Gửi bình luận
Hơn 10 năm đứng lớp ở xã Hồng Thái (Tuyên Quang), cô giáo Dương Kim Ngân vừa dạy học, vừa làm công tác “giữ học trò” giữa vùng núi còn nặng hủ tục tảo hôn
Trường Phổ thông dân tộc bán trú TH & THCS Hồng Thái nằm nép dưới chân những ngọn núi cao hơn 1.000m ở huyện Na Hang cũ, tỉnh Tuyên Quang - nơi mà mỗi sáng, sương phủ trắng sân trường và những đôi chân học trò người Dao, người Mông vẫn lấm bùn khi đến lớp. Con đường đến trường nhiều đèo dốc, thi thoảng lại sạt lở vì mưa lũ.
Ở đó, hơn 10 năm nay, cô giáo Dương Kim Ngân (sinh năm 1992) lặng lẽ bắt đầu mỗi ngày còn sớm hơn tiếng gà rừng và kết thúc muộn hơn ánh lửa trong gian bếp chiều tà.
Cô Ngân sinh ra và lớn lên tại Cao Bằng. Bố cô cũng từng là một nhà giáo. Sau khi tốt nghiệp Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên, cô Ngân về công tác tại Tuyên Quang và gắn bó với ngôi trường Hồng Thái từ đó tới nay.
10 năm dạy học ở Hồng Thái cũng là 10 năm cô Ngân kéo những đứa trẻ vùng cao vào môn toán.
Ngoài các buổi học chính khóa trên lớp, cô tập trung các em chưa nắm được kiến thức, kỹ năng cần đạt để học thêm buổi chiều. Cô cũng mở lớp ôn tập cho học sinh lớp 9 chuẩn bị thi vào lớp 10, nhằm giúp các em củng cố lý thuyết, rèn kỹ năng làm bài, chuẩn bị tốt cho kì thi chuyển cấp. Tất cả các lớp đều miễn phí.
Chia sẻ với phóng viên Dân trí, cô Dương Kim Ngân cho biết đa phần học sinh của cô đều có hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn. Muốn các em nỗ lực học tập thì thầy cô phải tìm mọi cách động viên, “dụ dỗ”.
“Các em yếu môn nào là sẽ tự ti ở môn đó. Mà khi các em tự ti thì các em càng học yếu. Vì thế, tôi phải làm mọi cách để các em lấy lại tự tin rằng mình cũng có thể học tốt môn toán.
Điều khiến tôi có thêm động lực là ánh mắt quyết tâm thay đổi của các em. Các em thực sự khao khát một tương lai tốt đẹp bằng con đường học tập. Tôi muốn nuôi dưỡng ở các em lòng tin ấy, rằng học tập sẽ giúp các em vượt núi băng rừng, bay cao bay xa”, cô Ngân bày tỏ.
Để dạy các học sinh yếu, cô Ngân dành nhiều thời gian soạn bài tập theo hướng gần gũi, ứng dụng thực tiễn với các mức độ từ dễ đến khó dần. Cô chọn cách giảng chậm rãi, ngôn ngữ ngắn gọn, dễ hiểu bởi phần đa các em là người dân tộc thiểu số, nói tiếng Việt như ngôn ngữ thứ hai.
Bất kể lúc nào các em làm đúng, dù phép tính rất dễ, cô cũng tranh thủ khen ngợi. Còn khi các em làm sai, cô khích lệ trò suy nghĩ và làm lại.
Đối với lớp 9, cô kèm sát học trò theo từng chuyên đề. Cứ 2-3 tháng, cô lại cho thi thử 1-2 bài để các em nhận biết những nội dung kiến thức còn yếu, phát hiện những lỗi hay mắc phải mà kịp thời sửa chữa.
“Tôi luôn nhắc nhở các em rằng, điểm số cao thấp không quan trọng, quan trọng là các em tiến bộ từng ngày và tự tin vào chính bản thân mình”, cô Ngân nói.
Bền bỉ nhiều năm, cô Ngân và các học trò vùng cao của mình đã gặt những mùa quả ngọt.
Trong 3 năm học liên tục từ 2021 đến 2024, chất lượng thi môn toán vào lớp 10 của học sinh Trường Phổ thông dân tộc bán trú TH & THCS Hồng Thái đều cao hơn điểm trung bình toàn tỉnh. Không ít học sinh thi đỗ vào các trường THPT có tiếng trong và ngoài tỉnh như Trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Tuyên Quang, Trường Phổ thông dân tộc nội trú THCS và THPT Na Hang, Trường Phổ thông vùng cao Việt Bắc, Trường Hữu nghị 80…
Ở Hồng Thái, thuyết phục một học sinh không lấy vợ, lấy chồng sớm đôi khi còn khó hơn dạy các em giải một bài toán nhiều bước. Nhiều em lớn lên trong những bản người Dao, người Mông, nơi chuyện lập gia đình sớm được coi như điều tự nhiên, còn việc học dài lâu lại là thứ xa xỉ.
Với cô Ngân, công tác tư vấn học sinh vì thế trở thành phần việc chiếm nhiều thời gian nhất ngoài giờ đứng lớp.
Những buổi trò chuyện với học sinh của cô Ngân thường bắt đầu bằng điều nhỏ nhặt, hỏi thăm chuyện gia đình, chuyện học tập, rồi từ tốn phân tích cho các em hiểu về độ tuổi kết hôn theo quy định pháp luật, hậu quả của việc rời trường quá sớm.
