Cúc họa mi

Tiếng Mai trầm trầm:

- Nó đi rồi, anh Hòa bảo: Con bé sao hiểu anh đến thế! Nó biết anh nhớ như đói khát họa mi sông Hồng. Nó ít thời gian mà vẫn ra đấy kiếm về cho anh. Nó tiếp sức cho anh!

Rồi giọng Mai đến lạ:

- Mà này! Cậu thấy lạ lùng không? Anh Hòa nằm viện 11 ngày nữa kể từ ngày con bé về thăm thì bác sĩ nói nhỏ với mình thời gian của anh không còn nhiều, gia đình định liệu. Mẹ con mình bàn nhau đưa anh về nhà, nói với anh là bệnh anh ổn định, về điều trị ngoại trú.

Thật ra anh đã biết rồi, gan không nói thôi. Anh rất vui, đồng ý. Về đến nhà, chúng mình nhìn bình họa mi trên bàn anh vẫn tươi nguyên! 11 ngày đấy! 11 ngày không thay nước mà không một bông héo, một lá úa! Anh bảo: “Diệu kỳ! Hoa nghĩa tình, hoa đợi người!”.

Và cậu biết không! Diệu kỳ của hoa cũng là diệu kỳ của sức khỏe anh! Tưởng bệnh viện trả về là ngày một, ngày hai anh phải ra đi thì anh vượt qua được hơn một năm đấy, mà không phải nằm một chỗ đâu, vẫn đi lại và đọc sách, vẫn cùng vợ con làm việc nhà! Mùa cúc họa mi năm sau, con chúng mình còn đưa bố mẹ ra ghềnh đá sông Hồng thưởng ngoạn họa mi.

Chúng tôi đang trò chuyện thì nghe tiếng xe máy ngoài sân. Mai nhìn ra:

- Vừa nhắc đến con bé thì con bé đến!

Cô gái bước vào nhà, lễ phép chào chúng tôi. Chưa kịp hỏi bạn tôi về tuổi Lê nhưng nhìn cô, tôi đoán Lê cũng xấp xỉ 50. Lê gọn gàng, giản dị, xinh xắn. Tôi yêu nhất đôi mắt. Đôi mắt Lê toát lên sự dịu dàng, thân thiện.

Nghe Mai giới thiệu tôi với Lê, Lê nhìn tôi cười hiền lành:

- Dạ cô! Con nghe u con nói nhiều về cô, nay con mới được gặp cô ạ!

Tôi vui vẻ:

- Cô trò nhà này gọi nhau gần gũi nhỉ?

Cô gái lại cười:

- Cả lớp con gọi u con thế ạ! Trong giờ gọi cô, xưng con. Ngoài giờ là u, con. Mà cả trường, khóa trước con, khóa sau con đa phần gọi thế! Tự nguyện và tự nhiên ạ! Vì cô như người mẹ của chúng con, người mẹ giữ nguyên nét đẹp xưa ạ!

Tôi thiện cảm nhìn Lê, chợt nghĩ tới sự ồn ào vừa rồi về chuyện phê phán thầy cô gọi trò là con.

Lúc Mai có việc đi cùng con trai tôi ra ngoài, còn hai cô cháu, tôi có dịp nói riêng với Lê:

- Cô nghe cô Mai con nói chuyện con, nhất là chuyện những bông cúc họa mi con tặng chồng cô ấy.

Lê cười bẽn lẽn:

- Dạ cô! Không có gì cô ạ! Chúng con trò cũ của cô con, ai cũng làm thế! Chỉ là con thay các bạn thôi.

- Nhưng mà sao con biết sở thích của bác Hòa về họa mi ven sông Hồng?

Lê nhỏ nhẹ:

- Là học sinh u, tới mức thân thiết, u con kể con nghe chuyện tình của u và chú. Con để ý chút là con biết chú chỉ thích họa mi sông Hồng!

Tôi tò mò:

- Chắc con học Văn giỏi?

Lê cười:

- Không cô ạ! Còn dốt nữa ạ. Mới học cô Mai, con bị hai điểm làm văn kém liền. Bài viết đã nông cạn, câu lại nhiều què cụt. Nhưng mà con vẫn không ngại mở bài mình bị cho điểm kém ra xem. Thậm chí mở vở luôn và còn tủm tỉm cười. Cô biết vì sao không? Vì cô Mai bắt lỗi, chữa lỗi bằng thơ. Hì hì... Chẳng hạn:

“Có “nếu” lại chẳng có “thì”

Em viết như thế, câu què nhé em!”

Hay là câu nào thiếu chủ ngữ, cô đánh dấu rồi phê:

“Mới có trạng ngữ em ơi!

Em cất chủ ngữ đâu rồi? - Câu sai!”

Đại để là thế! Tỉ mỉ và nghiêm khắc nhưng cô không làm chúng em sợ.

Tôi cười thích thú. Lê nói tiếp:

- Cho đến bài làm văn thứ 3 thì em được điểm 5. Em vui như mình được 9, 10. Em nghĩ thì ra mình học văn không đến nỗi nào! Em không ngại, không chán học văn nữa. Nhưng sau đó, cô gọi em đến, ngồi đọc chữa bài cho em. Vẫn tỉ mỉ, kỹ càng. Ơ sao vẫn nhiều lỗi thế mà không đỏ lòe chữ đỏ đánh dấu? Mà sao cô vẫn cho 5?

Tôi nhớ nhanh có lần Mai viết cho tôi: Mình còn cho điểm hướng tương lai. Bài nào nó cũng bị kém, chấm đúng là... đúng, là trò chán học ngay, gạch xóa chi chít trên bài làm chúng xấu hổ. Có thể mình chấm không đúng đáp án một hai bài kiểm tra, rèn luyện thường (không phải bài thi) theo hướng có lợi cho học sinh để nó không bi quan. Nhưng mà giấu ngay cả với nó, để nó không nghĩ mình ban ơn.

Tôi vẫn nghe tiếng Lê:

- Con nhận ra thiếu sót của mình, cả những ý đúng mà con nói không ra, nói ra không rõ cô ạ. Con tiến bộ dần. Con kính trọng, biết ơn và gần gũi u con, rồi chú và cả người trong nhà u con từ ngày ấy, việc ấy cô ạ! Được cái, không chỉ cô mà cả chú và các con u con đều quý con.

Tôi gật đầu:

- Thì ra là thế! Một việc làm nhỏ nhưng trách nhiệm thật của nhà giáo nhiều khi ảnh hưởng rõ ràng, sâu đậm tới tình cảm và đời sống của trò, con nhỉ?

Lê nhìn tôi, ấm áp:

- Thưa cô! Vâng ạ! Khi con được phân công lên miền núi nhận công tác, con phân vân. Con gặp chú, chú cầm cành hoa họa mi trên tay bảo con: Con xem này, mọc ghềnh đá nên cành hoa thật phóng khoáng, lá thật xanh, cánh thật trắng, nhụy thật vàng. Đẹp con nhỉ? Hình như chú biết tâm trạng con. Con nhận quyết định và có ngày hôm nay.

Tôi trìu mến ngắm cô trò cũ của bạn mà liên tưởng tới đóa cúc họa mi. Lê thực sự là một đóa họa mi ghềnh đá sông Hồng.

Bắc Giang, tháng 5/2022