Học sinh căng thẳng trong kỳ thi tuyển sinh lớp 10 Hà Nội năm ngoái.
Nhiều phụ huynh lo lắng, trường học không được xây thêm, trong khi chung cư mọc lên như nấm, số lượng học sinh tăng nhanh, trong những năm tới cánh cửa vào trường THPT công lập sẽ càng bị thu hẹp.
Không nên quy định cứng
PGS.TS Trần Thành Nam, Chủ nhiệm Khoa Các Khoa học giáo dục, ĐH Giáo dục (ĐH Quốc gia Hà Nội) nói rằng, kỳ thi tuyển sinh lớp 10 Hà Nội nhiều năm qua đang gây áp lực rất lớn cho phụ huynh, học sinh. Nguyên nhân là do thiếu trường THPT công lập nên các em phải chạy đua học, luyện thi căng thẳng để giành tấm vé học lên THPT.
Theo PGS Nam, chủ trương phân luồng, định hướng nghề nghiệp cho học sinh từ bậc THCS là đúng đắn, tuy nhiên cơ quan quản lý phải có tầm nhìn, không nên đặt ra quy định cứng 30 hay 35% em học nghề cho tất cả các vùng khó khăn, thuận lợi như nhau. Sở dĩ, Hà Nội và TPHCM là những vùng có điều kiện giáo dục thuận lợi, phụ huynh muốn đầu tư cho giáo dục, cho con học tiếp lên THPT, cần phải có dịch vụ công về trường học tương xứng. Trong khi thực tế hiện nay, ở Hà Nội, học sinh số lượng đông và tăng nhưng thành phố không quy hoạch xây trường, lớp đáp ứng nhu cầu học tập. “Vấn đề phân luồng, định hướng nghề nghiệp chủ yếu do giáo viên chủ nhiệm thực hiện một cách mơ màng, có định kiến em nào học kém thì đi học nghề. Như vậy, phụ huynh hiểu ra, ở trường nghề, Trung tâm GDTX chỉ tập trung những em năng lực kém, môi trường giáo dục không tốt và không nên cho con vào vì sợ bị ảnh hưởng. Trong khi hướng nghiệp cần có 3 thành tố gồm: cung cấp kiến thức về nghề nghiệp, các tấm gương đã học và thành công; tổ chức cho học sinh đi trải nghiệm thực tế về các nghề và cuối cùng là dựa trên năng lực học sinh để tư vấn hướng nghiệp”, ông Nam nói.
PGS Nam cho rằng, Hà Nội cần có tầm nhìn quy hoạch trường lớp, tăng tỉ lệ học sinh vào trường THPT công lập dựa trên cơ sở hạ tầng thuận lợi. Nếu vùng nội đô quỹ đất khó khăn, có thể xây trường ở xa hơn và tiến tới quy hoạch hạ tầng thuận lợi, học sinh THPT có thể đi học bằng xe buýt. Đồng thời làm tốt công tác hướng nghiệp từ THCS, nâng cao chất lượng các trường đào tạo nghề. Các trường nghề chỉ hút được học sinh khi phụ huynh tin rằng, làm thợ cũng có công việc, thu nhập tốt.
TS Phạm Tất Dong, nguyên Phó trưởng Ban Tuyên giáo T.Ư, cũng cho rằng, ở thành phố phát triển như Hà Nội, hạn chế tỉ lệ học sinh vào lớp 10 THPT công lập chỉ hơn 55% là quá thấp. Học sinh có thể học ở các trường ngoài công lập nhưng đa số người dân đang chật vật với cơm áo gạo tiền, nghẹt thở vì tiền học chính, học thêm.
Theo TS Dong, cần phải tạo điều kiện để học sinh yên tâm học tập và tự quyết định hướng đi của mình. Học tiếp THPT hay học nghề phải là sự lựa chọn của học sinh và gia đình thay vì “định hướng ép buộc” rằng, năng lực này không thi đỗ THPT công lập, buộc phải đi học nghề. Với cách làm đó, sẽ tạo ra định kiến, ai dốt sẽ phải đi học nghề. “Các nước tiên tiến có tư duy rõ ràng, định hướng nghề dựa trên năng lực nổi trội của từng em. Cơ quan quản lý cần có trách nhiệm đảm bảo trường, lớp để học sinh được đến trường một cách công bằng, không phải đẩy một tỉ lệ ra ngoài công lập”, ông Dong nói.