Cô nhắc đến những trường hợp tảo hôn có cuộc sống nhiều khó khăn, đồng thời giới thiệu cho các em những tấm gương học tập của người trong bản, nhờ tri thức mà tương lai rộng mở, trở về quê hương làm việc trong ngành y, ngành giáo dục…
Cùng lúc đó, để công tác tuyên truyền không chỉ trông vào nhà trường, cô Ngân xây dựng câu lạc bộ phòng chống tảo hôn. Mỗi tháng, câu lạc bộ sẽ sinh hoạt theo một chủ đề với hình thức phong phú như vẽ tranh, diễn tiểu phẩm, trả lời câu hỏi tình huống. Bên cạnh đó, cô cũng đào tạo và rèn cho học sinh kĩ năng nói, diễn giải, thuyết trình để các em thực sự trở thành tuyên truyền viên nhỏ tuổi về tảo hôn.
Các hoạt động này dần tạo cơ hội để học sinh tự đứng trước lớp, tự nói lên quan điểm của chính mình. Nhìn học trò tự tổ chức một buổi ngoại khóa, tự dựng pa-nô tuyên truyền, cô Ngân xúc động nhận ra những đứa trẻ của mình đã thực sự thay đổi và đang giúp nhau thay đổi.
Song để vượt qua rào cản tảo hôn, chỉ tuyên truyền thôi là chưa đủ. Trong nhiều trường hợp, đích thân cô Ngân phải đến nhà học sinh 5 lần 7 lượt, tìm đủ lí lẽ, hỗ trợ cả vật chất lẫn tinh thần mới có thể lay chuyển được phụ huynh.
Một trong những học sinh được cô Ngân giành thành công khỏi bàn tay của hủ tục tảo hôn là D. - cô bé người Mông xinh xắn mới 14 tuổi.
Một ngày đầu kỳ II lớp 9, D. bất ngờ xin nghỉ học với lý do muốn lấy chồng để giảm gánh nặng kinh tế cho bố mẹ. Gia đình D. có năm anh chị em, em là con cả. Nghe tin, cô Ngân lập tức bỏ hết công việc cùng các giáo viên khác tìm đến nhà D., gặp bố mẹ em để phân tích về hệ lụy pháp lý cũng như khó khăn mà cuộc sống tảo hôn có thể mang lại.
Cô Ngân thuyết phục hồi lâu thì gia đình D. đồng ý cho em quay lại trường. Nhưng 3 ngày sau đó, D. vẫn nghỉ học. Không an tâm, cô Ngân lại lên nhà, lần này với các học sinh cùng lớp D. Trước sự quyết liệt của cô giáo, bố mẹ D. đành nói thật rằng, họ không có tiền nuôi, phải cho D. ở nhà giúp bố mẹ một thời gian rồi gả đi. “Có người tới hỏi nó rồi".
Sợ mất học trò, cô Ngân báo cáo Ban giám hiệu để xin phát động một đợt quyên góp cho gia đình D. Ai có gì góp nấy, từ gạo, quần áo, đồ dùng, tiền mặt. Mục đích của việc quyên góp không phải là giải quyết cái khó, mà để gia đình thấy rằng nếu D. tiếp tục học, em sẽ không đơn độc.
Cuối cùng, bố mẹ D. cũng cảm động với chân tình từ thầy cô, nhà trường. D. trở lại lớp. Sau khi hoàn thành THCS, em theo học Trung tâm GDNN - GDTX Na Hang. Năm học 2023-2024, em tốt nghiệp THPT.
Với cô Ngân, những trường hợp như D. không ít. Trung bình mỗi năm, cô đi giành 5-6 học trò khỏi nạn tảo hôn. Những năm gần đây, trường Hồng Thái không còn học sinh bỏ học đi lấy vợ, lấy chồng, góp phần duy trì phổ cập giáo dục của toàn xã.
Hỏi cô Ngân về khó khăn nào mà cô còn giấu kín trong lòng, cô thành thật: “Đó là việc tôi đã dành quá nhiều thời gian, tâm trí cho học trò, cho trường lớp mà đôi khi bỏ bê gia đình mình”.
Trường Hồng Thái là trường bán trú, các em xa bố mẹ, sinh hoạt và học tập tại trường. Có hôm sau 4-5 tiết dạy buổi sáng, cô Ngân phải trực bán trú, không về nhà mà ở lại giám sát bữa ăn, giấc ngủ của học sinh. Khi các em ngủ trưa, cô mới kịp ăn vội gói mì hay chiếc bánh để chuẩn bị cho buổi dạy chiều. “Chúng tôi lo cho các em nhiều khi còn hơn lo cho con mình”, cô nói.
Dù vậy, điều khiến cô kiên trì chính là sự chăm ngoan và nỗ lực của học sinh. Mỗi lần thấy một em người Mông hay Dao đạt điểm cao, tự tin đứng trước lớp hay đỗ vào một ngôi trường mơ ước, cô lại vui sướng quên hết nhọc nhằn. Nó chứng minh rằng các em hoàn toàn có thể tiến xa như bất kỳ ai, nếu có điều kiện và niềm tin.
Trên trang cá nhân, cô Ngân để dòng chú thích: “Sống bình thường nhưng không tầm thường”. Đó vừa là lý tưởng sống của cô, vừa là kỳ vọng mà cô gửi đến học trò: Luôn nỗ lực vượt qua chính mình, vượt qua những dốc núi quen thuộc, để một ngày nào đó quay trở về, giúp đỡ những đứa trẻ ở Hồng Thái - nơi các em từng lớn lên.
