Gửi bình luận
Sự thay đổi quá nhanh trong các phương án, tổ hợp tuyển sinh đại học đã khiến không ít học sinh, giáo viên, nhà trường lúng túng.
Khi Chương trình Giáo dục phổ thông (GDPT) 2018 đã hoàn thành toàn cấp THPT, vấn đề tuyển sinh đại học trở thành mối quan tâm lớn của xã hội.
Việc cần giữ ổn định phương thức tuyển sinh đại học không chỉ giúp giảm “sốc” cho học sinh và nhà trường, mà còn tạo nền tảng vững chắc để phân luồng, định hướng nghề nghiệp và phát triển năng lực học sinh theo đúng tinh thần đổi mới.
Ổn định không phải để dừng lại, mà để đổi mới được thực hiện một cách bền vững.
Khi sự thay đổi liên tục trở thành rào cản
Trong khoảng vài thập kỷ qua, phương thức tuyển sinh đại học ở Việt Nam đã trải qua nhiều biến động: từ thi “ba chung”, đến kỳ thi “hai trong một”, rồi giai đoạn các trường được tự chủ xét tuyển theo học bạ, kỳ thi năng lực, phỏng vấn kết hợp hồ sơ...
Mỗi giai đoạn đều hướng tới cải tiến, song sự thay đổi quá nhanh đã khiến không ít học sinh, giáo viên lúng túng.
Việc mỗi năm có một vài thay đổi nhỏ, mỗi trường có một vài phương thức riêng khiến học sinh phải “chạy theo” kỳ thi, ôn luyện theo xu hướng chứ không thể định hướng lâu dài.
Có năm, tổ hợp xét tuyển thay đổi; có năm, điểm ưu tiên hay cách tính khác đi. Nhiều em đến cuối lớp 12 mới phát hiện ngành mình yêu thích lại không xét tổ hợp đã học suốt 3 năm.
Sự thiếu ổn định ấy làm mất đi ý nghĩa “học để phát triển năng lực và nghề nghiệp tương lai” - mục tiêu cốt lõi của Chương trình GDPT 2018.
Do đó, việc quy định giữ ổn định phương thức tuyển sinh đại học ít nhất 3 năm là hợp lý. Chu kỳ 3 năm cho phép học sinh từ lớp 10 đến lớp 12 nắm rõ tiêu chí tuyển sinh, lựa chọn tổ hợp môn học và rèn luyện năng lực phù hợp.
Điều này giúp giáo viên và nhà trường phổ thông chủ động hơn trong dạy học và tư vấn hướng nghiệp.
Ổn định để đổi mới bền vững, không có nghĩa là bất động
Kể từ khi Chương trình GDPT 2018 được ban hành, nền giáo dục Việt Nam bước vào giai đoạn chuyển mình toàn diện.
Từ triết lý “học để biết, học để làm” sang “học để phát triển năng lực, định hướng nghề nghiệp và lập nghiệp”, chương trình mới đặt ra yêu cầu cao hơn: giáo dục không chỉ truyền thụ kiến thức mà còn hình thành năng lực, phẩm chất, khả năng thích ứng và sáng tạo cho người học.
Năm 2025, học sinh khóa đầu tiên học theo chương trình này đã bước vào kỳ thi tốt nghiệp THPT và xét tuyển đại học. Đây là thời điểm quan trọng để hệ thống giáo dục kiểm nghiệm tính đồng bộ giữa phổ thông và đại học.
Trong bối cảnh đó, việc giữ ổn định phương thức tuyển sinh đại học được xem là quyết định có tầm nhìn dài hạn.
Bởi lẽ, sự ổn định này giúp các trường đại học có thời gian chuẩn bị, hoàn thiện quy trình tuyển sinh và đánh giá được chất lượng của các phương thức tuyển sinh do mình đặt ra.
Quan trọng hơn, nó tạo điểm tựa cho học sinh trong định hướng học tập và lựa chọn nghề nghiệp, góp phần hiện thực hóa tinh thần phân luồng của Chương trình GDPT 2018.
Cần nhấn mạnh, giữ ổn định phương thức tuyển sinh không đồng nghĩa với bảo thủ hay ngừng cải tiến. Ổn định là để đổi mới có kế hoạch, có chu kỳ và có cơ sở khoa học.
Trong 3 năm ổn định, các trường đại học có thể điều chỉnh chi tiết như chỉ tiêu, tiêu chí phụ hoặc hình thức kết hợp xét tuyển, miễn là không làm thay đổi bản chất của phương thức chính.
