Gửi bình luận
Thực trạng hàng giả, hàng nhái tràn lan trên sàn thương mại điện tử gây thiệt hại cho doanh nghiệp và mất niềm tin từ người tiêu dùng.
Trong bối cảnh đó, chỉ đạo siết chặt từ Chính phủ và trách nhiệm của chính các nền tảng từ các sàn là những mắt xích then chốt trong nỗ lực minh bạch thị trường.
Thương mại điện tử tại Việt Nam phát triển nhanh chóng, trở thành kênh tiêu thụ chính cho nhiều mặt hàng, từ tiêu dùng thiết yếu đến sản phẩm thời trang, mỹ phẩm và dược phẩm. Tuy nhiên, đi kèm với sự phát triển là tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng lan tràn khắp các nền tảng số. Theo báo cáo, hết quý II/2025, lực lượng chức năng cả nước đã kiểm tra 11.568 vụ, xử lý 9.919 vụ, thu nộp ngân sách 141 tỷ đồng; riêng trên thương mại điện tử phát hiện 161 vụ, xử phạt gần 3 tỷ đồng.
Sở Công Thương các địa phương phối hợp với quản lý thị trường kiểm tra nhiều gian hàng và sản phẩm vi phạm. Ông Nguyễn Nguyên Phương - Phó Giám đốc Sở Công Thương TPHCM nhận định: “Thị trường thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ song hành với những bất cập đáng lo ngại về chất lượng hàng hóa, tính minh bạch và đạo đức tiếp thị; nhằm khôi phục niềm tin người tiêu dùng, tạo dựng một không gian số văn minh, minh bạch và công bằng.”
Thủ đoạn gian lận ngày càng tinh vi: các gian hàng tồn tại vài giờ, livestream bán số lượng lớn, tráo nhãn mác sản phẩm… khiến công tác hậu kiểm của sàn và xử lý của cơ quan quản lý gặp khó khăn. Người tiêu dùng khiếu nại thì sàn đổ cho người bán, còn các tài khoản vi phạm không cung cấp thông tin thật có thể “biến mất” chỉ sau vài giờ. Nhiều doanh nghiệp chân chính cũng chịu thiệt hại uy tín và tài chính vì khách hàng nhầm lẫn, dẫn đến sự mất niềm tin vào thương mại điện tử.
Các chuyên gia cho rằng hàng giả trên sàn không chỉ gây thiệt hại kinh tế mà còn đe dọa sức khỏe, quyền lợi người tiêu dùng, đặc biệt với các sản phẩm thực phẩm, dược phẩm, mỹ phẩm. Việc thiếu minh bạch trong quy trình kiểm soát và trách nhiệm liên đới giữa sàn, người bán và cơ quan quản lý là một trong những nguyên nhân chính khiến hàng giả tồn tại dai dẳng.
Trước thực trạng hàng giả, hàng nhái tràn lan, thời gian qua Chính phủ đã ra chỉ đạo quyết liệt nhằm tạo lập môi trường thương mại điện tử minh bạch. Theo đó, Bộ Công Thương triển khai kế hoạch “Siết chặt quản lý thương mại điện tử, bảo vệ người tiêu dùng”, yêu cầu các sàn thương mại điện tử gắn trách nhiệm pháp lý rõ ràng: cung cấp thông tin người bán khi cơ quan quản lý yêu cầu, rà soát nội dung đăng bán, và gỡ bỏ sản phẩm vi phạm trong vòng 24 giờ kể từ khi phát hiện.
Đồng thời, cơ quan chức năng phối hợp với các địa phương xây dựng hệ thống dữ liệu truy xuất nguồn gốc sản phẩm, giúp xác định rõ nguồn hàng giả, hàng nhái và xử lý nghiêm các vi phạm.
Trong 6 tháng đầu năm 2025, lực lượng chức năng cả nước cùng các sàn thương mại điện tử phối hợp ngăn chặn kịp thời hơn 1.000 gian hàng nghi ngờ vi phạm, đảm bảo sản phẩm được gắn nhãn rõ ràng và truy xuất nguồn gốc. Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý triển khai ứng dụng AI giám sát tự động, phát hiện gian lận nhanh chóng, giảm thiểu sự chậm trễ trong xử lý vi phạm.
