Gửi bình luận
Hiện, hầu hết địa phương quy định thí sinh đăng ký nguyện vọng vào lớp 10 trước khi dự thi và biết điểm thi.
Liệu có nên áp dụng cách mà tuyển sinh đại học đang làm (đăng ký nguyện vọng sau khi có điểm thi tốt nghiệp THPT) để tạo điều kiện cho học sinh chủ động lựa chọn vào trường THPT phù hợp với kết quả thi, từ đó giảm rủi ro?
Ông Trần Sĩ Thành - Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Đắk Nông cho biết, năm học 2025 - 2026, trên địa bàn tỉnh dự kiến có 11 trường tổ chức tuyển sinh theo hình thức thi tuyển. Đó là Trường THPT chuyên Nguyễn Chí Thanh, Trường THPT Dân tộc nội trú N’Trang Lơng và 9 trường THPT trên địa bàn các huyện và thành phố. 22 trường THPT công lập, dân tộc nội trú khác tổ chức tuyển sinh theo hình thức xét tuyển.
Địa phương quy định thí sinh phải đăng ký chọn trường trước khi dự thi và biết điểm thi vào lớp 10 nhằm phân bố học sinh đồng đều giữa các trường tuyển sinh bằng hình thức thi tuyển và xét tuyển; thuận lợi cho phân luồng học sinh sau THCS của địa phương; giảm áp lực trong tổ chức thi tuyển.
Ông Trần Sĩ Thành thừa nhận việc cho thí sinh đăng ký nguyện vọng sau khi biết điểm thi như tuyển sinh đại học có những ưu điểm nhất định, như: Thí sinh chủ động lựa chọn trường phù hợp với kết quả thi; hồ sơ xét tuyển phân bố đều hơn ở các trường chứ không tập trung vào một trường.
Tuy nhiên, hạn chế của cách làm này là tạo sự phân hóa về chất lượng đầu vào giữa các trường THPT trên cùng địa bàn huyện, thành phố; dẫn đến hệ lụy những năm kế tiếp sau học sinh sẽ đổ dồn dự tuyển vào trường có chất lượng, trường chất lượng hạn chế khó khăn trong công tác tuyển sinh. Do đó, cách làm cho thí sinh đăng ký nguyện vọng sau khi biết điểm thi như tuyển sinh đại học còn tùy thuộc tình hình thực tế từng năm học và địa phương.
“Nếu học sinh được đăng ký chọn trường sau khi dự thi và biết điểm thi thì có thể số lượng thí sinh đăng ký dự thi sẽ nhiều hơn gấp nhiều lần. Trong khi đó, các trường THPT hiện nay trên địa bàn tỉnh chưa đáp ứng yêu cầu về điều kiện tổ chức thi cho số lượng lớn thí sinh”, ông Trần Sĩ Thành cho biết thêm.
Thầy Giang Ngọc Ảnh - Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS Mỹ Lộc (Thái Thụy, Thái Bình), thông tin: Tỉnh Thái Bình tổ chức tuyển sinh 2 vòng vào lớp 10 THPT. Vòng 1 chọn 90% chỉ tiêu. Vòng 2, các thí sinh chưa đỗ vòng 1 có thể đăng ký lại trường tuyển sinh và nhà trường tuyển tiếp 10% chỉ tiêu còn lại.
Liên quan đến quy định đăng ký nguyện vọng, quan điểm của thầy Giang Ngọc Ảnh là thực hiện trước khi thi, giúp học sinh chủ động chọn trường phù hợp với khoảng cách đi lại, khả năng bản thân (căn cứ từ điểm chuẩn các năm trước). Cách làm này cũng thuận lợi cho các trường, sở GD&ĐT trong công tác tuyển sinh. Nếu thí sinh được đăng ký nguyện vọng sau khi công bố điểm chuẩn sẽ có trường phải tuyển sinh nhiều vòng mới đủ chỉ tiêu, khó khăn trong công tác tuyển sinh.
Thầy Phan Trọng Hải - Phó Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Huệ (Bến Tre) cho biết: Thường học sinh đăng ký thi tuyển sinh vào lớp 10 trên cùng một địa bàn huyện. Trong một huyện chỉ có vài trường THPT và đã phân bổ cơ bản theo địa bàn dân cư. Nếu biết trước điểm thi, nhiều học sinh điểm cao sẽ đăng ký nguyện vọng 1 vào trường lớn, có truyền thống. Nếu các em này trượt nguyện vọng 1 và đỗ nguyện vọng 2 vào trường xa nhà, việc đi học của học sinh sẽ khó khăn và có nguy cơ bỏ học.
Phân tích từ thực tế tuyển sinh vào lớp 10 trên địa bàn Thủ đô, thầy Trần Mạnh Tùng - giáo viên Toán (quận Cầu Giấy, Hà Nội), cho rằng: Nếu học sinh có điểm thi rồi mới chọn nguyện vọng, nghe qua sẽ thấy “ưng” ngay. Tuy nhiên, mô hình này có cả ưu, nhược điểm và khó có thể thực hiện ngay trong kỳ tuyển sinh vào lớp 10 năm học 2025 - 2026.
