Gửi bình luận
Năm 2020, khi Roger Penrose nhận giải Nobel Vật lý vì những nghiên cứu về lỗ đen, chính Penrose đã bày tỏ sự tiếc nuối của ông vì người cộng sự của ông là Stephen Hawking đã không thể đợi được tới khi cùng chia sẻ vinh quang đó. Đa số công chúng yêu khoa học cũng cảm thấy như vậy. Hawking là một trong những người đã đóng góp nhiều nhất trong việc nghiên cứu lý thuyết về các lỗ đen trong những thập kỷ qua.
Thế nhưng, rất ít người để ý rằng có một nhân vật rất hiếm được nhắc tên trong những bài báo, phim ảnh, tài liệu phổ biến kiến thức và thông tin khoa học cho đại chúng.
Thậm chí, vào năm 2019, khi bức ảnh đầu tiên về một lỗ đen được công bố, các tờ báo đều đồng loạt đưa tin rằng nó đã chứng minh cho dự đoán của Einstein. Và bên cạnh những nhà khoa học của thời hiện đại như Penrose và Hawking, thì khi nhắc tới quá khứ, người ta chỉ nhắc tên Einstein.
Nhưng thực tế thì, mặc dù lỗ đen đã được dự đoán dựa trên phương trình trường trong thuyết tương đối rộng của Einstein, thì chính Einstein lại là người nhiều lần nghi ngờ và không chấp nhận sự tồn tại của những vật thể kỳ quái như vậy trong vũ trụ.
Người đã giải ra một nghiệm đặc biệt của phương trình Einstein và qua đó lần đầu tiên đưa ra dự đoán về lỗ đen là KARL SCHWARZSCHILD.
Schwarzschild đã tính ra được một giới hạn mà ở đó vật chất bị sụp đổ, vượt qua cả giới hạn của sao neutron để tạo thành một kỳ dị và uốn cong không-thời gian xung quanh thành một vùng có độ cong vô hạn bên trong một phạm vi được gọi là chân trời sự kiện. Bán kính của vùng không gian đó, hay chính là bán kính của chân trời sự kiện, ngày nay được chúng ta gọi là bán kính Schwarzschild.
Công thức tính bán kính Schwarzschild. Vật thể có khối lượng M sẽ sụp đổ nếu bán kính của nó bị kéo xuống thấp hơn RS.
Phát hiện và dự đoán vĩ đại này của Schwarzschild được đưa ra chỉ một thời gian rất ngắn sau khi Einstein công bố phương trình trường (đầu năm 1916). Điều đáng nói hơn nữa, Schwarzschild đã tìm ra nó khi ông đang mắc một căn bệnh đau đớn về da tên là pemphigus. Đó cũng là khi ông đang là trung úy phục vụ trong quân đội Đức ở mặt trận phía Đông trong Thế chiến thứ nhất.
Schwarzschild qua đời chỉ ít ngày sau khi công bố bài báo dự đoán về bán kính của chân trời sự kiện.
Mặc dù chính Einstein không tin vào lỗ đen, nhưng rất nhiều nhà vật lý (mà trong đó có Penrose và Hawking sau này) đã chứng minh nó bằng nhiều cách thông qua lý thuyết và những kết quả quan sát gián tiếp, cho tới trước khi nó được thực sự chụp ảnh và công bố vào năm 2019.
Không có giải Nobel hay bất cứ giải thưởng danh giá nào được dành cho Schwarzschild. Nhưng thực tế, khi lỗ đen được chụp ảnh và thực sự chứng minh, ông cần phải là người đầu tiên được nhân loại tưởng nhớ!
Đặng Vũ Tuấn Sơn
