Có nhất thiết phải rèn chữ, rèn đọc cho trẻ trước khi vào lớp 1?

Một phụ huynh ở Hà Nội bắt đầu dạy con học chữ mỗi tối từ 6 tháng trước khi bé vào lớp 1. Chị cho biết, lo sợ con không bắt kịp các bạn, chị đã thay đổi nếp sinh hoạt của cả gia đình để rèn cho con thói quen ngồi học, ngủ đúng giờ. Nhiều phụ huynh khác cũng tìm mọi cách để cho con “chạy đà” trước khi bước vào lớp 1, như đăng ký học lớp tiền tiểu học, mua sách luyện chữ, học toán trước chương trình... Tâm lý sợ con bị tụt lại phía sau đã khiến không ít cha mẹ nôn nóng chuẩn bị học hành thay vì tâm thế.

Trong nhiều diễn đàn phụ huynh, không ít người vẫn giữ quan điểm nên cho trẻ học chữ trước. Một phụ huynh chia sẻ trên mạng xã hội: “Vào lớp 1, bạn nào cũng biết chữ, riêng con mình chưa biết thì rất thiệt thòi”. Tuy nhiên, cũng có không ít cha mẹ phản bác lại điều này và khẳng định rằng mỗi đứa trẻ có tốc độ phát triển riêng. Việc ép học trước không chỉ khiến con áp lực mà còn ảnh hưởng đến niềm vui đến trường. Một phụ huynh cho biết, con gái chị không đi học hè, khi vào lớp 1 vẫn chưa thuộc bảng chữ cái nhưng sang học kỳ hai lại tiến bộ rõ rệt.

Từ góc nhìn chuyên môn, các giáo viên tiểu học cho rằng cha mẹ hoàn toàn có thể giúp con làm quen với mặt chữ, các con số thông qua trò chuyện, đọc sách, chơi trò chơi – nhưng không nên dạy học theo kiểu học thuộc, học viết nghiêm túc. Giáo viên của một trường tiểu học có tiếng ở TP.HCM cảnh báo việc phụ huynh dạy chữ theo kinh nghiệm riêng có thể không đúng kỹ thuật viết chuẩn theo chương trình lớp 1. Điều này khiến giáo viên phải mất thời gian sửa sai, như cầm bút sai tư thế hoặc viết không đúng nét. Việc này tưởng nhỏ nhưng có thể ảnh hưởng lâu dài đến khả năng học tập của trẻ.

Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng trẻ được học chữ, học toán trước khi vào lớp 1 có thể đạt kết quả tốt hơn trong năm học đầu tiên. Tuy nhiên, sang đến lớp 2, lợi thế này không còn rõ rệt, thậm chí đến lớp 3, một số trẻ từng học sớm lại có biểu hiện mất hứng thú, thiếu tập trung, kết quả học tập giảm sút. Nếu học sinh đã biết hết bảng chữ cái, đọc thông viết thạo từ trước sẽ dễ sinh ra tâm lý “biết rồi”, không hứng thú học nữa, gây khó khăn cho cả giáo viên lẫn học sinh trong việc tiếp thu kiến thức mới.

Các chuyên gia nhấn mạnh rằng điều cần học trước không phải là chữ hay số, mà là kỹ năng sống. Trẻ cần được rèn luyện kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tự phục vụ, thói quen sinh hoạt và sự sẵn sàng tâm lý để bước vào môi trường học tập mới. Những kỹ năng này giúp trẻ tự tin, hòa nhập và có tâm thế học tập chủ động, tích cực.

Nhiều phụ huynh hiện nay đang vô tình “làm giúp” công việc của giáo viên lớp 1 bằng cách dạy trước chương trình. Không ít trẻ vào lớp 1 đã hoàn thành gần hết học kỳ I trước khi chính thức đi học. Điều này có thể khiến trẻ không còn động lực học trên lớp, trong khi những kỹ năng cơ bản như cầm bút đúng, đi vệ sinh, hoặc xếp hàng lại bị bỏ qua. Có trẻ đọc thông viết thạo nhưng khi giao cho cô giáo lại cần hỗ trợ cả việc đi vệ sinh – điều tưởng chừng như đơn giản.

Thế hệ học sinh hôm nay có khả năng tiếp thu nhanh hơn, nhưng cũng rất cần được phát triển toàn diện về tâm lý, xã hội và thể chất. Vì vậy, việc học trước không sai, nhưng không nên là áp lực. Thay vào đó, cha mẹ hãy là người bạn đồng hành cùng con, giúp con yêu thích việc học, phát triển kỹ năng sống và có sự chuẩn bị tinh thần vững vàng khi bước vào lớp 1.