Thứ hai là khai thác chỗ nào, như thế nào cũng phải nghiên cứu rất khoa học. Hiện nay có nhiều luật điều chỉnh việc khai thác cát như Luật Giao thông đường thuỷ nội địa, Luật Khoáng sản, Luật Tài nguyên nước… Phải nghiên cứu điều chỉnh cả các luật này. Thứ nữa, quy định về quản lý khai thác cát phải nghiêm minh, xử lý nghiêm các hành vi khai thác cát lậu…
Chúng ta cũng phải chú ý đến các giải pháp công trình để nâng mực nước lên. Đề xuất của Bộ NN&PTNT về việc làm các đập dâng trên sông Hồng, theo tôi là cần thiết. Tuy nhiên khi làm đập, cần quan tâm vấn đề thoát lũ. Cần phải tính toán kỹ xây dựng ở chỗ nào, độ cao bao nhiêu, tránh ảnh hưởng đến vấn đề thoát lũ.
Việc xây dựng đập dâng cũng cần nghiên cứu kỹ về tác động môi trường. Kinh nghiệm quốc tế về vấn đề này cũng phải được tham khảo. Nhiều nước họ làm rất nhiều đập dọc sông, mình có đề xuất như vậy không? Một số ý kiến khác về xây dựng đập ở trên sông Đà, hoặc làm cống lấy nước từ hồ Hoà Bình cũng cần được nghiên cứu… Điều quan trọng nhất, theo tôi, cần khẩn trương đưa ra giải pháp tổng thể, một là quản lý việc khai thác cát, hai là nghiên cứu giải pháp công trình, nhưng phải có nghiên cứu đánh giá tác động.
“Chúng ta cần nghiên cứu cả các giải pháp phi công trình, như: nghiêm cấm đổ chất thải ra lòng sông; khai thác cát đúng quy định giúp phục hồi các dòng sông; tìm vật liệu thay thế cát…, cùng với việc nghiên cứu thực hiện các công trình cần thiết”.
Ông Hoàng Văn Thắng - Chủ tịch Hội Đập lớn Việt Nam
Giúp phục hồi cảnh quan môi trường
Việc xây dựng đập dâng này có ảnh hưởng đến quy hoạch sông Hồng hay không, đặc biệt liên quan đến vấn đề đảm bảo hành lang thoát lũ?
Tôi được biết, Bộ NN&PTNT đã nghiên cứu rất kỹ, tham mưu Thủ tướng ký Quyết định 257 về quy hoạch phòng chống lũ cho sông Hồng, quy định phải đảm bảo mật độ xây dựng, bám theo các cột mốc quy hoạch phòng chống lũ. Việc xây đập dâng để nâng mực nước sông, theo tôi, có thể ảnh hưởng đến phòng, chống lũ, nhưng ở mức độ như thế nào, chấp nhận được hay không cần có nghiên cứu cụ thể.
Trước đây, lũ sông Hồng rất khủng khiếp, nhưng hiện nay, do có các hồ, đập ở thượng nguồn đã nâng cao được khả năng phòng, chống. Việc phát triển quy hoạch sông Hồng rất quan trọng, rất cần thiết; việc xây dựng đập dâng cũng cần tính toán khoa học, đảm bảo không mâu thuẫn với sự phát triển, quan trọng là đảm bảo khả năng phòng, chống lũ.
Theo tôi, việc nâng mực nước sông Hồng sẽ giúp phục hồi cảnh quan sông Hồng rất nhiều. Nhiều hệ thống sông lấy nước từ sông Hồng có dòng chảy thường xuyên sẽ giúp các địa phương giáp Hà Nội như Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương… cải thiện cảnh quan môi trường. Hiện nay, vào mùa khô, nhiều dòng sông cạn trơ đáy, người dân đổ nhiều chất thải nên ngày càng ô nhiễm. Nếu cứ để như vậy, nhiều dòng sông sẽ biến mất.
Vẫn như tôi nói ở trên, các giải pháp thực hiện phải tiếp cận trên cơ sở khoa học, học tập kinh nghiệm quốc tế. Nếu thực hiện được, nhiều dòng sông ở Hà Nội như sông Tô Lịch, sông Nhuệ, sông Đáy sẽ sống lại, phục hồi cảnh quan môi trường không chỉ cho Hà Nội mà cả vùng Thủ đô. Tuy nhiên, không chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu làm mấy đập dâng, mà cần phải làm đề án tổng thể, liên ngành, liên vùng; phân công nhiệm vụ cụ thể cho các địa phương, đơn vị. Như ở Hàn Quốc, họ có đề án cải thiện môi trường 4 con sông. Mình cũng cần có tầm nhìn như vậy.
Cảm ơn ông.