Gửi bình luận
Từ xưởng thổ cẩm nhỏ ở Sín Chéng, chị Giàng Thị Chá biến hoa văn truyền thống thành sản phẩm đưa ra thị trường quốc tế.
Sinh ra và lớn lên giữa không gian sinh hoạt của đồng bào Mông, chị Giàng Thị Chá (xã Sín Chén, Lào Cai) từ nhỏ đã được mẹ và bà dạy khâu thêu từng đường kim mũi chỉ, từng họa tiết hoa văn. Sau khi tốt nghiệp Trường Cao đẳng Lào Cai, thay vì ở lại thành phố làm việc, chị lại có quyết định táo bạo là về quê phát triển nghề dệt, may.
“Tôi bắt đầu khởi nghiệp từ năm 2016 đến nay được được gần 8 năm rồi”, chị chia sẻ. Trong 8 năm ấy, chị chủ yếu sản xuất và tiêu thụ ở thị trường nội địa, nhưng kể từ năm 2019, chị Chá bắt đầu gặp khó do hàng làm ra không cạnh tranh được với quần áo sản xuất công nghiệp.
Sau đó, bước ngoặt bất ngờ xuất hiện khi một người bạn cũ giới thiệu khách quốc tế cho chị, nhờ đặt tâm huyết vào từng sản phẩm, quần áo của chị dần chiếm trọn cảm tình của khách hàng.
Cho đến khi những sản phẩm thổ cẩm của chị Giàng Thị Chá lần đầu xuất hiện tại các thị trường quốc tế, từ Mỹ, Pháp đến Thái Lan, Lào, phản hồi tích cực từ khách hàng đã khiến chị thực sự tự hào. Họ đánh giá cao sự tinh xảo, màu sắc rực rỡ và đặc biệt là sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và tính ứng dụng hiện đại.
“Niềm vui này đã khơi dậy trong tôi một ý tưởng, nếu giữ nguyên kỹ thuật truyền thống mà đồng thời tạo ra những sản phẩm phù hợp với nhu cầu hiện đại, thổ cẩm Mông không chỉ tồn tại mà còn có thể lan tỏa giá trị văn hóa ra toàn thế giới”, chị Chá bày tỏ.
Song song với tình yêu nghề, muốn đưa văn hóa ra biển lớn, chị cũng thường trực nỗi trăn trở, không thể chỉ quảng bá ra thế giới mà quên mất bồi đắp giá trị của dân tộc cho thế hệ trẻ. Chị tự hỏi, làm sao để thổ cẩm vừa giữ được hồn cốt văn hóa, vừa đáp ứng được thị hiếu của thế hệ trẻ hiện đại?
Vậy là ý tưởng cách tân thổ cẩm bắt đầu nảy nở từ chính những trăn trở như vậy. Chị không chỉ giữ nguyên các họa tiết truyền thống mà còn biến hóa mẫu mã để có tính ứng dụng cao hơn, may theo số đo, điều chỉnh màu sắc, thêm chi tiết tiện lợi như túi hay khóa kéo. Sự kết hợp này giúp thổ cẩm Mông vừa giữ được “linh hồn” văn hóa, vừa trở nên gần gũi, thuận tiện cho đời sống hiện đại.
Tuy vậy, quy trình tạo ra một tấm thổ cẩm hoàn chỉnh vẫn đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn. Người nghệ nhân bắt đầu từ trồng lanh, lấy sợi, se sợi, nhuộm màu tự nhiên, dệt trên khung cửi gỗ đến thêu tay chi tiết. Dù hiện nay đã có máy móc hỗ trợ, chị vẫn kiên trì giữ các kỹ thuật truyền thống để đảm bảo chất lượng và giá trị văn hóa.
Những năm gần đây, chị Chá chủ động quảng bá sản phẩm trên các nền tảng thương mại điện tử, mở rộng thêm hình thức bán hàng trực tuyến, giúp thổ cẩm Mông không chỉ tiếp cận khách hàng trong nước mà còn dần chinh phục thị trường quốc tế.
Thổ cẩm với người Mông không chỉ là trang phục mà còn là biểu tượng văn hóa, là niềm tự hào của cộng đồng. Mỗi hoa văn, mỗi màu sắc đều chứa đựng câu chuyện riêng: họa tiết xoắn ốc tượng trưng cho sự trường tồn, hình vuông biểu hiện sự ổn định và sung túc, sắc đỏ, xanh, vàng rực rỡ thể hiện niềm lạc quan, khát vọng hạnh phúc. Chị Chá hiểu rằng, bảo tồn nghề không chỉ là giữ lại kỹ thuật dệt mà còn là giữ gìn câu chuyện, ký ức và tâm hồn của dân tộc.
Những nỗ lực không ngừng của chị còn hướng đến lớp trẻ. Chị dự định mở rộng xưởng dệt, đồng thời tổ chức các lớp dạy dệt thổ cẩm miễn phí cho người trẻ tại địa phương. Trong các lớp học, chị không chỉ truyền dạy kỹ thuật mà còn hướng dẫn cách kết hợp với công nghệ, quảng bá trực tuyến và bán sản phẩm.
Với những bước đi bài bản và tâm huyết, chị Chá đang góp phần làm sống lại nghề thổ cẩm Mông, đồng thời xây dựng một cộng đồng sáng tạo trẻ trung, yêu văn hóa và tự tin đưa di sản ra thế giới. Hành trình ấy cho thấy, truyền thống không hề lạc hậu, mà khi được chăm chút, cách tân đúng cách, có thể trở thành nguồn cảm hứng bất tận.
Đến hôm nay, nhiều bạn trẻ người Mông đã yêu thích trang phục thổ cẩm cách tân. Các em nhận ra rằng thổ cẩm không chỉ là “trang phục cũ kỹ” mà còn là sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, thể hiện niềm tự hào dân tộc. Nhờ những lớp học, dự án cộng đồng và sự dẫn dắt của chị, giới trẻ ngày càng quan tâm và chủ động tham gia giữ gìn di sản văn hóa, từ việc học cách dệt, ghi nhớ hoa văn đến quảng bá sản phẩm ra thị trường.
Hành trình của chị Giàng Thị Chá từ một xưởng nhỏ ở xã Sín Chéng đến việc đưa thổ cẩm Mông vươn ra thế giới là minh chứng cho sức sống của truyền thống khi được kết hợp với đổi mới sáng tạo. Kết hợp hài hòa với nhau không chỉ tạo ra sản phẩm thương mại mà còn gieo niềm tự hào, khơi dậy đam mê và truyền lửa cho thế hệ trẻ, giúp họ hiểu rằng văn hóa dân tộc có thể hòa quyện với hiện đại mà vẫn giữ nguyên giá trị tinh thần cốt lõi.
Theo cô Hoàng Thị Thuỷ - giáo viên Trường Tiểu học Síng Chén (xã Sín Chén, Lào Cai) chia sẻ: "Chá là một người thông minh, có ý tưởng, hoài bão lớn. Luôn khao khát được được văn hoá, nét đẹp của dân tộc mình ra với bạn bè quốc tế. Không chỉ vậy, Chá còn tận tình chỉ dạy kỹ năng may vá thổ cẩm cho thế hệ trẻ".
