ĐH Quốc gia TP.HCM thí điểm đào tạo tiến sĩ theo chuẩn quốc tế, có thể hoàn thành trong 2 năm

Theo quy chế thí điểm vừa được ban hành, chương trình đào tạo tiến sĩ tại ĐH Quốc gia TP.HCM sẽ được tổ chức theo hai hình thức. Một là phương thức nghiên cứu chuyên sâu toàn thời gian, trong đó nghiên cứu sinh cần hoàn thành tiểu luận tổng quan, các chuyên đề và luận án trong vòng 12 tháng kể từ ngày nhập học. Trong quá trình này, nghiên cứu sinh phải là tác giả chính của ít nhất ba bài báo khoa học hoặc báo cáo hội nghị quốc tế, được công bố trên các tạp chí thuộc danh mục Web of Science hoặc Scopus (hoặc tương đương), trong đó có ít nhất một bài được xếp hạng Q2 trở lên. Hình thức thứ hai là kết hợp nghiên cứu khoa học với học các học phần trong chương trình đào tạo, theo đúng quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đồng thời phải đáp ứng thêm các yêu cầu công bố khoa học do từng trường trực thuộc quy định cụ thể.

Một điểm đổi mới nổi bật trong quy chế là nghiên cứu sinh có thể được bảo vệ luận án tiến sĩ trước thời hạn nếu đạt thành tích học tập và nghiên cứu xuất sắc. Tổng thời gian tối thiểu để hoàn thành chương trình vẫn được giữ ở mức 2 năm. Ngoài ra, nếu nghiên cứu sinh là tác giả chính của ít nhất ba công bố khoa học thuộc danh mục quốc tế có uy tín như Web of Science hoặc Scopus, trong đó có một bài Q2 trở lên, đồng thời nội dung các công bố phù hợp với đề tài nghiên cứu và luận án, thì sẽ được miễn quy trình phản biện độc lập. Các trường đại học thành viên có trách nhiệm thẩm định mức độ phù hợp giữa các bài báo với nội dung luận án trên cơ sở đề xuất của hội đồng chuyên môn và báo cáo về Đại học Quốc gia TP.HCM.

Song song với các yêu cầu chuyên môn, ĐH Quốc gia TP.HCM sẽ tăng cường các tiêu chuẩn về liêm chính học thuật và trách nhiệm giải trình. Trong trường hợp cần thiết, nghiên cứu sinh có thể được yêu cầu giải trình nội dung liên quan đến tính trung thực trong học thuật trước các bên liên quan. Những thông tin này cũng sẽ được công khai trên website chính thức của từng trường.

Việc triển khai thí điểm chương trình tiến sĩ theo chuẩn quốc tế là bước đi đột phá, hướng đến mục tiêu mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng đào tạo và từng bước đưa mô hình đại học nghiên cứu của Việt Nam tiệm cận các chuẩn mực toàn cầu.

Tại các đại học hàng đầu khu vực như Đại học Thanh Hoa (Trung Quốc), Đại học Quốc gia Singapore hay Đại học Tokyo (Nhật Bản), nghiên cứu sinh tiến sĩ chiếm tỷ trọng lớn trong các hoạt động khoa học công nghệ. Ví dụ như tại Đại học Thanh Hoa, nghiên cứu sinh chiếm tới 51% số lượng học viên sau đại học và 38% quy mô toàn trường – yếu tố quan trọng giúp trường duy trì vị trí cao trên các bảng xếp hạng đại học quốc tế.

Mặc dù những năm qua công tác đào tạo tiến sĩ tại ĐH Quốc gia TP.HCM đã có nhiều cải tiến, nhưng vẫn còn tồn tại không ít bất cập. Thời gian đào tạo kéo dài từ 5 đến 7 năm, quy trình đào tạo còn mang nặng tính hành chính, chưa đủ linh hoạt để thu hút người học. Ngoài ra, nhiều nghiên cứu sinh vừa học vừa làm, ảnh hưởng đến chất lượng nghiên cứu, trong khi đội ngũ giảng viên đầu ngành vẫn thiếu ở một số lĩnh vực, mức độ quốc tế hóa chưa cao và sự gắn kết giữa đào tạo với nghiên cứu còn hạn chế.

Chương trình thí điểm lần này nhằm chuyển đổi từ mô hình quản lý hành chính sang quản trị kiến tạo, tạo khung pháp lý chung để các trường chủ động xây dựng quy định chi tiết và phát huy vai trò của hội đồng chuyên môn. Đây được kỳ vọng là nền tảng để nâng cao năng lực đào tạo nhân lực trình độ cao và khẳng định vai trò tiên phong của ĐH Quốc gia TP.HCM trong đổi mới giáo dục đại học tại Việt Nam.