Gửi bình luận
Theo thống kê của CNN, ít nhất 85 nhà khoa học đang làm việc tại Mỹ đã chuyển sang các viện nghiên cứu Trung Quốc kể từ đầu năm 2024.
Giới chuyên gia nhận định, xu hướng này có thể còn tiếp diễn khi Washington cắt giảm ngân sách nghiên cứu và siết kiểm soát nhân tài nước ngoài, trong khi Bắc Kinh lại tăng tốc đầu tư cho đổi mới sáng tạo trong nước.
Hiện tượng “chảy máu chất xám ngược” trên đang làm dấy lên lo ngại về khả năng lâu dài của Mỹ trong việc duy trì sức hút với giới khoa học toàn cầu. Điều này cũng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc cạnh tranh giữa hai cường quốc trong các lĩnh vực chiến lược như trí tuệ nhân tạo, chất bán dẫn, công nghệ sinh học hay máy tính lượng tử.
Trong nhiều năm, Trung Quốc đã kiên trì theo đuổi chiến lược thu hút nhân tài toàn cầu, đặc biệt là các nhà khoa học gốc Hoa từng du học và làm việc ở nước ngoài. Giờ đây, khi chính quyền Tổng thống Donald Trump thúc đẩy cắt giảm ngân sách nghiên cứu, tăng giá thị thực H1-B và thắt chặt giám sát các trường đại học, Bắc Kinh coi đây là “cơ hội vàng” để đón nhân tài.
Một chuyên gia “săn” nhân tài tại Trung Quốc cũng tiết lộ, số đơn đăng ký tham gia các chương trình tài trợ của chính phủ đã tăng đáng kể kể từ khi Mỹ siết chính sách thị thực.
Ở chiều ngược lại, nhiều nhà khoa học từng làm việc lâu năm ở Mỹ cũng đang trở về Trung Quốc. Đang làm việc tại Đại học Phúc Đán, GS Lu Wuyuan, nguyên giảng viên Đại học Maryland, Mỹ, cho biết: “Có sự gia tăng rõ rệt số lượng ứng viên xin việc từ nước ngoài. Đây là một xu hướng mạnh mẽ và có lẽ không thể đảo ngược”.
Không chỉ các viện nghiên cứu danh tiếng, nhiều trường đại học Trung Quốc công khai đăng tin mời gọi học giả quốc tế, kèm các ưu đãi hấp dẫn như tài trợ nghiên cứu, tiền thưởng, nhà ở và hỗ trợ gia đình. Các chương trình này thường gắn với quỹ trung ương dành cho “tài năng trẻ xuất sắc” là một phần trong chiến lược phát triển nhân tài lâu dài của Bắc Kinh.
Những nỗ lực trên diễn ra trong bối cảnh năng lực khoa học của Trung Quốc tăng nhanh. Nước này đã đạt nhiều thành tựu đáng kể như việc mang về mẫu vật đầu tiên từ vùng tối của Mặt trăng, dẫn đầu trong năng lượng tái tạo và truyền thông lượng tử, phát triển tên lửa siêu thanh. Gần đây, công ty startup công nghệ DeepSeek còn gây chú ý với chatbot được cho là sánh ngang mô hình của OpenAI nhưng có chi phí rẻ hơn nhiều lần.
Theo tạp chí Nature Index, các nhà khoa học Trung Quốc công bố số lượng bài nghiên cứu trên các tạp chí khoa học tự nhiên và sức khỏe cao hơn cả Mỹ. Một số trường như Thanh Hoa, Bắc Kinh hay Phúc Đán cũng đã lọt vào nhóm 50 đại học hàng đầu thế giới.
Dù vậy, các chuyên gia cho rằng, Trung Quốc vẫn còn khoảng cách lớn để trở thành cường quốc khoa học hàng đầu. Đơn cử, môi trường chính trị và chất lượng cuộc sống vẫn là yếu tố khiến nhiều nhà khoa học cân nhắc trước khi quyết định rời bỏ nước Mỹ.
GS Yu Xie, làm việc tại Đại học Princeton, Mỹ, nhận định: “Các trường đại học Trung Quốc xem những thay đổi tại Mỹ như một món quà. Họ đang đẩy mạnh mở rộng chương trình nghiên cứu và đào tạo ở mọi lĩnh vực”.
