Đừng để học sinh “không biết, chưa nghe” đến tổ tư vấn tâm lý học đường

Không ít tổ tư vấn tâm lý học đường... lập cho có

Theo ông Nguyễn Trọng Hoàn, Chánh Văn phòng Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Nghệ An, trong những năm qua, phòng chống bạo lực học đường luôn được ngành đặc biệt quan tâm với nhiều giải pháp đồng bộ.

Sở GD&ĐT Nghệ An phối hợp Công an tỉnh triển khai mô hình “Giáo dục ý thức chấp hành pháp luật và kỹ năng sống trong các trường học” đến 1.517/1.517 trường học trên toàn tỉnh.

Đặc biệt, trong thời gian qua, lực lượng công an các địa phương cùng chính quyền thực hiện kiểm tra an ninh các trường học trên địa bàn. Các cuộc kiểm tra chỉ thông báo trước cho ban giám hiệu nhà trường 30 phút, nhằm phát hiện các vật dụng nguy hiểm học sinh mang theo, ngăn chặn các nguy cơ bạo lực trong trường học.

“Trên bình diện chung, bạo lực học đường có giảm nhưng vẫn đang xảy ra. Để chấm dứt bạo lực học đường rất khó, chúng ta đang cố gắng để hạn chế đến mức thấp nhất”, ông Hoàn nói.

Chánh Văn phòng Sở GD&ĐT Nghệ An cho rằng cần phân định rõ bạo lực trong nhà trường hay ngoài nhà trường để gắn trách nhiệm cụ thể đối với hiệu trưởng, giáo viên chủ nhiệm, của tổ chức Đoàn thanh niên và tổ tư vấn tâm lý... Theo ông Hoàn, để xảy ra bạo lực trong lứa tuổi học đường, có phần trách nhiệm của nhà trường.

Thực tế, công tác tuyên truyền phổ biến văn bản quy phạm pháp luật ở các trường học chưa được thực hiện đến nơi đến chốn, chưa thường xuyên. Bên cạnh đó, tại một số trường học, đội ngũ lãnh đạo, giáo viên chưa thật sát, chưa thật quan tâm đến học sinh và những thay đổi tâm lý, hoàn cảnh của các em để phân loại, có kế hoạch định hướng, động viên các em.

Thực tế qua các vụ bạo lực học đường cho thấy, sự quan tâm, chia sẻ, tương tác của bố mẹ tới các con và công tác phối hợp giữa phụ huynh và nhà trường trong quản lý, giáo dục học sinh còn lỏng lẻo.

Một một trong những nguyên nhân khiến bạo lực học đường vẫn âm ỉ, theo ông Hoàn là vai trò của tổ tư vấn tâm lý chưa được phát huy đúng mức.

Hiện nay, các trường đều thành lập tổ tư vấn tâm lý học đường, thực tế có những tổ tư vấn hoạt động rất tốt, nhưng cũng có những tổ tư vấn thành lập cho có.

“Không ít trường bố trí giáo viên tham gia tổ tư vấn tâm lý không phù hợp, thậm chí có trường bố trí giáo viên không đủ tiết dạy để cho đủ tiết. Mặc dù đã được tập huấn nhưng một bộ phận thành viên tổ tư vấn tâm lý chưa đáp ứng được yêu cầu.

Người làm tư vấn tâm lý phải gần gũi học sinh, tâm huyết, có phương pháp, có kỹ năng, thường xuyên nắm bắt tình hình qua giáo viên chủ nhiệm các lớp. Thực tế hiện nay, bộ phận tư vấn tâm lý học đường như người bán hàng chờ khách đến mua”, ông Hoàn nói.

Bên cạnh đó, việc học sinh ngại tìm đến phòng tư vấn tâm lý học đường cũng bởi nhà trường bố trí vị trí không phù hợp, ngay sát phòng hiệu trưởng, phòng họp giáo viên, làm mất đi sự riêng tư và yếu tố bảo mật thông tin.

Từ ý kiến của Chánh Văn phòng Sở GD&ĐT Nghệ An, phóng viên Dân trí đã có khảo sát nhỏ với một số học sinh các trường học khác nhau về tổ tư vấn tâm lý học đường.

Phần lớn câu trả lời chúng tôi nhận được là “không biết”, “chưa nghe”. Thậm chí có trường hợp tỏ ra bất ngờ khi nghe đến tổ tư vấn tâm lý học đường, trong đó có em từng đánh bạn hoặc bị bạn đánh.

Học sinh chưa ngoan: Cảm hóa hay trừng phạt?

