Gửi bình luận
Những hình thức ma túy ngụy trang đang len lỏi vào học đường, gióng lên hồi chuông báo động về hiểm họa với thế hệ trẻ.
Những năm gần đây, nhiều vụ học sinh phải nhập viện vì sử dụng hoặc bị rủ rê thử các chất ma túy được ngụy trang tinh vi, như bánh brownies tẩm cần sa, nước giải khát pha ma túy tổng hợp, hay tem giấy chứa LSD với hình ảnh bắt mắt.
Theo Bộ Công an, tính đến tháng 8/2024, cả nước có trên 227.000 người nghiện và sử dụng trái phép ma túy trong hồ sơ quản lý. Khoảng 60% người sử dụng lần đầu nằm trong độ tuổi 15 - 25, thậm chí có em chỉ mới 13 tuổi. Đặc biệt, người nghiện ma túy tổng hợp chiếm 95% tổng số, trong đó 70 - 75% là thanh thiếu niên - đối tượng dễ bị dụ dỗ vì đặc điểm tâm lý ưa khám phá, thiếu bản lĩnh và hiểu biết.
Chuyên gia tâm lý nhận định rằng, ở tuổi vị thành niên, tâm sinh lý học sinh chưa ổn định, dễ bị tác động bởi bạn bè và môi trường xung quanh. Tâm lý khẳng định bản thân, sợ thua kém và thiếu kỹ năng từ chối khiến không ít học sinh thử ma túy “cho biết”. Cùng với đó, áp lực học tập, kỳ vọng thành tích từ gia đình và nhà trường khiến các em rơi vào trạng thái lo âu, căng thẳng, dễ tìm đến ma túy để trốn tránh thực tại.
Mạng xã hội cũng là “cánh cửa” để ma túy len lỏi. Trên các nền tảng như Facebook, Zalo, Telegram…, nhiều loại ma túy thế hệ mới được rao bán công khai dưới vỏ bọc như trà sữa, kẹo ngọt, thuốc lá điện tử vị trái cây.
Không ít học sinh bị ảnh hưởng bởi các thông tin sai lệch như việc một số nước hợp pháp hóa cần sa. Điều này dẫn đến ngộ nhận rằng ma túy là vô hại. Yếu tố gia đình cũng đóng vai trò lớn. Trẻ thiếu sự quan tâm, sống trong môi trường bạo lực, lạm dụng dễ tìm đến ma túy như một cách phản kháng hoặc giải tỏa tiêu cực. Một nghiên cứu tại Hà Nội chỉ ra rằng 72% thanh thiếu niên nghiện ma túy từng bị bạo lực gia đình, 38% từng bị lạm dụng.
Ma túy không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe, mà còn làm biến đổi nhân cách, hành vi của học sinh. Các em có thể trở nên trầm lặng hoặc chống đối, bỏ bê học tập, rơi vào vi phạm pháp luật.
Trong 6 tháng đầu năm 2024, cơ quan chức năng phát hiện 61 vụ học sinh, sinh viên vi phạm pháp luật liên quan đến ma túy.
Về lâu dài, việc sử dụng chất gây nghiện ở tuổi chưa trưởng thành dễ dẫn đến rối loạn tâm thần, giảm khả năng nhận thức. 58% người trẻ nghiện ma túy có dấu hiệu trầm cảm, trong đó nhiều em từng nghĩ đến tự tử. Ma túy tổng hợp còn gây hoang tưởng, ảo giác - dẫn đến hành vi bạo lực, thậm chí phạm tội trong cơn “ngáo đá”.
Trước thực trạng đáng lo ngại đó, việc ngăn chặn ma túy xâm nhập học đường đòi hỏi sự chung tay từ nhiều phía, trong đó giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, hỗ trợ trị liệu tâm lý, vai trò của gia đình và công tác truyền thông học đường là những mũi nhọn quan trọng.