Ưu điểm của phương án này được thầy Trần Mạnh Tùng nhắc đến là: Giảm rủi ro chọn sai nguyện vọng; tăng khả năng đỗ vào trường mong muốn; tránh tình trạng nguyện vọng ảo; công bằng hơn với học sinh.
Theo đó, tương tự như đăng ký nguyện vọng vào đại học, học sinh biết rõ điểm thi nên có thể chọn trường phù hợp với năng lực, tránh tình trạng đặt nguyện vọng quá cao (không đỗ) hoặc quá thấp (lãng phí điểm). Với điểm trong tay, các em có thể cân nhắc kỹ càng để chọn trường vừa sức, tăng cơ hội vào trường phù hợp (tất nhiên phải theo khu vực quy định).
Bên cạnh đó, hiện nay, tình trạng một số học sinh đặt nguyện vọng cao nhưng không đủ điểm vẫn diễn ra, dẫn đến nhiều trường không tuyển được số học sinh đúng như dự kiến. Nếu có điểm rồi mới chọn, các trường sẽ tuyển đúng số lượng cần thiết.
Cuối cùng, việc được chọn nguyện vọng khi đã biết điểm thi giúp giảm áp lực dự đoán điểm chuẩn trước kỳ thi; học sinh sẽ không bị thiệt thòi vì chọn nguyện vọng không chính xác do phỏng đoán sai mức điểm chuẩn từng năm.
Tuy nhiên, thầy Trần Mạnh Tùng chỉ ra nhiều nhược điểm của phương án này, đó là: Áp lực cạnh tranh cao hơn, khó khăn trong công tác tuyển sinh, gây áp lực cho học sinh và phụ huynh trong thời gian ngắn, hệ thống xét tuyển có thể quá tải.
Theo thầy Tùng, nếu ai cũng biết điểm rồi mới chọn, thì những trường tốp sẽ bị chọn nhiều, làm tăng độ cạnh tranh khốc liệt hơn giữa học sinh có điểm cao. Sau khi có điểm, học sinh và phụ huynh sẽ phải đưa ra quyết định trong thời gian ngắn, có thể dẫn đến căng thẳng, sai sót khi chọn trường (điều này đang xảy ra với xét tuyển vào đại học hằng năm). Bên cạnh đó, các trường sẽ gặp khó khăn trong việc dự báo số lượng học sinh trúng tuyển, vì học sinh chọn nguyện vọng sau khi có điểm có thể khiến một số trường thiếu hoặc thừa chỉ tiêu…
Cụ thể cho nhận định này, thầy Trần Mạnh Tùng lấy ví dụ tại Hà Nội, với khoảng 255 trường THPT, trong đó hơn 100 trường công lập, 110.000 học sinh lớp 9, nhưng chỉ khoảng 55.000 học sinh được tuyển vào trường công lập. Nếu thi xong mới chọn nguyện vọng, hệ thống phải xử lý dữ liệu của 110.000 học sinh cùng lúc. Điều này đòi hỏi hệ thống xét tuyển linh hoạt, có thể phân bổ học sinh trong thời gian ngắn sau khi có điểm, vì năm học mới bắt đầu ngay sau đó.
Nếu không có hệ thống hỗ trợ đủ mạnh, có thể xảy ra tình trạng quá tải, nhầm lẫn, hoặc chậm trễ trong xét tuyển. Vì thế, nếu muốn áp dụng, Hà Nội cần xây dựng một hệ thống xét tuyển online mạnh, đảm bảo xử lý nhanh chóng hàng chục nghìn đơn đăng ký chỉ trong vài ngày sau khi có điểm.
“Mô hình hiện tại giúp phân luồng sớm, các trường chủ động trong công tác tuyển sinh. Sau khi có điểm, học sinh chỉ có khoảng 2 tuần để hoàn tất nhập học. Nếu để các em chọn nguyện vọng sau khi có điểm, thời gian xét duyệt sẽ bị rút ngắn, gây áp lực lớn lên học sinh, phụ huynh và nhà trường; đồng thời làm xáo trộn hệ thống xét tuyển và cần ít nhất 1 - 2 năm để thử nghiệm trước khi áp dụng đại trà”, thầy Trần Mạnh Tùng cho hay.
Mô hình “có điểm thi rồi mới chọn nguyện vọng” giúp học sinh lựa chọn chính xác hơn, giảm rủi ro chọn sai trường. Tuy nhiên, nó có thể làm tăng cạnh tranh và gây khó khăn cho việc tuyển sinh của các trường.
Nếu áp dụng, cần có cơ chế xét tuyển hợp lý để đảm bảo công bằng và tránh tình trạng quá tải hệ thống. Việc một tỉnh nào đó có thể áp dụng phương án thi xong mới chọn nguyện vọng hay không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố; trong đó có khả năng tổ chức xét tuyển, quy mô hệ thống giáo dục và tính khả thi về mặt thời gian. - Thầy Trần Mạnh Tùng