Sau mỗi chu kỳ, cơ quan quản lý có thể đánh giá, tổng kết để tiếp tục điều chỉnh - vừa bảo đảm sự nhất quán, vừa thích ứng với thực tiễn.
Liên kết chặt chẽ giữa phổ thông và đại học
Chương trình GDPT 2018 đặt trọng tâm vào phân hóa và định hướng nghề nghiệp ở bậc THPT. Học sinh được lựa chọn môn học, chuyên đề theo định hướng cá nhân. Tuy nhiên, điều đó chỉ phát huy hiệu quả khi tuyển sinh đại học được ổn định, rõ ràng, có tính dự báo cao.
Nếu phương thức tuyển sinh thay đổi liên tục, học sinh sẽ không biết nên chọn môn nào, giáo viên khó định hướng giảng dạy, còn các trường THPT không thể xây dựng kế hoạch đào tạo dài hạn.
Ngược lại, khi phương thức tuyển sinh được giữ ổn định, học sinh sẽ có “kim chỉ nam” cho cả giai đoạn THPT: biết ngành nào cần môn nào, tiêu chí gì được coi trọng. Nhờ vậy, việc học trở nên chủ động và có mục tiêu rõ ràng hơn, tránh tình trạng học lệch hay học tủ.
Phân luồng hiệu quả - nền móng của đổi mới giáo dục
Một trong những điểm cốt lõi của Chương trình GDPT 2018 là phân luồng học sinh sau THCS. Sau lớp 9, học sinh có thể chọn học THPT để hướng tới đại học, hoặc theo học trung cấp, học nghề tùy theo năng lực. Mục tiêu là giúp mỗi học sinh phát triển theo thế mạnh riêng, đồng thời cân đối nguồn nhân lực xã hội.
Tuy nhiên, để phân luồng thành công, hệ thống tuyển sinh đại học cần có sự ổn định và minh bạch. Nếu cách tuyển sinh thay đổi liên tục, phụ huynh sẽ ngần ngại cho con theo hướng học nghề vì e rằng “đại học năm sau lại khác”, “biết đâu năng lực của con mình vẫn vào được đại học”…
Khi đó, phân luồng không đạt hiệu quả, học sinh vẫn dồn vào THPT dù không có nhu cầu học tiếp.
Ngược lại, khi phương thức tuyển sinh ổn định tối thiểu 3 năm, học sinh và phụ huynh có thể yên tâm với lựa chọn của mình.
Học sinh có năng lực học thuật sẽ định hướng học tiếp THPT, còn học sinh thiên về kỹ năng thực hành có thể chọn học nghề, vì cả 2 con đường đều được xã hội thừa nhận và có lộ trình phát triển rõ ràng.
Lợi ích đa chiều của một chính sách ổn định
Chính sách ổn định phương thức tuyển sinh mang lại lợi ích toàn diện. Đối với học sinh, đó là cơ hội học tập có định hướng, chủ động rèn luyện năng lực theo mục tiêu nghề nghiệp.
Đối với giáo viên và trường phổ thông, đây là cơ sở để xây dựng kế hoạch dạy học và tư vấn hướng nghiệp phù hợp. Đối với các trường đại học, sự ổn định giúp họ chuẩn bị tốt hơn, đầu tư công nghệ và nâng cao chất lượng đầu vào.
Đối với xã hội, đó là tín hiệu tích cực, thể hiện sự chuyên nghiệp, nhất quán trong quản lý giáo dục.
Trên hết, sự ổn định thể hiện tư duy lấy người học làm trung tâm. Khi học sinh có thể yên tâm, chủ động và tự tin với định hướng của mình, giáo dục mới thực sự phát huy được sứ mệnh phát triển con người toàn diện.
Giữ ổn định phương thức tuyển sinh đại học tối thiểu 3 năm theo tôi là một hướng đi đúng đắn, mang ý nghĩa chiến lược trong tiến trình đổi mới giáo dục.
Chính sự ổn định ấy bảo đảm cho tính liên thông giữa các cấp học, giúp việc phân luồng, hướng nghiệp và lựa chọn môn học của học sinh diễn ra hợp lý, hiệu quả.
Một nền giáo dục muốn phát triển cần có những giai đoạn ổn định để tích lũy, điều chỉnh và trưởng thành. Khi sự ổn định được duy trì một cách khoa học, có kiểm chứng, nó sẽ trở thành bệ phóng cho đổi mới bền vững, hướng tới một nền giáo dục nhân văn, hiện đại, lấy người học làm trung tâm và gắn liền với nhu cầu phát triển đất nước.