Một giải pháp cũng vô cùng quan trọng là công tác hậu kiểm. Bà Trần Thị Nhị Hà - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội cho rằng: “Những nội dung cần hậu kiểm phải rất rõ ràng, phải quản lý trên nguy cơ của sản phẩm. Chúng ta phải theo dõi lịch sử thực hiện quy định pháp luật của các doanh nghiệp. Những doanh nghiệp vi phạm nhiều lần, cần khuyến cáo cho người dân cũng như tăng cường kiểm tra, giám sát”.
Ngoài việc nâng mức xử phạt hành chính, hiện các cơ quan chức năng cũng đề xuất chế tài liên đới đối với sàn thương mại điện tử, buộc các nền tảng chịu trách nhiệm nếu để hàng giả, hàng nhái xuất hiện. Các biện pháp bao gồm: đình chỉ gian hàng, cấm bán tạm thời, phạt tài chính nặng hơn và công khai thông tin vi phạm.
Đồng thời, các cơ quan quản lý triển khai tuyên truyền, hướng dẫn người bán minh bạch thông tin sản phẩm và áp dụng cơ chế giám sát đa tầng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý.
Các chỉ đạo này nhấn mạnh quyết tâm của Chính phủ trong việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, nâng cao uy tín thị trường thương mại điện tử và tạo môi trường kinh doanh công bằng cho doanh nghiệp chân chính, đồng thời ngăn chặn các thủ đoạn tinh vi của người bán gian lận.
Trước áp lực từ cơ quan quản lý và dư luận, một số sàn thương mại điện tử đã chủ động thực hiện các biện pháp thanh lọc. Điển hình là TikTok Shop, từ ngày 27/10 đã điều chỉnh tăng phí giao dịch, phí hoa hồng và phí xử lý đơn hàng, nhằm giảm động lực cho hàng giả, hàng nhái. PGS.TS Nguyễn Thường Lạng nhận định: “Việc tăng phí khiến người làm ăn hời hợt, hàng trôi nổi không thể tồn tại được. Đây là cách để xử lý những người không tuân thủ đạo đức kinh doanh”.
Ngoài tăng phí, TikTok triển khai “Chiến dịch Tín nhiệm Xanh” và “Trung tâm xác thực thương hiệu”, cho phép doanh nghiệp đăng ký sản phẩm chính hãng và gắn tick xanh để khách hàng nhận diện. Các biện pháp này giúp phân loại gian hàng uy tín, nâng cao nhận thức của người tiêu dùng và tạo môi trường cạnh tranh công bằng.
Nguyễn Văn Khôn - Giám đốc Công ty TNHH Dược liệu Tâm Tâm An nhận định: “Khi sàn siết quản lý, lọc bớt hàng nhái, doanh nghiệp uy tín sẽ có cơ hội phát triển. Người tiêu dùng cũng yên tâm mua hàng thật, còn chúng tôi không phải ‘chịu trận’ vì mất lòng tin chung”.
Cùng đó, các sàn khác như Shopee, Lazada cũng phối hợp với quản lý thị trường để chia sẻ dữ liệu, truy xuất nguồn gốc và xử lý vi phạm. Tuy nhiên, Sở Công Thương TPHCM cho rằng các sáng kiến từ sàn phải đi cùng giám sát chặt chẽ, minh bạch và hợp tác với cơ quan quản lý, đồng thời liên tục cải tiến công cụ phát hiện gian lận, nhằm nâng cao chất lượng thị trường thương mại điện tử.
Có thể thấy, trách nhiệm của các sàn thương mại điện tử không chỉ là kiểm soát gian hàng, mà còn phải tích cực phối hợp với cơ quan quản lý, áp dụng công nghệ giám sát và nâng cao uy tín thương hiệu, tạo ra “bộ lọc” hiệu quả để ngăn chặn hàng giả, hàng nhái tồn tại trên thị trường.
Sự kết hợp giữa giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý, chế tài rõ ràng từ Chính phủ, và trách nhiệm minh bạch từ các sàn thương mại điện tử là điều kiện cần để giảm thiểu hàng giả, bảo vệ người tiêu dùng và doanh nghiệp chân chính.
