Học viện Tài chính trong năm 2021 cũng thông báo tuyển sinh theo đơn đặt hàng 100 chỉ tiêu với nhiều nhóm ngành đào tạo như: Tài chính ngân hàng, Ngôn ngữ Anh, Kế toán, Hệ thống thông tin quản lý. Tương tự, năm 2021, Trường ĐH Y Dược Cần Thơ cũng được ngành Y tế tỉnh Bạc Liêu đặt hàng đào tạo ngành Y Đa khoa 15 chỉ tiêu. Ngưỡng điểm để xét tuyển vào là 26 điểm.
Tuy vậy, trong số nhiều trường thông báo tuyển sinh diện đào tạo theo đơn đặt hàng (chắc chắn có việc làm sau tốt nghiệp) không ít đơn vị vẫn tuyển không đủ chỉ tiêu. Theo ông Trần Anh Tuấn - Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TPHCM nguyên nhân đến từ chính sách cam kết chưa rõ ràng của các đơn vị đặt hàng.
“Thực tế, nhiều địa phương khu vực Tây Nguyên, Tây Bắc khan hiếm nhân lực khối nông, lâm nghiệp, môi trường. Nhưng các chính sách lương, đãi ngộ cho nhân lực nhóm ngành trên trong thực tế vẫn khá thấp, không thỏa mãn và đáp ứng được đòi hỏi của người học nên không tham gia. Cụ thể, một sinh viên theo học dạng đặt hàng chuyên ngành Bảo tồn đa dạng sinh học hay Quản lý rừng bền vững, sau 4 năm tốt nghiệp phải về vùng xa công tác với mức lương chỉ từ 5 - 7 triệu đồng/tháng thì rất khó để hút người học”, ông Tuấn phân tích.
Tránh vết xe đổ
Đào tạo theo đơn đặt hàng ngoài việc bám sát nhu cầu nhân lực thực tế từng nhóm ngành nghề mà các địa phương cần, cái được của hình thức này theo chuyên gia chính là giảm nguy cơ thất nghiệp.
Tuy nhiên, theo ThS Phạm Thái Sơn - Giám đốc Truyền thông & Tuyển sinh Trường ĐH Công nghiệp Thực phẩm TPHCM, để tránh tình trạng người được “cử” đi học sai đối tượng như chính sách cử tuyển trước đây, đơn vị đặt hàng cần ký hợp đồng và cam kết sử dụng lao động. Địa phương phải công khai tất cả điều khoản như đối tượng được tuyển, lương bổng, chế độ ưu tiên khi làm việc và nghĩa vụ người được cử đi học. Khi điều khoản giữa 2 bên cam kết rõ ràng thì thực hiện hợp đồng sẽ thuận lợi, tránh rắc rối khó giải quyết về sau.
Cho rằng mô hình cử sinh viên đi học theo đơn đặt hàng của địa phương về bản chất không mới. Trước đây, sinh viên các khu vực vùng sâu, vùng xa cũng đã đi học theo hệ cử tuyển.
“Khi chúng ta thực hiện mô hình tương tự, cần nhìn lại và đánh giá về hiệu quả của những mô hình đã thực hiện trước kia xem mặt được và chưa được để tránh những điều không tốt. Đặc biệt, khi đào tạo theo đặt hàng, cần có phương án đảm bảo chất lượng, bình đẳng giữa các nhóm sinh viên; địa phương cần cam kết việc làm, sử dụng lao động ra sao. Tránh trường hợp nhiều nhân lực chất lượng cao khi đi học ở nước ngoài về lại bị xếp vào vị trí không phù hợp” - TS Phạm Hiệp - Giám đốc nghiên cứu, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển giáo dục Edlab Asia nói.