Thiếu giáo viên, cơ sở vật chất, cùng quan niệm Âm nhạc là 'môn phụ' của phụ huynh là ba thách thức lớn, cản trở mục tiêu "mỗi học sinh tốt nghiệp phổ thông biết chơi một loại nhạc cụ".
Ông Phạm Tuấn Anh, Phó cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ Quản lý giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo, nêu nhận định trên tại buổi tọa đàm "Giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục Âm nhạc - Nghệ thuật trong trường phổ thông", chiều ngày 5/12.
Theo chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, Âm nhạc là môn bắt buộc từ lớp 1 đến 9. Ở cấp THPT, đây là môn tự chọn. Hồi tháng 4, Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị ngành giáo dục hướng tới mục tiêu mỗi học sinh tốt nghiệp phổ thông biết chơi một loại nhạc cụ. Tổng Bí thư nói "Trẻ em sống trong hòa bình xứng đáng được hưởng những điều như vậy".
Nhấn mạnh đây là chủ trương rất cần thiết, nhưng ông Tuấn Anh cùng nhiều chuyên gia nhìn nhận còn nhiều khó khăn trong dạy và học Âm nhạc ở phổ thông.

Khó khăn đầu tiên là đội ngũ giáo viên vừa thiếu, vừa yếu, theo ông Tuấn Anh. Cả nước hiện có khoảng 2.400 trường THPT. Nếu mỗi trường cần một giáo viên Âm nhạc thì bậc này thiếu khoảng 2.400 người, chưa kể tiểu học và THCS. Số sinh viên Sư phạm Âm nhạc ở các trường có thể đáp ứng được, song thực tế nhiều người không theo nghề.
Chất lượng giáo viên cũng chưa đủ tốt. Có chuyên gia chỉ ra thực trạng có sinh viên ra trường dạy phổ thông không nhận diện được thế nào là ca trù, xẩm, chèo, quan họ.
Cản trở thứ hai với việc dạy và học Âm nhạc là thiếu cơ sở vật chất. Muốn dạy tốt môn này, các trường phải có phòng chuyên dụng với đầy đủ các loại nhạc cụ. Nhưng hiện nay, số trường trang bị được phòng này không nhiều.
Đồng tình, TS Nguyễn Quang Tùng, giảng viên Đại học Sư phạm nghệ thuật Trung ương, đánh giá hai khó khăn lớn nhất là giáo viên và cơ sở vật chất. Qua quá trình thực nghiệm sách giáo khoa, ông Tùng nhận thấy dù học sinh yêu thích âm nhạc, nhưng việc truyền tải kiến thức không đầy đủ do chênh lệch trình độ giữa giáo viên thành thị và nông thôn.
Cuối cùng, ông Tuấn Anh cho biết, theo khảo sát của Bộ, nhiều phụ huynh vẫn còn cho rằng Âm nhạc là môn phụ, không dùng để xét tuyển đại học nên chưa thấy tầm quan trọng của môn học.
Các chuyên gia đều nhận định rất khó để cải thiện những khó khăn trên trong thời gian ngắn.
Đưa Âm nhạc vào chương trình đào tạo chính khóa từ năm 2010, ông Đàm Tiến Nam, hiệu trưởng trường Nguyễn Bỉnh Khiêm, Hà Nội, cho biết mất nhiều thời gian, mời nhiều chuyên gia để phát triển môn này. Bởi trường xác định năng lực thẩm mỹ, cảm xúc, sáng tạo đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển nhân cách học trò.
Từ một lớp học đơn sơ, thiếu thốn nhạc cụ, trường đã đầu tư thành phòng âm nhạc chuẩn với hệ thống âm thanh, ánh sáng, sân khấu và thậm chí cả phòng thu - dựng âm thanh chuyên nghiệp. Đội ngũ giáo viên cũng tăng từ hai người lên 30 người (cả cơ hữu và thỉnh giảng).

Ông Thái Văn Tài, Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông, Bộ Giáo dục và Đào tạo, cho rằng các thầy cô trường công lập, đặc biệt là ở miền núi sẽ thấy việc đầu tư được như trường Nguyễn Bỉnh Khiêm là khá xa vời. Tuy nhiên, điều đó không đồng nghĩa là không làm được.
"Chúng ta phải cố gắng nuôi ý chí, làm từng bước cụ thể theo tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư", ông Tài nói.
Trước mắt, để giải quyết bài toán về đội ngũ, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có hướng dẫn để các trường mời chuyên gia, nghệ nhân, nghệ sĩ tham gia giảng dạy. Hướng đi này cũng được Thủ tướng Phạm Minh Chính đề cập trong Chỉ thị vào đầu tháng 6, nhằm tăng cường giáo dục văn hóa, nghệ thuật cho học sinh.