Gửi bình luận
- Năm 2025, lần đầu tiên môn Tin học được đưa vào Kỳ thi tốt nghiệp THPT. Ông có lưu ý, đề xuất gì khi xây dựng đề thi với môn học này?
- Cũng như các môn học khác, lần đầu đổi mới cách tiếp cận xây dựng ngân hàng đề thi nên có nhiều thách thức, khó khăn cần quan tâm giải quyết. Môn Tin học lần đầu là môn thi tự chọn (bình đẳng như 9 môn học khác), chưa có trải nghiệm nhiều trong việc xây dựng ngân hàng đề thi nên khó khăn gấp bội. Các cấp quản lý giáo dục cần quan tâm đầu tư tăng cường đặc biệt cho môn Tin học.
Cụ thể, khó khăn lớn nhất là phải thay đổi nhận thức cho lãnh đạo, quản lý các cấp, thấm nhuần hơn nữa năng lực tin học là một trong các năng lực đặc thù của mọi môn học, cần có đối với mọi học sinh. Lâu nay bất cập ở chỗ, nhận thức và chủ trương có thể có, ai cũng thấy năng lực tin học tối cần thiết cho mọi người trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0; nhưng thực tế triển khai lại rất đáng quan ngại.
Tin học không là môn thi, không có trong tổ hợp xét thi tốt nghiệp nên bị coi là “môn phụ”, ít quan tâm. Tôi không hiểu vì lý do gì mà trong ngân hàng đề thi đánh giá năng lực để tuyển sinh hầu hết trường đại học không có câu hỏi nào về năng lực tin học, dẫu rằng đây là một trong những năng lực bắt buộc phải có đối với mỗi học sinh. Ngay cả gần 170 khoa, trường đại học có tuyển sinh ngành Công nghệ thông tin cũng không có môn Tin học trong các tổ hợp môn tuyển sinh.
Khoảng cách giữa định hướng, chủ trương đúng và sự thật về triển khai thực tế còn khá xa. Các bất cập nêu trên dẫn đến hệ lụy nhiều trường THPT hạn chế, thậm chí có trường không đưa môn Tin học vào các tổ hợp môn học để học sinh lựa chọn. Tình trạng này đáng báo động, bởi có thể dẫn đến một bộ phận học sinh cả cấp học THPT hoàn toàn không được học Tin học.
Cùng đó, nhiều năm qua, vấn đề thi kiểm tra đánh giá việc dạy và học môn Tin học chưa được thực hiện bài bản, có chất lượng như các môn học khác. Chuyên viên phụ trách môn Tin học và giáo viên Tin học ít có kinh nghiệm trong xây dựng ngân hàng đề, nay đòi hỏi phải cố gắng gấp bội.
Chương trình GDPT 2018 môn Tin học có nhiều đổi mới khá căn bản, cập nhật tính hiện đại, thay đổi cách tiếp cận, nên có thể nói ngân hàng đề thi hầu như chưa có, chưa có gì nhiều để kế thừa. Ví dụ, Chương trình GDPT 2006, lớp 12 chỉ có một chủ đề là “Cơ sở dữ liệu”; còn với Chương trình GDPT 2018, chủ đề này được dạy và học ở lớp 11.
Thay vào đó, Chương trình GDPT 2018 môn Tin học lớp 12 có 7 chủ đề hoàn toàn mới. Điều này là tất yếu vì Tin học phát triển nhanh, cần cập nhật kiến thức mới. Tuy nhiên, sự thay đổi này là thách thức không nhỏ để xây dựng ngân hàng đề thi theo định hướng mới.
Thêm nữa, dẫu rằng Chương trình GDPT 2018 xác định rõ ràng nội dung môn Tin học gồm 3 mạch kiến thức hòa quyện là: Học vấn số hóa phổ thông, Tin học ứng dụng (ICT), Khoa học máy tính (CS). Tuy nhiên không ít người cho rằng, năng lực tin học chỉ có kỹ năng sử dụng máy tính, tức chỉ có mạch kỹ năng học vấn số phổ thông (thực chất là tin học văn phòng), không quan tâm thích đáng đến mạch kiến thức Khoa học máy tính. Điều này cần quan tâm, nếu không sẽ ảnh hưởng đến chất lượng không chỉ việc dạy và học, mà còn thể hiện trong quá trình xây dựng ngân hàng đề thi.
