Nguyên nhân của sự chuyển dịch này đến từ 2 phía. Đầu tiên phải kể đến sự thay đổi trong nhận thức của một bộ phận phụ huynh. Nhiều người không còn quá chú trọng đến việc con mình phải học giỏi và chỉ học những môn văn hóa mà đặt sự quan tâm đến phát triển hài hòa các kỹ năng khác, trong đó có ngoại ngữ. Với hạn chế về điều kiện cơ sở vật chất, đa số các trường THPT công lập khó có thể đáp ứng được đòi hỏi này.
Phía khác cũng cần nói đến sự chuyển mình ngoạn mục của các trường ngoài công lập. Phải thừa nhận rằng, nhiều trường được đầu tư lớn; bài bản; có triết lý đào tạo, giáo dục rõ ràng; sẵn sàng trả lương cao để thu hút đội ngũ giáo viên giỏi; sĩ số học sinh trên lớp thấp thuận lợi cho việc đào tạo cá thể hóa từng học sinh… Không chỉ các trường tư thục, hệ thống trung tâm giáo dục thường xuyên cũng có khởi sắc. Đơn cử như TP Hồ Chí Minh, thống kê của sở GD&ĐT cho thấy, tỷ lệ tốt nghiệp hàng năm của học sinh hệ giáo dục thường xuyên lên đến 95% - 98%; tỷ lệ đậu vào cao đẳng, đại học tại nhiều trung tâm dao động từ 50% - 70%... Việc học sinh có nhiều lựa chọn ngoài học trường công sau THCS và yên tâm với lựa chọn này đã góp phần giảm áp lực cho mỗi kỳ tuyển sinh đầu cấp.
Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận, sự thay đổi, chuyển dịch nói trên mới chủ yếu thấy rõ ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh. Nhiều tỉnh, thành khác, hệ thống trường ngoài công lập nói chung, trường THPT ngoài công lập nói riêng còn nhiều khó khăn. Quan điểm “chuột chạy cùng sào mới vào… dân lập” vẫn là định kiến ở nhiều phụ huynh. Do đó, không ít trường tư được đầu tư cơ sở vật chất tốt, khang trang nhưng bị lãng phí nguồn lực do chỉ tuyển sinh được số lượng học sinh rất thấp.
Hy vọng khó khăn sẽ được điều chỉnh dần, bởi nỗ lực đầu tư cả cơ sở vật chất và chuyên môn của khối ngoài công lập và thay đổi nhận thức của phụ huynh, học sinh. Sự chuyển mình, cạnh tranh lành mạnh giữa các trường ngoài công lập, thậm chí giữa trường khối công - tư là cần thiết cho phát triển; là động lực, áp lực để các nhà trường không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng.