+ Tuổi nhỏ đã góp sức như thế nào để làm ra hạt gạo? (Thiếu nhi đã thay cho các anh ở chiến trường gắng sức lao động, làm ra hạt gạo tiếp tế cho tiền tuyến. Hình ảnh các bạn chống hạn vục mẻ miệng gầu, bắt sâu lúa cao rát mặt, gánh phân quang trành quết đất là những hình ảnh cảm động nói lên nỗ lực của thiếu nhi dù nhỏ và chưa quen lao động vẫn cố gắng đóng góp công sức để làm ra hạt gạo).
+ Vì sao tác giả lại gọi hạt gạo là hạt vàng? (Hạt gạo rất quý. Hạt gạo làm ra nhờ đất nhờ nước, nhờ mồ hôi công sức của mẹ cha, của các bạn thiếu nhi. Hạt gạo đóng góp vào chiến thắng chung của dân tộc).
* Học sinh làm việc theo nhóm 4, nêu ý nghĩa của bài thơ. (Giáo viên sử dụng kĩ thuật dạy học Khăn trải bàn để yêu cầu học sinh tìm ý nghĩa của bài thơ. Hạt gạo được làm nên từ công sức của cha mẹ, của các bạn thiếu nhi là tấm lòng hậu phương góp phần vào chiến thắng của tiền tuyến trong thời kì chống Mĩ cứu nước).
Chuyển tiếp: Vừa rồi chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu nội dung của bài thơ, để đọc được tốt hơn, hay hơn cô mời các em cùng chuyển sang phần đọc diễn cảm và học thuộc lòng bài thơ.
Hạt gạo làng ta
Có bão tháng Bảy
Có mưa tháng Ba
Giọt mồ hôi sa
Những trưa tháng Sáu
Nước như ai nấu
Chết cả cá cờ
Cua ngoi lên bờ
Mẹ em xuống cấy...
Hạt gạo làng ta
Những năm bom Mỹ
Trút trên mái nhà
Những năm cây súng
Theo người đi xa
Những năm băng đạn
Vàng như lúa đồng
Bát cơm mùa gặt
Thơm hào giao thông…
- Học sinh tự đọc thầm và xác định giọng đọc, giáo viên phát hiện mời các em đọc tốt lên đọc trước lớp.
- Học sinh luyện đọc diễn cảm.
- Học sinh thi đọc thuộc và diễn cảm bài thơ.
- Giáo viên nhận xét và nhận xét học trò.
- Cả lớp hát bài Hạt gạo làng ta.
- Trong bài thơ có những câu thơ, từ ngữ nào được lặp lại?
- Học sinh trả lời
- Giáo viên kết luận: Cách tác giả sử dụng lặp đi lặp lại một từ hay cụm từ chính là sử dụng biện pháp điệp từ điệp ngữ nhằm nhấn mạnh giá trị của hạt gạo. Đó là sự hội tụ tinh túy của đất trời, của mưa, gió, của hương sen và cả giọt mồ hôi của mẹ… từ đó tạo ra cảm xúc mạnh mẽ cho người đọc, người nghe.
Em hãy viết 1 đoạn văn ngắn khoảng 10 câu để nói những cảm nhận của mình về bài thơ.
- Các em làm vào vở Luyện tập chung, đầu tiết tập đọc tuần sau cô mời các chia sẻ.
- Tổng kết tiết học
Phân môn Tập đọc cung cấp các kiến thức văn học, kiến thức đời sống về con người, thiên nhiên. Các bài tập đọc là những văn bản với các thể loại khác nhau.
Nếu chỉ dạy với yêu cầu, mục đích của một tiết dạy tập đọc theo chương trình thì không thể hướng dẫn học sinh nắm bắt và hiểu hết giá trị nghệ thuật cũng như nội dung của văn bản nghệ thuật trong phân môn Tập đọc.
Do đó sẽ khó giúp các em cảm thụ hết cái hay, cái đẹp của bài tập đọc bởi một bài tập đọc chính là một văn bản nghệ thuật. Thiên nhiên và con người luôn là đề tài bất tận cho chúng ta khám phá. Vì vậy ở mỗi thể loại văn đều có vô số đề bài yêu cầu học sinh viết thành những bài văn khác nhau về tả cảnh, tả người…
Với học sinh tiểu học, có thể hiểu biết của các em còn hạn chế, sự tưởng tượng của các em chưa phong phú, có những cảnh các em chưa được biết đến, có những người các em chưa được tiếp xúc, có những con vật, cây cối, đồ vật các em chưa được nhìn thấy, nhưng tình yêu đối với cảnh vật xung quanh và mong muốn được bộc lộ ra bên ngoài tình cảm, cảm xúc, ý kiến cá nhân của các em thì luôn cần được chúng ta động viên, tôn trọng, bồi đắp.
Trách nhiệm hướng dẫn cho các em kỹ năng cảm thụ và khả năng diễn đạt là giáo viên, môi trường để thực hành các kỹ năng chính là các bài Tập đọc và các bài làm Tập làm văn ngay từ khi bắt đầu tiếp cận phân môn này.
Vì vậy, giáo viên tiểu học, bên cạnh việc rèn luyện khả năng đọc tròn vành rõ chữ, biết ngắt nghỉ câu đúng, hiểu được nội dung văn bản theo yêu cầu phổ thông lâu nay cần chú tâm bồi đắp khả năng cảm thụ để các em có thể diễn đạt ý nghĩ bằng chính ngôn ngữ và cảm xúc của bản thân.
Đây cũng chính là bước đầu bồi dưỡng tình yêu văn học, khả năng văn chương, một yêu cầu rất quan trọng trong qúa trình học tập làm việc sau này của các em.
Quả ngọt là kết quả của quá trình nỗ lực phấn đấu, hi vọng các em học sinh sẽ bước vào chương trình các cấp học tiếp theo bằng tình yêu và năng lực văn học được bồi đắp từ chính những bài Tập đọc nhẹ nhàng mà lý thú ở chương trình tiểu học.
Môn Tiếng Việt lớp 4, 5 hiện hành đang được phân chia thành các phân môn: Tập đọc, Tập viết, Chính tả, Luyện từ và câu và Tập làm văn. Mỗi phân môn bên cạnh chức năng chung của môn học thường đảm nhận một nhiệm vụ riêng. Phân môn Tập đọc nhằm hình thành và phát triển kỹ năng đọc đúng, trôi chảy và diễn cảm văn bản; hiểu được nội dung chính của văn bản, chủ yếu là nội dung tường minh; bước đầu hiểu được nội dung hàm ẩn như chủ đề, bài học rút ra từ văn bản đã đọc; Ghi chép được vắn tắt ý tưởng, chi tiết quan trọng vào phiếu đọc sách hoặc sổ tay; Đánh giá được giá trị nội dung, nghệ thuật của văn bản hoặc liên hệ được văn bản với cuộc sống; Biết tìm văn bản để tự đọc mở rộng và bước đầu biết ghi chép phản hồi (Ghi lại câu thơ yêu thích sau khi đọc; nêu nhân vật yêu thích và giải thích lí do vì sao yêu thích, tóm tắt lại câu chuyện đã đọc...). Cảm nhận được giá trị văn học, giá trị ngôn từ, các biện pháp nghệ thuật, các hình ảnh đẹp trong tác phẩm văn học là một trong những năng lực, phẩm chất giáo viên cần bồi đắp cho học sinh mà Công văn số 3799/BGDĐT GDTH đã nêu rõ.