“Mặc dù các quy định trong dự thảo luật đã thể hiện cụ thể hóa nguyên tắc này, tuy nhiên tôi đề nghị cần quy định rõ trong luật để bảo đảm triển khai thực hiện được nghiêm túc, đầy đủ nguyên tắc này trong thực tiễn” - ông Nguyễn Đại Thắng nêu ý kiến.
Phải tách bạch rõ ràng trong thu hồi đất
Liên quan thu hồi đất, Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa (đoàn Lạng Sơn) nhấn mạnh, theo quy định của Hiến pháp 2013, để thu hồi đất thì các dự án phát triển kinh tế - xã hội phải đáp ứng 3 điều kiện: Thứ nhất phải là trường hợp thật cần thiết; thứ hai phải do luật định và thứ ba phải vì lợi ích quốc gia, công cộng.
“Đối chiếu với các yêu cầu này thì quy định tại Điều 79 và Điều 80 chưa thể hiện rõ tính chất thật cần thiết. Trên thực tế có trường hợp thu hồi đất nằm trong 31 trường hợp quy định tại Điều 79 và đáp ứng quy định của Điều 80 nhưng công trình sau đó lại bị bỏ hoang, lãng phí, không đi vào cuộc sống do không thật cần thiết đối với nhân dân, đối với sự phát triển kinh tế - xã hội” - ông Nghĩa nói và đề nghị xem xét bổ sung cụm từ "thật cần thiết" vào phần mở đầu của Điều 79 dự thảo luật.
Cụ thể hơn, dẫn khoản 21 Điều 79 quy định thu hồi đất để thực hiện dự án nhà ở xã hội, đại biểu Lê Thị Thanh Lam (đoàn Hậu Giang) đề nghị xem xét, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa người sử dụng đất, nhà đầu tư; người quản lý phải đảm bảo đồng thuận việc thu hồi đất và có sự tách bạch rõ ràng từ mục đích sử dụng đất.
“Nếu dự án nào thực sự vì mục đích công cộng, vì quốc gia, vì an ninh thì Nhà nước nên có thu hồi bằng cơ chế hành chính. Còn đối với các dự án nhà ở xã hội, các doanh nghiệp, các nhà đầu tư, ngay cả các đơn vị sự nghiệp công lập đã thực hiện về chủ trương hoặc tài chính thì cần phải thỏa thuận với người sử dụng đất, thu hồi đất theo cơ chế thị trường” - bà Thanh Lam nêu quan điểm.
Đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn Đắk Nông) nêu khoản 32 Điều 79 quy định: "Trường hợp thu hồi đất để thực hiện các dự án, công trình vì lợi ích quốc gia, công cộng không thuộc các trường hợp quy định tại khoản 1 đến khoản 31 của điều này thì Quốc hội sửa đổi, bổ sung về các trường hợp thu hồi đất của luật này" và đánh giá cao nội dung này khi lần đầu tiên trong các luật ban hành chứa điều khoản bắt buộc khi phát sinh trường hợp mới bắt buộc phải sửa đổi, bổ sung ngay trong luật.
Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, nền kinh tế - xã hội phát triển nhanh, thay đổi chóng vánh và để đảm bảo kịp thời giải quyết những vấn đề cấp bách phát sinh từ thực tiễn, ông Dương Khắc Mai đề nghị nghiên cứu có thể cân nhắc giao cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định trong trường hợp này và báo cáo Quốc hội trong kỳ họp gần nhất.
Không để chuyển đổi quá nhiều "bờ xôi, ruộng mật"
“Đến giờ, tôi vẫn băn khoăn, quan ngại về việc dự thảo luật chuyển thẩm quyền quyết định chuyển mục đích sử dụng đất lúa, đất rừng từ Thủ tướng Chính phủ về địa phương, mục tiêu nhằm tháo gỡ về thủ tục, tăng tính chủ động cho địa phương.
Luật phải quy định nguyên tắc đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết, nhằm kiểm soát chặt chẽ quyền lực, không chỉ vì lợi ích kinh tế mà cần phải tính toán kỹ lưỡng về xã hội, môi trường, không để lợi ích nhóm.
Không để chuyển đổi quá nhiều "bờ xôi, ruộng mật", "lỗ chỗ xôi đỗ". Có những thứ mất đi có thể khắc phục được, nhưng với đất hai lúa, đất rừng tự nhiên mất đi thì không thể khôi phục lại như ban đầu, nên phải thực sự cần thiết thì mới cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng” - Đại biểu Nguyễn Thị Kim Anh (đoàn Bắc Ninh)