Bà Trương Thị Huyên - Trưởng phòng Dân tộc huyện Mường Lát cho biết, nhiều nguyên nhân dẫn tới nạn tảo hôn, nhưng gốc rễ vấn đề bởi đời sống đồng bào khó khăn, giao thông chia cắt, ít được tiếp cận thông tin bên ngoài… Những hạn chế này dẫn tới tư tưởng, suy nghĩ của bà con bó hẹp. Cùng đó, nhiều phong tục lạc hậu vẫn tồn tại, “ăn sâu bám rễ” trong tiềm thức người dân. Đẩy lùi tảo hôn vẫn là “cuộc chiến” dài lâu.
“Điều quan trọng nhất làm sao thay đổi được tư duy, nhận thức của bà con, giúp họ có góc nhìn đúng đắn về hôn nhân gia đình. Đây sẽ là giải pháp căn cơ thay đổi cách nghĩ, cách làm của đồng bào…”, bà Huyên bộc bạch và cho biết thêm, năm 2022, UBND huyện đã ban hành kế hoạch thực hiện giảm thiểu tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn.
Theo đó, Phòng Dân tộc đã phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức nhiều buổi tuyên truyền, nói chuyện ngoại khóa về giảm thiểu tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống tại các Trường PTDTBT - THCS Trung Lý, Trường PTDTBT - THCS Mường Lý, Trường THCS Quang Chiểu với hàng nghìn học sinh và phụ huynh tham gia.
Phòng đồng thời chủ trì, phối hợp với các phòng, đơn vị cấp huyện tham mưu triển khai tổ chức nhiều hội nghị phòng ngừa hủ tục tảo hôn tại 8 xã, thị trấn với thành phần tham gia gồm Bí thư chi bộ, trưởng bản, khu phố, người có uy tín, Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, ban công tác mặt trận và đoàn thể cấp xã, thị trấn....
“Thành công bước đầu trong nỗ lực xóa bỏ hủ tục, đó là nhận thức của phần lớn người dân đã nâng lên. Nhiều học sinh nữ và các chị em ý thức được mặt trái của hủ tục. Tình trạng hôn nhân cận huyết thống cơ bản được loại bỏ, song nạn tảo hôn vẫn tồn tại…”, bà Huyên cho biết.
Theo số liệu từ Phòng Dân tộc huyện Mường Lát, giai đoạn 2011 - 2016, địa phương có 14 trường hợp hôn nhân cận huyết thống. Giai đoạn 2016 - 2022, có 153 trường hợp tảo hôn, không còn hôn nhân cận huyết thống. Năm 2022, có 78/670 cặp kết hôn là tảo hôn, không còn trường hợp hôn nhân cận huyết thống. Tuy nhiên, trên thực tế, con số này cao hơn bởi các cặp vợ chồng tảo hôn không báo cáo chính quyền. Nhiều trường hợp vi phạm, bị xử phạt hành chính nhưng chưa đủ tính răn đe.
Bà Huyên khẳng định, cần có sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, đặc biệt đội ngũ những người làm giáo dục để xóa bỏ hủ tục. Nhà trường, thầy cô tuyên truyền, giải thích cho học sinh về vấn đề tảo hôn, hôn nhân cận huyết rất hiệu quả bởi họ có hiểu biết, gần gũi học sinh, hơn thế các em thường nghe lời và làm theo những điều thầy cô dạy bảo.
“Ngoài giải pháp đang thực hiện, Phòng Dân tộc sẽ tham mưu cho UBND huyện chỉ đạo các xã tiến hành một số biện pháp có tính răn đe như xử phạt hành chính. Thậm chí, cần truy tố hình sự, nếu có yếu tố vi phạm Luật Hôn nhân và Gia đình, nhằm từng bước đẩy lùi, tiến tới chấm dứt hoàn toàn nạn tảo hôn ở Mường Lát...”, bà Huyên thông tin.
Ngày 14/4/2015, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 498/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2015 – 2025”. Đây được xem như quyết tâm của Đảng, Nhà nước trong việc nâng cao chất lượng dân số; cấp thiết yêu cầu các cấp, ngành từ Trung ương đến địa phương tập trung thực hiện hiệu quả công tác phòng, chống, giảm thiểu tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống vùng dân tộc thiểu số.