Theo định hướng, đề thi tốt nghiệp cơ bản dựa theo chương trình lớp 12, trong khi ở lớp 10, 11 có nhiều chủ đề cốt lõi, nhiều thời lượng cho cả cấp học. Điều này đòi hỏi cần có trao đổi thảo luận rộng rãi để có sự thống nhất trước, quán triệt thấu đáo cho giáo viên, cán bộ quản lý, tránh thiếu nhất quán giữa các địa phương.
Do đó, việc cần là tập huấn cho giáo viên, cán bộ quản lý môn Tin học sâu, đúng trọng tâm hơn về Chương trình môn Tin học 2018 và cấu trúc đề thi tốt nghiệp môn Tin học. Ví dụ, tập huấn xây dựng ma trận đề, đặc tả đề thi cho một số chủ đề quan trọng, có nhiều tiết học, cách tạo đề trắc nghiệm khách quan sao cho có chất lượng.
- Cấu trúc đề thi chỉ có 2 dạng trắc nghiệm khách quan, chưa thi được thực hành Tin học trong Kỳ thi tốt nghiệp THPT. Vậy đề thi phải thiết kế thế nào để có thể khắc phục hạn chế, đánh giá được tốt nhất năng lực học sinh?
- Yêu cầu cần đạt trong chương trình GDPT chú trọng để học sinh làm ra sản phẩm thông qua thực hành, bài tập nhóm, dự án. Ở lớp 12, tổng thời lượng thực hành, làm sản phẩm cho định hướng Tin học ứng dụng (ICT) chiếm khoảng 50% và cho định hướng Khoa học máy tính (CS) khoảng 35%. Điều này đòi hỏi trọng số (tỷ lệ tiêu chí xét tốt nghiệp) đánh giá phải tương xứng.
Tôi quan niệm, ngân hàng đề phục vụ cả việc làm đề thi tốt nghiệp THPT và đánh giá thường xuyên, định kỳ sẽ có nhiều dạng thức khác nhau, không chỉ có 2 hoặc 3 dạng trắc nghiệm khách quan. Nên phủ hết các dạng thức khác, có tự luận, thực hành và cả dạng câu hỏi trắc nghiệm khách quan. Có thể cần chú trọng hơn đánh giá thường xuyên, định kỳ về sản phẩm làm được của học sinh.
Đối với môn Tin học, không đòi hỏi phải tốn kém kinh phí nhiều để làm ra sản phẩm. Thông qua làm sản phẩm phát triển được năng lực vận dụng, giải quyết vấn đề, phát triển khả năng sáng tạo, làm việc nhóm, giao lưu bạn bè rất hiệu quả. Kết quả thi tốt nghiệp THPT cũng chỉ là một tiêu chí để xét tốt nghiệp cho học sinh. Bởi vậy, không để cấu trúc đề thi tốt nghiệp chi phối quá mức sẽ ảnh hưởng đến chất lượng đánh giá thường xuyên, định kỳ, kéo theo việc xét tốt nghiệp thiếu toàn diện.
Cũng cần nói thêm rằng, câu hỏi trắc nghiệm khách quan cũng có thể đánh giá về thực hành, dù rằng chủ yếu ở mức biết, hiểu. Thêm nữa, trắc nghiệm khách quan cũng có thể đánh giá tư duy, năng lực sáng tạo, giải quyết vấn đề, dẫu rằng điều này là không dễ; người ra đề cần có kinh nhiệm, hiểu yêu cầu cần đạt trong chương trình thấu đáo, có hiểu biết tốt về nghiệp vụ xây dựng đề thi.
- Xin cảm ơn ông!
Ngân hàng đề thi chỉ bao gồm các câu hỏi với 2 dạng trắc nghiệm khách quan có hạn chế là khó đánh giá năng lực học sinh thông qua sản phẩm một cách hiệu quả. Tuy nhiên về cơ bản có thể đánh giá được nếu ngân hàng đề được xây dựng có chất lượng. Tất nhiên, xây dựng câu hỏi đáp ứng yêu cầu đòi hỏi có kiến thức kỹ năng nghiệp vụ tốt, chuyên tâm và trách nhiệm cao.