Từ ngày 31/10, Thông tư 19/2025/TT-BGDĐT quy định về khen thưởng và kỷ luật học sinh của Bộ GD&ĐT có hiệu lực. Trong đó, chính thức bỏ các hình thức kỷ luật: khiển trách trước lớp, khiển trách trước hội đồng kỷ luật nhà trường, cảnh cáo trước toàn trường, đuổi học một tuần lễ và đuổi học một năm.

Theo quy định mới này, áp dụng biện pháp nhắc nhở, yêu cầu xin lỗi đối với học sinh Tiểu học tùy theo mức độ vi phạm. Học sinh các cấp học khác sẽ áp dụng 3 hình thức kỷ luật, gồm: nhắc nhở, phê bình và yêu cầu viết bản tự kiểm điểm.

Nhiều ý kiến tỏ ra lo ngại khi thiếu biện pháp xử lý nghiêm khắc, đủ sức răn đe sẽ gây ra tình trạng học sinh vi phạm kỷ luật (bao gồm cả việc gây ra các vụ bạo lực học đường) “nhờn luật”, “không biết sợ” và dễ tái phạm.

Tuy nhiên, theo thầy Lê Văn Quyền, Hiệu trưởng Trường THPT Thanh Chương 3 (Nghệ An) Thông tư 19 đã thể hiện rất rõ quan điểm tiến bộ, nhân văn, hướng tới giáo dục kỷ luật nhân văn, tôn trọng học sinh.

“Khi các em vi phạm, tôi cho rằng thay vì trừng phạt, chúng ta phải bằng tình thương, trách nhiệm của người thầy, người cha, người mẹ để giáo dục, cảm hóa các em”, thầy Quyền nói.

Ông dẫn chứng về trường hợp xảy ra ngay trong chính ngôi trường của mình, khi một số học sinh vi phạm nội quy khá nghiêm trọng. Trong khi nhiều giáo viên đề nghị xử lý thật nghiêm, đủ sức răn đe để các em “biết sợ mà chừa” nhưng thầy Quyền lại không nghĩ như thế.

Ông dành thời gian gặp gỡ, trò chuyện, lắng nghe hoàn cảnh của các em. Ông phát hiện ra rằng, phần lớn các em vi phạm kể trên đều có hoàn cảnh gia đình khó khăn, thiếu tình thương yêu và trách nhiệm của gia đình, nhất là bố mẹ hoặc lớn lên trong gia đình không trọn vẹn...

“Thiếu sự uốn nắn, rèn dũa của bố mẹ, nếu thầy cô cứ chăm chăm phạt, sẽ đẩy các em xa hơn, lún sâu hơn, thậm chí là nảy sinh tâm lý phản kháng và có hành vi tiêu cực.

Ban giám hiệu nhà trường phối hợp giáo viên chủ nhiệm và tổ tư vấn tâm lý học đường trò chuyện, giúp em cởi bỏ tâm lý tự ti, mặc cảm, giúp các em phân định, đánh giá được điều nên làm, điều không nên làm, nhận thức được mục tiêu, ý nghĩa và giá trị cốt lõi, nhân văn của cuộc sống.

Từ đó các em đã từng bước tiến bộ, sửa sai, vươn lên trong cuộc sống và học tập, có em đã trở thành học sinh tiến bộ, năng nổ trong các phong trào”, ông Quyền phân tích.

Theo vị hiệu trưởng, trong giáo dục, cảm hóa học sinh, phát hiện sớm và ngăn ngừa hành vi bạo lực học đường có vai trò quan trọng của tổ tư vấn tâm lý học đường, giáo viên chủ nhiệm và ban giám hiệu nhà trường. Việc giáo dục, cảm hóa học sinh hư, học sinh chưa ngoan, không phải đứng trên góc độ của người thầy, mà ở góc độ của người bạn, sẵn sàng lắng nghe và thấu hiểu.

Ông Chu Đức Thái, Trưởng ban Văn hóa - Xã hội, Hội đồng nhân dân tỉnh Nghệ An, cũng cho rằng các tổ tư vấn tâm lý học đường làm tròn vai, đúng việc, sẽ nắm bắt, hóa giải sớm các mâu thuẫn, từ đó ngăn chặn được các vụ bạo lực đáng tiếc xảy ra.

“Tôi cho rằng, thay vì giáo viên kiêm nhiệm như hiện nay, cần có một biên chế cứng đối với cán bộ làm công tác tư vấn tâm lý học đường. Cán bộ này phải được đào tạo bài bản, chuyên sâu, đáp ứng được về chuyên môn, kỹ năng, tâm huyết và trách nhiệm, để tổ tư vấn tâm lý học đường là địa chỉ tin cậy học sinh tìm đến trước nguy cơ bị bạo lực hay gặp các vấn đề tâm lý khác”, ông Thái kiến nghị.