Thư viện nhỏ dành cho những bạn đọc 'đặc biệt'

Những ngày cuối tháng 12/2025, chúng tôi có dịp tới thăm Phân trại quản lý phạm nhân Trại Tạm giam số 1, Công an tỉnh Đắk Lắk.

Thật bất ngờ, giữa những dãy nhà giam giữ trật tự, kỷ luật, nơi nhịp sống được tính bằng giờ lao động và cải tạo lại có một góc nhỏ lặng lẽ nhưng mang ý nghĩa lớn: Thư viện sách của Phân trại. Ở đó, những “bạn đọc đặc biệt” tìm đến sách như một cách lắng lại, soi chiếu bản thân và chuẩn bị cho hành trình trở về với cộng đồng.

Góc đọc nhỏ, giá trị lớn

Theo Thượng tá Dương Tấn Bình – Phó Giám thị Trại Tạm giam số 1, Thư viện được bố trí tại khu sinh hoạt chung của Phân trại, với diện tích không lớn nhưng gọn gàng, ngăn nắp.

Các đầu sách được lựa chọn phù hợp với mục tiêu giáo dục, cải tạo phạm nhân như: pháp luật, kỹ năng sống, tâm lý – xã hội, nông nghiệp, lịch sử, văn học kinh điển… Không gian đọc mộc mạc, yên tĩnh, tách biệt với nhịp sinh hoạt thường ngày, tạo điều kiện để phạm nhân tập trung đọc và suy ngẫm.

Vào khung giờ quy định, phạm nhân được đăng ký mượn sách đọc tại chỗ hoặc mang về phòng giam. Hằng tuần, cán bộ phụ trách thư viện rà soát, bổ sung đầu sách mới, giới thiệu nội dung phù hợp và ghi nhận nhu cầu đọc để điều chỉnh danh mục. Việc duy trì nền nếp này giúp hoạt động thư viện đi vào chiều sâu, tránh hình thức.

Trao đổi với Báo GD&TĐ, một cán bộ quản giáo Phân trại quản lý phạm nhân cho biết, số lượng phạm nhân chủ động tìm đến thư viện ngày càng tăng. Nếu trước đây việc đọc sách còn mang tính đối phó, thì nay trở thành thói quen của nhiều người.

Phạm nhân M.H.L.T, đang chấp hành án ba năm, chia sẻ: “Khi mới vào đây, tôi chỉ nghĩ đến việc chờ ngày hết án. Nhưng đọc một cuốn sách về kỹ năng làm mẹ, tôi nhận ra mình đã sống quá vô tâm. Sách khiến tôi suy nghĩ khác và mong khi trở về sẽ sống tốt hơn với gia đình”.

Một phạm nhân khác cũng bày tỏ: “Nhờ đọc sách, bản thân thấy mình như lắng lại từng khoảnh khắc đẹp về gia đình. Từ đó tự sám hối chờ đến ngày đoàn tụ với người thân để làm lại cuộc đời”.

Với mỗi phạm nhân, lý do tìm đến sách không giống nhau. Có người đọc để hiểu rõ hơn những sai phạm của bản thân, người đọc để giải tỏa căng thẳng, cũng có người đọc để chuẩn bị kiến thức, kỹ năng cho cuộc sống sau này. Từ những trang sách, tri thức dần trở thành điểm tựa tinh thần, giúp họ xây dựng lại niềm tin vào chính mình.

Khi sách mở ra cánh cửa đổi thay

Theo cán bộ quản giáo Phân trại quản lý phạm nhân, hoạt động mượn sách không chỉ mang giá trị giáo dục mà còn góp phần rèn luyện ý thức chấp hành nội quy. Phạm nhân phải đăng ký mượn theo mẫu, giữ gìn sách cẩn thận và trả đúng hạn. Những vi phạm nhỏ như làm bẩn, gấp góc hay ghi chép bừa đều được nhắc nhở kịp thời.

“Ban đầu, nhiều phạm nhân chưa quen với việc bảo quản sách, nhưng khi hiểu rằng sách được dùng chung cho nhiều người, họ dần hình thành ý thức tự giác. Những thay đổi nhỏ ấy góp phần tạo nên nếp sống kỷ luật, trách nhiệm – yếu tố quan trọng trong quá trình cải tạo”, vị cán bộ này nói thêm.

Thực tế, vào những buổi chiều yên tĩnh, hình ảnh phạm nhân chăm chú đọc sách, ghi chép điều hay hoặc trao đổi nội dung với nhau đã trở nên quen thuộc. Một phạm nhân lớn tuổi tâm sự: “Cả đời lao động vất vả, tôi ít khi đọc sách. Vào đây rồi mới thấy sách giúp bình tĩnh hơn. Mình sai rồi nhưng vẫn còn cơ hội học lại điều đúng”.

Có thể nói, những chuyển biến âm thầm từ nhận thức đến hành vi, đang góp phần tích cực vào công tác giáo dục, cải tạo phạm nhân, giúp họ từng bước thay đổi cách nhìn về bản thân và tương lai.

Trao đổi thêm về hiệu quả của mô hình thư viện thu nhỏ, Thượng tá Dương Tấn Bình cho rằng, trong công tác giáo dục, cải tạo phạm nhân, việc trang bị tri thức và hình thành thói quen tự học có ý nghĩa quan trọng.

“Thư viện tuy nhỏ nhưng là điểm tựa tinh thần, giúp phạm nhân tiếp cận thông tin tích cực, nâng cao hiểu biết pháp luật, rèn luyện kỹ năng sống và từng bước hoàn thiện nhân cách”, Thượng tá Dương Tấn Bình cho hay.

Theo kế hoạch, thời gian tới, Trại Tạm giam số 1 tiếp tục bổ sung các đầu sách chuyên đề có giá trị giáo dục cao, cải thiện không gian đọc và tổ chức các hoạt động khuyến đọc phù hợp. Mục tiêu, giúp mỗi phạm nhân không chỉ chấp hành xong án phạt mà còn có thêm tri thức, kỹ năng và tâm thế để làm lại cuộc đời, tái hòa nhập xã hội một cách bền vững.