Mỹ-Trung: Những ngày tháng 4 nóng bỏng

Nỗ lực ổn định quan hệ song phương

Bên cạnh các căng thẳng, cũng cần nhìn nhận nỗ lực của hai nước trong thời gian gần đây nhằm xoa dịu quan hệ song phương.

Đầu tiên và đáng chú ý nhất chính là cuộc điện đàm mà Nhà Trắng mô tả là “thẳng thắn” giữa Tổng thống Biden và Chủ tịch TQ Tập Cận Bình hôm 2-4. Trong cuộc gọi, hai nhà lãnh đạo đã trình bày loạt vấn đề tồn đọng trong quan hệ song phương bao gồm kinh tế, thương mại, cũng như vấn đề Đài Loan, TikTok,... Lãnh đạo hai cường quốc cũng cam kết “duy trì các kênh liên lạc cởi mở và quản lý mối quan hệ một cách có trách nhiệm”, tờ South China Morning Post đưa tin.

Ngay sau cuộc điện đàm giữa hai nhà lãnh đạo, Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Janet Yellen đã có chuyến công du TQ từ ngày 5 đến ngày 8-4. Trong chuyến thăm, bà Yellen đã gặp các lãnh đạo TQ bao gồm Thủ tướng Lý Cường, Phó Thủ tướng Hà Lập Phong cùng nhiều quan chức cấp địa phương. Bên cạnh trình bày các cơ hội hợp tác cũng như những vướng mắc giữa hai nước trong lĩnh vực thương mại, Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ cũng kêu gọi phía TQ duy trì các đường dây liên lạc song phương.

“Trong năm qua, chúng ta đã đưa mối quan hệ song phương ổn định hơn. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là chúng ta có thể bỏ qua những khác biệt hoặc lảng tránh đối thoại về những vấn đề khó khăn. Chúng ta chỉ có thể đạt được tiến bộ nếu đối thoại thẳng thắn và cởi mở” - đài CNBC dẫn lời Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Janet Yellen.

Ngoài ra, hôm 5-4, Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương Mỹ (INDOPACOM) thông báo các quan chức quốc phòng Mỹ và TQ đã nối lại đàm phán về liên lạc quân sự sau hơn hai năm gián đoạn. Theo Đại tá Lục quân Ian Francis - trưởng phái đoàn Mỹ và là Giám đốc Chính sách Đông Bắc Á thuộc INDOPACOM, việc nối lại đàm phán là “vô cùng quan trọng để tránh tai nạn và thông tin sai lệch”.

Đặc biệt, ngày 16-4, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin đã có cuộc hội đàm trực tuyến với người đồng cấp TQ Đổng Quân. Đây là cuộc nói chuyện đầu tiên giữa bộ trưởng quốc phòng hai nước trong gần hai năm và cũng là lần đầu tiên kể từ khi ông Đổng được bổ nhiệm vị trí bộ trưởng quốc phòng TQ.

Lầu Năm Góc cho biết hai bên đã thảo luận về “quan hệ quốc phòng cũng như các vấn đề an ninh khu vực và toàn cầu” bao gồm Biển Đông, cuộc chiến Nga-Ukraine, Triều Tiên và Đài Loan. Cuộc hội đàm được giới quan sát đánh giá là bước đi mới nhất trong sự ấm lên của quan hệ song phương.

Dù vậy, các chuyên gia dự đoán quan hệ Mỹ-trung dự kiến sẽ đối mặt thêm nhiều thách thức trong thời gian tới, đặc biệt khi năm nay là năm bầu cử tổng thống Mỹ. Viết trên trang East Asia Forum, GS Jia Qingguo tại Trường Nghiên cứu Quốc tế thuộc ĐH Bắc Kinh (TQ) cho rằng các ứng viên tổng thống Mỹ có thể đưa chính sách cứng rắn với TQ vào chương trình tranh cử để tạo lợi thế cạnh tranh, dẫn tới những phản ứng khó lường từ phía Bắc Kinh.

“Nếu một ứng cử viên đảng Cộng hòa đắc cử, tiến bộ đạt được trong việc ổn định quan hệ có thể sẽ bị đảo ngược. Mối quan hệ Trung-Mỹ sẽ bị treo giữa nhu cầu ổn định cấp thiết và áp lực đối đầu ngày càng tăng. Chiều hướng mà cán cân lịch sử sẽ nghiêng về phía nào vẫn còn phải chờ xem” - theo GS Jia.