Sau khi bị viêm đường hô hấp trên do nhiễm liên cầu với các biểu hiện như: sốt cao (39-40 độ) đột ngột, họng đau đỏ, mệt mỏi, phát ban, nổi hạch nhiều hai bên cổ, đau cơ… khoảng 2-3 tuần thì xuất hiện các biểu hiện sau:
Tổn thương ở tim là biến chứng nguy hiểm và nặng nề nhất, gặp ở 40-50% các trường hợp với tình trạng viêm cơ tim (biểu hiện sốt, mệt mỏi, khó thở, tiểu ít, vã mồ hôi lạnh…), viêm màng ngoài tim, thậm chí bệnh nhân có thể tử vong do suy tim cấp. Mặt khác, sự "tấn công nhầm" của các kháng thể kháng liên cầu sẽ làm cho các lá van tim (van 2 lá, van động mạch chủ) dày lên và dính lại với nhau, kết hợp với hiện tượng lắng đọng canxi khiến cho lá van cứng hơn, dẫn đến hẹp, hở van tim và gây ra các bệnh lý như hẹp van hai lá, hẹp van động mạch chủ. Lâu ngày sẽ dẫn tới loạn nhịp tim (rung nhĩ), tăng áp lực động mạch phổi, huyết khối, suy tim mất bù và đột quỵ…
Tại khớp có biểu hiện sưng, nóng, đỏ đau các khớp như khớp gối, khớp khuỷu, khớp cổ tay… Viêm khớp thường không đối xứng hai bên, có tính chất di chuyển từ khớp này sang khớp khác và thường tự khỏi sau 7-10 ngày.
Tại da có thể gây ra các hồng ban vòng hoặc các nốt dưới da đường kính 0,5 - 2 cm, không đau, thường ở trên bề mặt các khớp.
Tại hệ thần kinh có thể gây múa giật, co giật…
Để phát hiện ra bệnh thấp tim có thể dựa vào các xét nghiệm tìm vi khuẩn liên cầu nhóm A như xét nghiệm cấy dịch họng tìm vi khuẩn liên cầu, test nhanh kháng nguyên liên cầu, xét nghiệm kháng thể kháng liên cầu trong máu ASLO,…
Điều trị bệnh: Các bác sĩ thường dùng kháng sinh nhóm Penicillin kết hợp với điều trị triệu chứng gồm thuốc chống viêm corticoid, thuốc điều trị suy tim. Ngoài ra do tính chất bệnh hay tái phát nên thời gian sử dụng thuốc có thể kéo dài nhiều năm tùy từng trường hợp cụ thể, để dự phòng các biến chứng về sau.
Các biện pháp dự phòng bệnh thấp tim gồm:
Giữ gìn môi trường sống sạch sẽ, vệ sinh cơ thể, đặc biệt là vùng mũi họng Tránh tiếp xúc với những người đang bị viêm nhiễm đường hô hấp trên do vi khuẩn có thể lây truyền qua các giọt bắn hoặc chất tiết của người bị bệnh.
Khi thời tiết thay đổi vào mùa đông cần giữ ấm vùng cổ, ngực và mũi họng kèm theo chế độ ăn khoa học giúp tăng sức đề kháng (bổ sung các loại vitamin A, C hoặc các thực phẩm chứa vi sinh vật sống có lợi hoặc chất xơ như sữa chua, men vi sinh…)
Trẻ em và người lớn khi bị viêm họng, viêm amidan, viêm xoang, cần được điều trị tại các cơ sở y tế có chuyên khoa tai mũi họng đề điều trị bệnh triệt để, tránh tự ý dùng thuốc không đúng hoặc liều lượng, thời gian dùng thuốc không đủ, gây bệnh tái phát nhiều lần, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập vào cơ quan khác. Điều trị đúng và triệt để viêm họng do nhiễm liên cầu nhóm A là cách dự phòng bệnh thấp tim hiệu quả nhất.
Khi trẻ có chỉ định tiêm phòng bệnh thấp tim nên thực hiện đầy đủ thời gian để dự phòng tái phát và tránh để lại di chứng về sau. Khi trẻ có biểu hiện sốt, mệt, sưng đau khớp, phù, tiểu ít sau khi bị viêm họng, cần nhập viện ngay để điều trị bệnh. Nguy cơ biến chứng các bệnh lý về tim sau bệnh sốt thấp khớp là rất cao, do vậy, người bệnh cần được theo dõi và tái khám thường xuyên.