyện kĩ năng, phát triển năng lực giải quyết vấn đề.

Bên cạnh đó, Công ty VEPIC cung cấp thêm nhiều tài liệu, học liệu điện tử sách Cánh Diều trên website: hoc10.vn giúp thầy và trò thuận lợi và hiệu quả trong quá trình dạy học môn Công nghệ 5. Ngoài ra, Tổng Chủ biên, Chủ biên và các tác giả luôn sẵn sàng tương tác trên các mạng xã hội và điện thoại, hòm thư cá nhân để giải đáp thắc mắc của các giáo viên trong quá trình giảng dạy.

PV: Xin cám ơn những chia sẻ của thầy.