Trước hết, nhà trường cần đẩy mạnh giáo dục phòng ngừa ma túy một cách chủ động, sáng tạo hơn. Bên cạnh kiến thức trên sách vở, học sinh phải được trang bị những kỹ năng sống cần thiết để biết tự bảo vệ mình trước cám dỗ ma túy. Nội dung về tác hại của ma túy nên được lồng ghép vào các giờ sinh hoạt, giáo dục công dân hoặc hoạt động ngoại khóa bằng hình thức sinh động, phù hợp tâm lý lứa tuổi.
Nhiều mô hình và phong trào tích cực đã được triển khai trong thời gian qua, chẳng hạn cuộc thi “Trường học nói không với ma túy” hay các câu lạc bộ “Tuổi trẻ phòng, chống ma túy” tại nhiều địa phương.
Tính đến giữa năm 2023, lực lượng Công an phối hợp với ngành Giáo dục đã tổ chức gần 20.000 buổi tuyên truyền pháp luật về phòng chống ma túy trong trường học, thu hút hơn 3,5 triệu lượt học sinh, sinh viên tham gia. Những nỗ lực truyền thông học đường rộng khắp như vậy góp phần giúp các em nâng cao nhận thức, hình thành thái độ chủ động nói “không” với ma túy.
Bên cạnh giáo dục nhà trường, vai trò của gia đình trong phòng chống ma túy học đường có ý nghĩa quyết định. Cha mẹ cần gần gũi, lắng nghe để kịp thời nắm bắt những thay đổi bất thường ở con trẻ. Mỗi biểu hiện khác lạ - như kết quả học tập giảm sút, tâm tính thất thường, bạn bè quan hệ mập mờ - đều có thể là tín hiệu cảnh báo mà phụ huynh không nên xem nhẹ.
Thay vì la mắng hay áp đặt, cha mẹ nên kiên nhẫn khuyên bảo và định hướng cho con hiểu rõ tác hại của ma túy cũng như cách từ chối cám dỗ. Có thể nói, gia đình phải là “pháo đài” vững chắc nhất để bảo vệ con em trước hiểm họa ma túy. Khi cha mẹ thực sự làm bạn với con, tạo dựng một môi trường đầm ấm và kỷ luật tích cực, trẻ sẽ ít có xu hướng tìm đến những thú vui nguy hiểm bên ngoài.
Song song với phòng ngừa, công tác hỗ trợ, trị liệu tâm lý cho những học sinh đã lỡ sử dụng ma túy cũng vô cùng quan trọng. Nhà trường và gia đình nên phối hợp cùng các chuyên gia tâm lý, y tế để có kế hoạch giúp đỡ các em cai nghiện và phục hồi phù hợp.
Thay vì chỉ kỷ luật hoặc kỳ thị, cần nhìn nhận các em như những người bệnh cần được chữa trị cả về thể chất lẫn tinh thần. Các liệu pháp tâm lý - như tư vấn cá nhân, trị liệu nhận thức - hành vi - kết hợp với chương trình cai nghiện khoa học sẽ giúp học sinh vượt qua sự lệ thuộc ma túy và ổn định lại cuộc sống.
Theo các chuyên gia, việc tăng cường cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần cho thanh thiếu niên sẽ góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và giảm đáng kể tỷ lệ người trẻ sử dụng ma túy cũng như phạm tội. Về lâu dài, mỗi trường học nên xây dựng đội ngũ tư vấn học đường đủ năng lực, nơi học sinh có thể tin tưởng tìm đến khi gặp khúc mắc tâm lý. Chính những “liều vắc-xin” tinh thần này sẽ giúp các em vững vàng trước cám dỗ và ngăn ngừa ma túy từ gốc rễ.
Cuộc chiến chống ma túy học đường suy cho cùng phải bắt đầu từ việc thấu hiểu tâm lý người trẻ. Khi gia đình, nhà trường và toàn xã hội chung sức xây dựng một môi trường giáo dục lành mạnh, trang bị cho thế hệ trẻ đầy đủ kiến thức, kỹ năng cùng điểm tựa tinh thần vững chắc, ma túy sẽ không có chỗ trong học đường. Bảo vệ tâm hồn và tương lai con em chúng ta trước hiểm họa ma túy cũng chính là bảo vệ tương lai của xã hội.
