Nghỉ hè không đồng nghĩa với “nghỉ học”

“Nghiện màn hình” – nỗi lo âm thầm của nhiều gia đình

Theo khảo sát của các tổ chức giáo dục quốc tế, trung bình một học sinh tiểu học có thể dành tới 3–5 giờ mỗi ngày để sử dụng thiết bị điện tử, đặc biệt vào kỳ nghỉ hè. Tại Việt Nam, xu hướng này cũng không ngoại lệ khi nhiều phụ huynh vì bận rộn công việc đã “giao con” cho điện thoại như một giải pháp trông trẻ tạm thời.

Tuy nhiên, việc sử dụng thiết bị thông minh kéo dài có thể ảnh hưởng tiêu cực đến thị lực, tư thế, khả năng tập trung, cũng như gây lệch lạc trong hành vi và cảm xúc của trẻ. Trẻ có nguy cơ lệ thuộc vào thế giới ảo, giảm dần khả năng giao tiếp xã hội, từ đó ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển toàn diện.

Bộ GD&ĐT: Nghỉ hè không đồng nghĩa với “nghỉ học”

Mới đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có công văn gửi các Sở GD&ĐT về việc tổ chức hoạt động hè cho học sinh, sinh viên năm 2025. Trong đó nhấn mạnh việc phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và địa phương để xây dựng hoạt động rèn luyện, giáo dục đạo đức, kỹ năng sống cho học sinh trong dịp hè.

Bộ khuyến khích các đơn vị tổ chức nhiều hoạt động ngoại khóa, văn hóa – thể thao, sinh hoạt đoàn thể; đồng thời nhấn mạnh cần đảm bảo học sinh được vui chơi, phát triển thể chất, tinh thần, tránh lạm dụng thiết bị công nghệ trong thời gian rảnh.

Đặc biệt, Bộ cũng đang phối hợp xây dựng mô hình “Trại hè AI” dành cho học sinh phổ thông trên cả nước. Mô hình này hướng đến mục tiêu giúp học sinh tiếp cận kiến thức về công nghệ một cách tích cực, có định hướng, thay vì tiêu thụ công nghệ một cách thụ động.

Giải pháp giúp trẻ “cai nghiện màn hình” tự nhiên, hiệu quả

1. Lên kế hoạch sinh hoạt cụ thể cho mùa hè

Thay vì để trẻ hoàn toàn tự do, cha mẹ nên cùng con xây dựng một thời khóa biểu mùa hè hợp lý, bao gồm thời gian ngủ – nghỉ, hoạt động ngoài trời, đọc sách, hỗ trợ việc nhà và thời gian giải trí có kiểm soát.

Ví dụ, trẻ có thể được xem hoạt hình hoặc chơi game điện tử trong 30 phút vào buổi chiều, sau khi đã hoàn thành việc nhà hoặc đọc sách 1 giờ. Nguyên tắc là rõ ràng, thống nhất và có giám sát.

2. Xây dựng “vùng không thiết bị” trong gia đình

Các vị trí như bàn ăn, phòng ngủ, không gian học tập nên được quy định là “vùng cấm thiết bị”. Bố mẹ cũng cần làm gương bằng cách hạn chế sử dụng điện thoại khi ở cạnh con.

3. Cho con tham gia các trại hè, hoạt động tập thể

Trẻ cần những “đối thủ xứng tầm” để thay thế sức hút từ màn hình. Đó có thể là:

• Các lớp học năng khiếu: vẽ, nhảy, thể thao, lập trình.
• Câu lạc bộ đọc sách, làm đồ tái chế, vườn cây mini tại nhà.
• Các trại hè kỹ năng hoặc khám phá thiên nhiên do trường hoặc địa phương tổ chức.

Những hoạt động này không chỉ giúp trẻ vận động thể chất mà còn phát triển kỹ năng xã hội, tư duy phản biện và tăng sự tự tin.

4. Cha mẹ làm gương trong việc sử dụng công nghệ

Trẻ nhỏ học bằng cách quan sát người lớn. Nếu cha mẹ thường xuyên kiểm tra điện thoại trong giờ ăn, vừa xem TV vừa nói chuyện với con, hoặc sử dụng thiết bị trước khi ngủ, rất khó để yêu cầu trẻ “cai nghiện” màn hình.

Hãy bắt đầu bằng những quy định đơn giản như: không điện thoại trong giờ ăn, cùng đọc sách vào buổi tối, cùng chơi cờ, vẽ tranh, đi dạo thay vì xem video. Trẻ sẽ cảm thấy được kết nối và ít lệ thuộc vào công nghệ hơn.

Nghỉ hè là cơ hội – không phải “lỗ hổng” giáo dục

Một mùa hè không chỉ để nghỉ ngơi mà còn là cơ hội để trẻ khám phá bản thân, phát triển các kỹ năng mềm, học điều mới mẻ ngoài sách vở. Để làm được điều đó, cần sự chủ động, đồng hành và kiên nhẫn từ cha mẹ.

Tắt màn hình không đồng nghĩa với tước đoạt niềm vui của trẻ, mà là mở ra một thế giới khác – nơi trẻ được là chính mình, được vận động, sáng tạo và lớn lên một cách tự nhiên, trọn vẹn.