Tuyến đường sắt Thủ Thiêm – Long Thành có điểm đầu tại Thủ Thiêm (TP Hồ Chí Minh), điểm cuối là Cảng hàng không quốc tế Long Thành (Đồng Nai). Tổng mức đầu tư của dự án khoảng 40.500 tỷ đồng, chiều dài tuyến là 37,35 km.
Sân bay Long Thành dự kiến khai thác giai đoạn 1 năm 2025, nhưng từ sân bay Long Thành đi về TP Hồ Chí Minh giao thông đã quá tải nên cần ưu tiên nguồn lực đẩy nhanh tuyến đường sắt Thủ Thiêm – Long Thành. Hiện Bộ Giao thông Vận tải đang nghiên cứu tuyến đường sắt này, sau đó kêu gọi đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP).
"Tuy nhiên, nếu làm đường sắt mà kêu gọi đầu tư PPP sẽ rất khó. Từ bài học dự án Vành đai 3, tuyến đường sắt này có thể kiến nghị đầu tư bằng vốn đầu tư công thì mới đẩy nhanh được. Nếu đầu tư bằng vốn ODA hay PPP sẽ rất lâu", ông Trần Quang Lâm chia sẻ.
Theo ông Trần Quang Lâm, thời gian qua, đường sắt không phát triển được do chưa quan tâm phát triển quy hoạch đô thị gắn với đường sắt theo mô hình TOD. Do đó, với các tuyến đường sắt đi qua vùng Đông Nam bộ, các tỉnh cần rà soát, đẩy nhanh quy hoạch đô thị gắn với nhà ga.
Với tuyến metro số 1 (Bến Thành – Suối Tiên), các đại biểu cũng nêu phương án kéo dài tuyến về Bình Dương, Đồng Nai chia làm 2 đoạn. Đoạn 1, từ ga Bến xe Suối Tiên, đi trên cao bên phải Quốc lộ 1 rồi vượt sang trái về ga Bình Thắng (ký hiệu S0) trước nút giao Tân Vạn (Bình Dương), dài khoảng 1,8 km. Tổng mức đầu tư đoạn này khoảng 2.973 tỷ đồng. Phương án tổ chức cấu trúc tuyến của đoạn này đã được sự thống nhất của các địa phương.
Đoạn 2, tại ga Bình Thắng sẽ triển khai tiếp 2 tuyến nhánh. Nhánh 1 hướng về Đồng Nai dài khoảng 18,3 km, đi trên cao từ ga Bình Thắng qua ngã ba Vũng Tàu đến Chợ Sắt và về khu vực Hố Nai (huyện Trảng Bom). Nhánh 2 hướng về Bình Dương dài khoảng 29,55 km, đi trên cao từ ga Bình Thắng đến gần nút giao Bình Chuẩn và đi về Khu liên hợp công nghiệp - đô thị - dịch vụ Bình Dương (thị xã Bến Cát, Tân Uyên và thành phố Thủ Dầu Một).
Theo ông Trần Quang Lâm, kết quả nghiên cứu của đơn vị tư vấn cho thấy, về lưu lượng, nhu cầu vận chuyển khách, trong giai đoạn trước mắt có thể nghiên cứu đầu tư trước đoạn 1 từ ga Bến xe Suối Tiên - ga Bình Thắng và một phần nhánh 1 (tới Biên Hòa, Đồng Nai). Những đoạn này có thể tính toán sử dụng chung depot Long Bình của tuyến metro số 1 trong thời gian depot này chưa khai thác hết công suất.
Đoạn 1 từ ga bến xe Suối Tiên đến ga Bình Thắng nằm hoàn toàn trên địa phận tỉnh Bình Dương, Sở Giao thông Vận tải TP Hồ Chí Minh sẽ xem xét, tham mưu UBND Thành phố các phương án phối hợp, hỗ trợ và tham gia, góp vốn đầu tư cần thiết. Đối với nhánh 2 từ ga Bình Thắng về Khu liên hợp công nghiệp - đô thị - dịch vụ Bình Dương, trước mắt có thể tổ chức vận chuyển khách bằng các tuyến BRT theo kế hoạch.
Để có cơ sở triển khai, ông Trần Quang Lâm kiến nghị các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương rà soát quy hoạch tuyến, vị trí các ga, depot, trong đó cần thiết điều chỉnh các quy hoạch liên quan; dự kiến các khu vực phát triển mô hình TOD. Đồng thời, các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương tổ chức lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi các tuyến nhánh trên địa bàn.
Theo Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi, vấn đề kết nối giao thông vùng là rất quan trọng và đề nghị lãnh đạo các địa phương chỉ đạo triển khai các dự án về đường sắt kết nối vùng, kéo dài tuyến metro số 1, xây dựng tuyến đường sắt nhẹ Thủ Thiêm – Long Thành, các tuyến Vành đai 3, Vành đai 4, các dự án cao tốc…
Với cao tốc TP Hồ Chí Minh – Mộc Bài, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi cho biết, Thành phố sẽ trình Thủ tướng phê duyệt chủ trương đầu tư trong tháng 7/2023 để cố gắng đến cuối năm dự án được phê duyệt. Năm 2024 sẽ tiến hành giải phóng mặt bằng; đến năm 2025 khởi công và thi công trong giai đoạn 2025 – 2027.
Cũng tại hội nghị, TP Hồ Chí Minh và các tỉnh Đông Nam bộ đã trao đổi một số vấn đề về quy hoạch phát triển đô thị sinh thái, đô thị cao cấp ven sông Sài Gòn, sông Đồng Nai; phát triển thương mại, dịch vụ, công nghiệp dọc các tuyến đường liên kết vùng; nghiên cứu xem xét đồng bộ quy hoạch giữa các địa phương trong vùng; nghiên cứu thành lập Trung tâm Kiểm soát bệnh tật vùng và xây dựng bệnh viện tuyến cuối của vùng; phối hợp đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao…