Gửi bình luận
Kế thừa thành quả Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII, Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI; mục tiêu, hệ thống các nhiệm vụ giải pháp của Nghị quyết 29 sát với thực tiễn giáo dục và điều kiện kinh tế - xã hội Việt Nam trong bối cảnh phát triển, ngày càng hội nhập sâu rộng với nền kinh tế thế giới. Vì vậy, thực hiện Nghị quyết thuận lợi và mang lại nhiều hiệu quả. Việc Ban Bí thư tổng kết 5 năm để ra Kết luận số 51-KL/TW tiếp tục khẳng định chủ trương đổi mới theo Nghị quyết 29 đã thể hiện điều đó.
Nghị quyết 29 được xây dựng, tổ chức thực hiện đã phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc; kết hợp giữa yếu tố truyền thống và hiện đại, giữa bảo tồn và phát triển.
Sự vào cuộc đồng bộ, thống nhất của cả hệ thống chính trị. Từ Trung ương, Quốc hội, Chính phủ đến địa phương qua các nghị quyết, chương trình hành động, đề án để triển khai. Hệ thống luật pháp, thể chế quản lý Nhà nước được ban hành và chỉ đạo tổ chức thực hiện kịp thời, đồng bộ, tạo điều kiện cho sự nghiệp đổi mới GD-ĐT phát triển, đạt nhiều thành quả.
Từ khát vọng được đề ra trong mục tiêu, sự nghiệp đổi mới đã nhận được sự đồng lòng của người dân và xã hội, ủng hộ của các tổ chức quốc tế.
Vai trò của Nhà nước đã thay đổi đáng kể, từ trực tiếp triển khai kế hoạch giáo dục theo cơ chế bao cấp toàn diện, chuyển sang thực hiện quản lý Nhà nước về giáo dục, tập trung ban hành hệ thống các luật, văn bản dưới luật, cơ chế, chính sách phát triển GD-ĐT. Từng bước tách quản lý Nhà nước với quản lý cơ sở GD-ĐT. Đây cũng là thay đổi quyết định thành quả của mục tiêu đổi mới.
 |
GS.TS Phạm Hồng Quang. |
Gần 10 năm thực hiện Nghị quyết 29 của Đảng, giáo dục ĐH đã đạt nhiều thành tựu lớn. Đầu tiên là nhận thức mới của cả hệ thống chính trị về giáo dục, đặc biệt là làm thay đổi về ý nghĩa, giá trị của giáo dục ĐH với sự phát triển quốc gia. Nghị quyết của Đại hội XIII của Đảng (2020) xác định 3 đột phá chiến lược.
Thứ nhất: Hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển, trước hết là thể chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa… Thứ hai: Phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao… Thứ ba: Xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại… chú trọng phát triển hạ tầng thông tin, viễn thông, tạo nền tảng chuyển đổi số quốc gia, từng bước phát triển kinh tế số, xã hội số.
Trong chính sách của Chính phủ (kể cả với chính quyền địa phương) đã thực sự coi giáo dục ĐH là nhân tố quyết định đến chất lượng tăng trưởng kinh tế, ổn định xã hội. Càng ngày chúng ta nhận ra việc sở hữu giá trị trí tuệ mới là sở hữu quan trọng và bền vững. Các nghị quyết của Quốc hội đã dựa trên những luận cứ khoa học, thực tiễn để hoàn thiện chính sách pháp luật ở tầm vĩ mô. Doanh nghiệp (đặc biệt là doanh nghiệp lớn) cũng có những thay đổi trong chính sách sử dụng nhân lực, đầu tư cho giáo dục ĐH. Đó chính là “cú huých” của thị trường lao động, tác động mạnh đến sự thay đổi của giáo dục ĐH. Nhận thức của người dân về giáo dục ĐH thực chất hơn, coi trọng ý nghĩa, giá trị đem lại ánh sáng trí tuệ, văn hóa, nền tảng học vấn rộng trong xã hội luôn thay đổi…
Luật Giáo dục 2019 và Luật Giáo dục ĐH (sửa đổi) đã đem lại “sinh khí” mới cho giáo dục ĐH. Có thể kể đến 2 điểm chính: Luật Giáo dục tại Điều 2 có thay đổi rất quan trọng là “mục tiêu giáo dục là phát triển toàn diện con người…”. Với giáo dục ĐH, thay đổi bản chất, ý nghĩa lớn là tự chủ ĐH với 3 nội dung chính gồm chức năng sáng tạo - chức năng quan trọng nhất của nhà trường - được khai mở.
Tự chủ ĐH là điểm then chốt để nâng cao chất lượng đào tạo, phục vụ cộng đồng. Đây là tư tưởng cốt lõi của Luật số 34, chỉ hơn 3 năm thực hiện đã đạt nhiều kết quả khả quan. Tự chủ ĐH là cuộc cách mạng về chính sách, đột phá, thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, tiếp tục thực hiện Nghị định số 16/2015/NĐ-CP nhằm hoàn thiện các quy định về cơ chế tự chủ ĐH và mở rộng quyền tự chủ cho các trường.
Với 3 trụ cột: Tổ chức bộ máy, nhân sự, tài chính đã thúc đẩy các trường chủ động hơn, có cơ hội đánh giá nhìn nhận toàn diện mình hơn; đặc biệt chủ động chỉ ra hạn chế, khiếm khuyết, rào cản để vươn dậy. Đây cũng là thách thức rất lớn với các trường trong quá trình xây dựng hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, tổ chức thực hiện, trách nhiệm giải trình, đánh giá, hoàn thiện các mặt hoạt động của nhà trường.
Điểm sáng của tự chủ ĐH còn ở các kết quả: Tư duy mới về quản trị ĐH, mở rộng hệ thống và các quan hệ, chất lượng chuyên môn học thuật, bộ máy tinh gọn, tài chính hiệu quả. Về quản lý, có sự đồng bộ về quản lý ngành. Ví dụ: Nghị định 116/NĐ-CP quy định về chính sách hỗ trợ học phí với sinh viên sư phạm; Thông tư 17/BGDĐT về chuẩn chương trình đào tạo giáo dục ĐH… Chỉ với 2 điểm này đã thể hiện rõ quan điểm: Không thị trường hóa giáo dục, phát triển giáo dục trong bối cảnh kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Kết quả đáng chú ý khác còn thể hiện ở sức sáng tạo trong phát triển chương trình và nghiên cứu, chuyển giao khoa học công nghệ, công bố quốc tế tăng mạnh, xếp hạng quốc tế nhiều trường… được nâng lên rõ rệt. Giảng viên, sinh viên đã có bước tiến về chất lượng, nhân cách. Nguồn nhân lực được đào tạo từ các trường ĐH đóng góp lớn đối với sự phát triển bền vững của đất nước.
Thiết chế đổi mới căn bản, toàn diện đã được thực thi trong hệ thống giáo dục ĐH. Hệ thống giáo dục ĐH được quy hoạch gắn với mục tiêu chất lượng. Hệ thống bên trong của giáo dục ĐH được kiện toàn… Sức hấp dẫn của giáo dục ĐH không những bảo đảm giá trị văn hóa - phát triển bền vững quốc gia mà còn có sức hút với sinh viên quốc tế… Xã hội đã có niềm tin sâu sắc hơn về đóng góp của giáo dục ĐH với phát triển cộng đồng và sẵn sàng đầu tư phát triển.
