Gửi bình luận
Các nhà thiên văn học gần đây đang phải đối mặt với nhiều mối đe dọa đối với bầu trời mà họ quan sát. Một trong những cuộc đấu tranh đáng chú ý nhất là cuộc chiến chống lại Starlink và các siêu chòm vệ tinh (mega-constallation of satellites) khác. Mặc dù những vệ tinh này cung cấp internet tốc độ cao đến những khu vực xa xôi nhất, chúng cũng gây cản trở các quan sát của những kính thiên văn độ nhạy cao do đặc tính phản xạ và tốc độ di chuyển nhanh của chúng.
Mới đây, các nhà thiên văn còn nhận thấy một vấn đề nữa ở quy mô toàn cầu, khi mà một mối đe dọa khác mang tính địa phương hơn đang xuất hiện tại một đài quan sát đặc biệt. Một khu công nghiệp quy mô lớn đang đe dọa kính thiên văn Paranal thuộc Đài quan sát Nam bán cầu của châu Âu (ESO), khi nó được quy hoạch chỉ cách địa điểm này vài km.
ESO mới đây đã đưa ra tuyên bố kêu gọi chính phủ Chile, nơi đặt kính thiên văn Paranal, xem xét di dời dự án này đến một địa điểm khác. Hiện tại, AES Andes, một công ty con của tập đoàn năng lượng AES Corporation (Mỹ), vừa nộp đề xuất đánh giá tác động môi trường cho một khu công nghiệp rộng 3.000 ha, bao gồm các nhà máy sản xuất hydro và amoniac, hệ thống máy phát điện, và quan trọng nhất là rất nhiều đèn chiếu sáng.
Hệ thống đèn chiếu sáng là một phần không thể thiếu của bất kỳ dự án công nghiệp lớn nào, nhưng chúng lại là một mối đe dọa đặc biệt đối với Paranal. Một nghiên cứu gần đây đã xác định đây là địa điểm quan sát có mức độ ô nhiễm ánh sáng thấp nhất. Bất kỳ sự gia tăng đáng kể nào vượt quá mức nền khoảng 0,1% cũng có thể gây tác động tiêu cực lớn đến khả năng quan sát của kính thiên văn tại đây.
So sánh mức độ ô nhiễm ánh sáng ở một số đài thiên văn lớn trên thế giới vào năm 2023. Biểu đồ của ESO.
Kính thiên văn này đã đóng vai trò quan trọng trong cộng đồng thiên văn học và góp phần vào những nghiên cứu tầm cỡ, bao gồm công trình giành giải Nobel năm 2020 về Sagittarius A* - lỗ đen siêu nặng tại trung tâm thiên hà Milky Way. Nó cũng đại diện cho khoản đầu tư trị giá hàng tỷ USD từ các quốc gia thành viên của ESO.
Khi nhắc đến tài nguyên thiên nhiên, bầu trời trong xanh có thể không phải là điều đầu tiên xuất hiện trong suy nghĩ của nhiều người, nhưng đối với Chile, điều đó lại rất quan trọng. Ngoài Paranal, hai đài quan sát khác ở Chile cũng nằm trong top ba đài quan sát thiên văn lớn có mức ô nhiễm ánh sáng thấp nhất thế giới, đó là Armazones và Tokyo Atacama. Ngoài ra, nước này còn có bốn đài quan sát khác nằm trong top 15, khiến Chile trở thành một trong những quốc gia đóng góp hàng đầu cho lĩnh vực thiên văn học quan sát này.
Đóng góp đó dự kiến sẽ còn mở rộng với việc ESO đang triển khai xây dựng Kính thiên văn Cực lớn (Extremely Large Telescope / ELT) không xa địa điểm của Paranal. Mặc dù ô nhiễm ánh sáng từ khu công nghiệp được quy hoạch có thể không ảnh hưởng đến kính thiên văn lớn nhất thế giới này, nhưng nếu chính phủ Chile tạo tiền lệ phê duyệt các dự án làm suy giảm đầu tư của ESO và các tổ chức thiên văn khác, điều đó sẽ gây bất lợi cho triển vọng quan sát thiên văn dài hạn tại quốc gia này.
Vì đề xuất của AES Andes vẫn đang trong giai đoạn đánh giá tác động môi trường, nên vẫn còn sớm để có thể đưa ra phản hồi và tìm kiếm một giải pháp thay thế. Thư của ESO thể hiện sự ủng hộ đối với dự án trên nguyên tắc nhưng đề xuất chuyển nó sang một địa điểm khác để tránh ảnh hưởng tiêu cực đến kính thiên văn. Tuy nhiên, liệu điều này có khả thi hay không và liệu chính phủ Chile có ủng hộ đề xuất này hay không vẫn còn là câu hỏi chưa có lời giải. Nhưng mối đe dọa đối với một trong những đài quan sát hàng đầu thế giới này không nên bị bỏ qua.
R.T
Theo Universe Today
